Abirateron Asetat Nedir? FDA Onayı, Türkiye Ruhsatı ve Geri Ödeme Durumu

• FDA onaylı: Evet (ilk onay tarihi 28 Nisan 2011)
• Kutu adı: Zytiga (orjinal molekül). Şu an bu ilacın jenerikleri de piyasada bulunmaktadır.
• Etken madde adı: Abirateron
• Uygulama şekli: Oral
• Sınıfı: Steroid inhibitörü
• Kategori: Hormonal ilaç
• Üretici: Johnson and Johnson
• Türkiye dağılımı: Johnson & Jonhson ve diğer jenerik üreten firmalar
• Jenerik İlaçlar: Ebatyl, Abiratex, Abitiga, Abyga, Arvila, Byretu, Dipon, Ratebir, Zateron
• Onaylı olduğu kanserler: Prostat kanseri

---

Abirateron Asetat Nedir?

Abirateron asetat, prostat kanserinde kullanılan ve vücuttaki testosteron üretimini engelleyerek tümör büyümesini yavaşlatan yeni nesil hormonal bir ilaçtır. Genellikle prostat kanserinin klasik hormonal tedavisi ile birlikte kullanılır ve kanserin yayılmasını önlemeye yardımcı olur.

İLGİLİ KONULAR:

• Bir öykü, bir kanser, bir ilaç, bir ekip: Prostat kanseri ve Abirateron
• Kastrasyona Dirençli Prostat Kanseri (KDPK) Nedir?

Etki Mekanizması Nasıldır?

1. Abirateron asetat, abirateronun ön-ilacıdır ve vücutta hızla aktif metabolit olan abiraterona dönüşür.
2. Abirateron, vücudunuzda bulunan ve androjen adı verilen hormonların üretimi için gerekli olan 17α-hidroksilaz ve C17,20-liaz (CYP17) adı verilen enzimleri engeller. Bu enzimler, testisler, adrenal bezler ve prostat tümör dokularında bulunur.
3. CYP17 inhibitasyonu, pregnenolon ve progesteronun 17α-hidroksi türevlerine dönüşümünü bloke ederek androjen üretimini durdurur.
4. DHEA ve androstenedion oluşumunun durdurulmasına yol açar.
5. Abirateron adrenal bezlerden gelen mineralokortikoidlerin artışına neden olabilir. Bu da tedavi sırasında dikkat edilmesi gereken bir yan etki olabilir ve steroid ilaçlarla yönetilir.

Yukarıda, yeni nesil prostat kanseri ilaçları olan abirateron, enzalutamid, apalutamid ve darolutamidin çalışma mekanizmaları basitçe resmedilmiştir. Abirateron, androjenlerin oluşumu üzerine etkili olan enzimleri baskılarken, darolutamid gibi androjen reseptörü blokerleri, androjenlerin, reseptörlerine bağlanmasını, çekirdeğe geçmesini ve çekirdekte DNA'ya bağlanmasını engeller.

---

FDA (ABD Gıda ve İlaç İdaresi) Onay Tarihçesi:

Abirateron etken maddeli ilaçların FDA onay tarihleri ve endikasyonları (hangi durumlarda kullanılabileceği) aşağıdaki gibidir:

• 28 Nisan 2011: Metastatik kastrasyona-dirençli prostat kanseri olan ve önceden dosetaksel almış hastalar.
• 10 Aralık 2012: Metastatik kastrasyona-dirençli prostat kanseri tedavisinde dosetaksel öncesi hastalar.
• Şubat 2018: Metastatik yüksek riskli hormona duyarlı prostat kanseri olan hastalar için prednizon ile kombinasyon halinde.
• Mayıs 2023: Olaparib ile kombinasyon halinde, prednizon veya prednisolon ile birlikte, BRCA-mutasyonu taşıyan metastatik kastrasyona-dirençli prostat kanseri olan hastalar.

• 11 Ağustos 2023: Niraparib ve abiraterone asetatein sabit doz kombinasyonu prednizon ile birlikte, BRCA-mutasyonu taşıyan metastatik kastrasyona-dirençli prostat kanseri olan yetişkin hastalar.

---

Türkiye Ruhsatı:

Abirateron etken maddeli ilaçlar, T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından şu endikasyonlar için ruhsatlandırılmıştır.

1. Yetişkin erkeklerde androjen baskılama tedavisi (ADT) ile birlikte yeni teşhis edilmiş tanımlanan yüksek risk faktörlerinden en az 2 tanesi olan metastatik hormona duyarlı prostat kanserinin tedavisinde progresyona ya da kabul edilemeyecek yan etki oluşana kadar endikedir.
2. Kemoterapinin henüz klinik olarak endike olmadığı androjen baskılama tedavisinin başarısızlığından sonra asemptomatik veya hafif semptomatik olan viseral metastazı olmayan yetişkin erkeklerde metastatik kastrasyon dirençli prostat kanserinin tedavisinde progresyona ya da kabul edilemeyecek yan etki oluşana kadar endikedir.
3. Dosetaksel bazlı bir kemoterapi tedavisinde veya sonrasında hastalığı ilerleyen yetişkin erkeklerde mKDPK tedavisinde endikedir.

---

Geri Ödemesi Var mı?

Abirateronun Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından geri ödeme kapsamına alındığı tedavi durumları şu şekildedir:

1. Kastrasyona dirençli progresyon gösteren prostat kanseri hastaları:

   • Progresyonun PSA ve görüntüleme yöntemleriyle gösterildiği ve testosteron düzeyinin kastrasyon seviyesinde olduğu hastalar için Zytiga bedeli karşılanır.

