Obezite, vücutta birikmiş aşırı yağ dokusunu olduğunu ifade eder. Vücut kitle indeksi ile belirlenen ve birçok hastalıkla ilişkilendirilen obezite, tüm dünya için kabul edilemez ölçülere gelmiştir ve yakın zamanda da obezite artış hızını azalması beklenmiyor. Harcanandan daha fazla enerji almanın bir sonucu olarak obezite, dünya genelinde yaşam kayıplarının da ilk nedeni olmak üzeredir. Dünya Sağlık Örgütü'ne göre dünya genelinde 1.9 milyardan fazla yetişkin obez ya da aşırı kiloludur.
Obezite; yaşam süresinin kısalmasında, tip 2 diyabetin ortaya çıkmasında, kalp-damar hastalıkların riskinin artmasında, en az 13 farklı kanser türünün riskinin artmasında, böbrek hastalıklarını tetiklemede, uyku apnesi oluşturmada, osteoartrit ve başka rahatsızlıkların gelişiminde etkilidir. Fazla kiloları vermek, bu sağlık sorunlarını geliştirme riskini azaltır ve iyileşmeye yardımcı olur.
Dünyada Salgın Bir Hastalık Haline Gelen Obezite
Oluşumunda Genetik, Çevresel ve Yaşam Tarzı Faktörlerinin Rol Oynadığı Obezite ile Nasıl Baş Edebiliriz?
Neredeyse her ay, yeni bir diyet ismi duyuyoruz ve bunların çoğu da uzun vadede uygulanması imkansız kısıtlayıcı diyetler. Buna karşın uygulanması kolay, sağlıklı olduğu bilimsel olarak kanıtlanmış diyetlerin gerçek anlamda irdelendiğini söylemek zor. Eline kitabını alan, kendi diyetinin en iyisi olduğunu savunuyor ve diğer tüm yaklaşımları adeta reddediyor. Neredeyse takım tutar gibi belli diyetlerin fanatikliği yapılıyor. Fakat beslenme konusu hem kendimizi hem yakınlarımızı direk ilgilendiren önemli bir konu olarak, takım tutma psikolojisinin çok ötesindedir. Peki sağlıklı bir diyete ulaşmak gerçekten bu kadar kompleks mi?
Sağlıklı olduğu bilimsel olarak kanıtlanmış tüm diyetlerin ortak özelliği düşük karbonhidrat, az yağ ve sebze ağırlıklı bir beslenmedir. Bu haliyle dünyanın en sağlıklı ilk 2 diyeti olduğu bilimsel olarak kanıtlanmış DASH ve Akdeniz diyeti, obezitenin yönetimi, obezitenin muhtemel sağlık riskleri ve uzun süreli kilo vermeye yardımcı olan isabetli tercihlerdir.
Akdeniz diyetinin ve tuzu azaltılmış Akdeniz diyeti olan DASH diyetinin kalp-damar hastalıkları, kanser ve demans (örneğin Alzheimer) riskini azalttığı bilimsel verilerle gösterilmiştir. Bununla birlikte sadece bir diyeti belli süre uygulamak hastalıkların riskini azaltmak için yeterli olmayıp, hareketli olmak, sosyal ilişkileri güçlü tutmak, kanser ve kalp taramaları gibi tıbbi takipleri yaşam tarzına entegre etmek de elbette önemlidir.
Obeziteyi tedavisi uygun diyet, kullanılan ilaçlar (çoğu diyabete yönelik) ve bariatrik cerrahiyi (obezite ameliyatlarını) kapsar. Yine de, uzun süreli kilo kontrolü kolay değildir ve obez bireyler tedaviyi bıraktıklarında tekrar kilo alabilirler. Buna karşın kilo verdirdiği iddia edilen bir takviye veya bitkisel ürün – tüm ısrarlı pazarlamalara rağmen – bir aldatmacadan öte değildir.
Estetik Kaygıya Dayanan Hedefleri ile Diyet ve Egzersiz Bütünlüğü Arasında Uygulamada Gerçekçi Olmayan Bir Uyumsuzluk Vardır.
%5-10’luk bir kilo kaybı önemli sağlık faydaları sağlarken estetik anlamda tam olarak istenene ulaşılmamış olabilir. Estetik anlamda istenilen kiloya ulaşamamanın motivasyonunuzu bozmasına izin vermeyin, bu noktada sağlıklı diyetin bir yaşam tarzına dönüşmesi için biraz daha sabretmeye ve kararlılığa ihtiyacınız var.
Mart 2018’de yayımlanan bir çalışmada özel egzersiz programları, obezite ilaçları, obezite ameliyatları ve diyetler hakkındaki bilimsel kanıtlar incelendi. Obezite ile ilgili 400'den fazla çalışmanın tarandığı bu çalışmada, tüm bu kilo vermeye yönelik yaklaşımların, etkilerinin yüksek derecede değişkenliğe sahip olduğunu ortaya kondu.
Bireysel kilo verme yaklaşımları, bazı insanlar için iyi bazılarında ise olumsuz sonuç verir. Günümüzde bir birey için hangi müdahalenin işe yarayacağını tahmin etmek için genetik ve diğer bilgilerimiz sınırlıdır. Bu durum ise bizlere, obezite probleminin ne kadar karmaşık olduğunu gösterir.
Çalışmanın sonucunda, özellikle obezitesi ileri düzeyde olan kişilerde obezite ameliyatlarının, diğer tedavi seçeneklere göre daha fazla ve uzu süreli kilo kaybı sağlayabileceği bulundu.
Not: Günümüzde, sizin için hangi beslenmenin daha iyi olduğunu ve neler yememeniz gerektiğini söyleyen genetik testler de pazarlanmaktadır. Beslenmeye yönelik bu genetik testlerin de sadece ticari olduğunu ve sonuçlarının çelişkili olduğunu belirtelim.
Ayrıca günümüzde kan yağlarının yüksek olmasının ve fazla kilonun sağlık için bir tehdit oluşturmadığı yönünde söylemler de yayılmaya başladı. Sağlıklı obezite (medically healthy obesity) olarak adlandırılan durumun, özellikle çocuklar-ergenler için ve kısa süreli olmak kaydıyla, sağlık sorunlarına yol açmayabileceğine dair bulgular vardır. Bununla birlikte uzun süreli obezite, trigliserit ve kolesterol gibi kan yağları yüksekliği, şüphesiz ki vücut için olumsuz bir yüktür ve başta kalp-damar sorunları ve kanser olmak üzere birçok sağlık sorununa neden olmaktadır. Tüm bu sağlık risklerini düşünürsek obeziteyi etkili bir şekilde tedavi etmek ve daha oluşmadan önleme çok önemlidir.
İlgili Konu:
Sonuç olarak, özellikle son yıllarda sıklıkla değinilen bir konu olarak obezite ciddi sağlık riskleri oluşturulan ve önlem alınması gereken bir rahatsızlıktır. Sağlıklı yaşam tarzıyla bunun önüne geçmek mümkün. Yeme davranışı, sağlıklı bir diyet, düzenli egzersiz gibi kontrol edebileceğimiz faktörler sağlıklı kiloya ulaşmamız için oldukça yeterlidir.
İlginizi Çekebilir:
