Alkolün DNA’ya Nasıl Hasar Vererek Kansere Sebep Olduğu Gösterildi

Kanser riskini artıran en önemli faktörlerden biri de alkol kullanımıdır. Geçmişte gerçekleştirilen toplum gözlemine dayanan (epidemiyolojik) ve laboratuvar çalışmalarında kanserin alkol kullanımıyla ilişkili olduğu tespit edilmişti. Ancak bu durumun altında yatan biyolojik mekanizmalar aydınlatılamamıştı. Ocak 2018’de Nature’da yayımlanan çalışmaya göre alkol, kan kök hücrelerde geri döndürülemeyen DNA hasarları yaparak kansere neden oluyor.

Araştırma, Birleşik Krallık’ta bulunan Cambridge Üniversitesi’nde gerçekleştirildi. Araştırmada, özel olarak hazırlanmış fare modelleri kullanıldı. Farelere belirli miktarlarda alkol veya etanol verilerek genlerinde meydana gelen hasarlar tespit edilmeye çalışıldı. Gelişmiş genetik teknolojiler kullanılarak kromozom analizleri ve tam genom sekanslama yapıldı.

DNA analizleri için kan kök hücrelerinin kullanılmasının sebebi, kök hücrelerin DNA hasarlarını tüm vücuda yayabilecek kapasiteye sahip olmasıdır. Aynı zamanda, kan kök hücreleri kolaylıkla üretilebilmektedir.

Araştırma sonuçlarına göre; alkol kan kök hücrelerinde ciddi oranda DNA hasarlarına yol açıyor.

Alkol DNA Hasarlarına Nasıl Sebep Oluyor?

Alkol hücrelere girdiğinde özel bir enzim tarafından asetalaldehite çevrilir. Asetaldehit oldukça toksik/zararlı bir moleküldür. Kromozomlarda anormalliklere ve DNA’da kırıklara yol açar ve insanlar için grup 1 karsinojendir. Kanserin sebebi, DNA’daki hasarların birikmesi sonucu anormal hücre çoğalmasının tetiklenmesidir.

• KANSER NEDİR? Neden ve nasıl oluşur? Özetle tüm süreç!

Araştırmada, alkole karşı vücudun geliştirdiği savunma mekanizmaları incelenmiştir. İlk savunma sistemi, asetaldehiti asetat adlı moleküle çevirmektir. Asetat, enerji üretiminde kullanılır. Ancak insanların bir kısmında bu görevi yapan enzimde (ALDH2) mutasyon görülmektedir. Bu sebeple asetalaldehid ciddi oranda birikmeye başlar ve kanser riskini artırır. Öte yandan ALDH2 enziminiz düzgün çalışsa bile, yoğun alkol alırsanız, enzimin kapasitesi aşılır ve yine toksik asetaldehit birikir.

Asya’da yaklaşık 540 milyon kişi ALDH2 geninde mutasyon taşımaktadır. Bir başka deyişle, bu kişilerde asetaldehitin zararsız moleküle dönüşümü mümkün olmamaktadır. Buna bağlı olarak bu kişilerde özofagus (yemek borusu) kanseri riski oldukça yüksektir.

İkinci savunma mekanizması ise DNA hasarlarının tamir edilmesidir. Ne yazık ki, her insanda DNA tamir kapasitesi aynı değildir.

İki savunma sistemi de bloke edilen farelerde alkole bağlı olarak çok fazla miktarda DNA hasarı gözlemlenmiş ve fareler 10 gün boyunca kan üretememişlerdir.

Sonuç Olarak, Alkol Arındırmada ve DNA Tamir Sistemlerinde Problem Olan Kişilerde Alkol Kullanımına Bağlı Kanser Riski Oldukça Artmaktadır.

Peki Bu Çalışma Bize Neyi İfade Ediyor?

• Alkolün DNA hasarı sonucu kanser riskini artırdığına dair güçlü bir kanıta sahip olduk.
• Asetalaldehitin DNA hasarlarına sebep olduğu laboratuvar ortamındaki hücre kültürü modellerinde gösterilmişti. Ancak bu çalışma, ilk defa canlı bir organizmada alkolün DNA üzerindeki etkisini göstermesi açısından önem taşıyor.
• Günümüze kadar yapılan araştırmalarda az miktarda alkol kullanımının dahi meme, kalın bağırsak, yemek borusu, larinks (gırtlak) ve oral (ağız) kanseri riskini artırdığı tespit edilmiştir. Amerika’da bulunan Hastalık Kontrol Merkezi raporuna göre, meme ve karaciğer kanseri riski söz konusu olduğunda alkol tüketimi önerilmemektedir.
• Araştırma, ileri genetik teknolojiler kullanılarak fare modellerinde gösterilmiştir. Daha ileri çalışmalar ile insanlardaki etkilerini net olarak saptanabilir. Önemle vurgulamak gerekir ki, alkolün kanser ilişkisini artırdığına dair çok güçlü kanıtlar bulunmaktadır. Kanserden korunmak için sağlıklı bir yasam tarzına sahip olmalısınız.
• Alkol içmek hangi kanserlerin riskini ne kadar artırır?