2. Hormonal tedaviye dirençli ve dosetaksel temelli kemoterapiye dirençli hastalar:

   • ECOG performans skoru 0-1 olan ve progresyonun PSA ve görüntüleme yöntemleriyle gösterildiği metastatik prostat kanseri hastalarında, Zytiga prednizolon ile birlikte kullanıldığında bedelleri karşılanır.

3. Hormonal tedaviye duyarlı, ancak kemoterapiye uygun olmayan hastalar:

   • Aşağıdaki risk faktörlerinden en az ikisine sahip olan metastatik prostat kanseri hastaları için, Zytiga bedeli karşılanır:
     • Gleason skorunun 8 veya üzerinde olması,
     • En az 3 kemik metastazının olması,
     • Visseral metastaz olması.

4. Sağlık Bakanlığı onaylı endikasyonlarda, hormonal tedaviye duyarlı metastatik prostat kanseri hastaları:

   • Hormonal tedavi ve Androjen Baskılama Tedavisi (ADT) ile yeni tanı almış, aşağıdaki risk faktörlerinden en az ikisine sahip olan metastatik hastalarda, Zytiga prednizolon ile birlikte kullanıldığında bedelleri karşılanır:
     • Gleason skorunun 8 veya üzerinde olması,
     • En az 3 kemik metastazının olması,
     • Visseral metastaz olması.

5. Kemoterapi için uygun olmayan hastalar:

   • ECOG performans skoru >1 olanlar veya,
   • Kemik iliği rezervi ileri derecede azalmış olup nötrofil sayısının 1500 hücre/mm³’ün altında olanlar veya trombosit sayısının 100,000/mm³ altında olanlar veya,
   • Kreatinin klerensi düşük olanlar,
   • Karaciğer rezervleri düşük olanlar.

Ayrıca, enzalutamid, apalutamid ve abirateron içeren ilaçların ardışık kullanımı yalnızca Sağlık Bakanlığı’nın endikasyon dışı ilaç kullanımı onayı bulunduğunda karşılanır.

---

Direnç Mekanizması:

Hücrelerin daha fazla CYP17 enzimi üretmeye başlamasıyla abiraterona direnç geliştirebilir.

Bazı kanser hücreleri, androjen reseptörünün (AR) androjen hormonlarına ihtiyaç duymadan aktif hale gelmesini sağlayan AR splice varyantlarını üreterek, ligand-bağımsız transaktivasyona yol açabilir ve bu durum kanser hücrelerinin büyümesini devam ettirir.

Kanser hücreleri, trunkate edilmişandrojen reseptörlerinin üretimini artırarak, bu reseptörlerin hormon bağımsız şekilde aktif hale gelmesini ve kanser hücrelerinin büyümesini devam ettirmesini sağlar. 

---

Emilim:

Abirateron asetatın maksimum plazma konsantrasyonuna ulaşma süresi genellikle 1.5 ila 4 saat arasındadır. Abirateron, yemekten en az iki saat sonra alınmalıdır ve alındıktan sonra en az bir saat yemek yenmemelidir.

---

Dağılım:

İnsan plazmasında 14C-abirateronun proteine bağlanma oranı %99,8’dir.

---

Metabolizma:

Oral uygulamadan sonra, abiraterone acetate hızla aktif metabolit olan abiraterona hidrolize edilir. Abirateronun iki ana dolaşımdaki metaboliti abiraterone sülfat ve N-oksit abiraterone sülfattır, her ikisi de inaktiftir.

Uygulanan dozun neredeyse %90'ı dışkıda, yalnızca %5'i idrarda atılır.

Abirateronun terminal yarı ömrü 5-14 saat arasında değişir, ortalama yarı ömrü ise 12 saattir.

---

Doz Aralığı:

Önerilen doz; günde bir kez 1000 mg ağızdan prednizon 5 mg ile birlikte alınmasıdır.

---

İlaç Etkileşimleri:

CYP2D6 tarafından aktive veya metabolize edilen ilaçlarla birlikte alındığında dikkatli olunmalı ve güçlü CYP3A4 indükleyicilerinden kaçınılmalıdır.

---

Dikkat Edilmesi Gereken Durumlar:

1. Hafif karaciğer yetmezliği olan hastalarda doz ayarlaması gerekmez. Orta dereceli karaciğer yetmezliği (Child-Pugh Sınıf B) olan hastalarda, doz günde bir kez 250 mg'a düşürülmelidir. Ciddi karaciğer yetmezliği olan hastalarda kullanımından kaçınılmalıdır.
2. Böbrek yetmezliği olan hastalarda doz ayarlaması gerekmez.
3. Abiraterone asetat aç karnına alınmalıdır; oral dozdan en az 2 saat önce ve en az 1 saat sonra yiyecek tüketilmemelidir. Tabletler su ile bütün olarak yutulmalıdır.
4. Prednizon tedavisi kesilen, prednizon dozu azaltılan veya aynı anda enfeksiyon ya da stres yaşayan hastalar, adrenal yetmezlik belirtileri açısından dikkatle izlenmelidir.

---

Yan Etkiler:

En sık olandan en seyrek olana göre yan etkiler şunlardır:

• Yorgunluk.
• Hafif bulantı ve kusma.
• ALT / AST'de hafif yükselmeler.
• Hipertansiyon.
• Periferik ödem.
• Hipokalemi.
• Artralji, miyalji ve kas spazmları.
• Sıcak basmaları.