De Materia Medica MS 70 – İlaç hazırlama ve dağıtma sanatının ilk örnekleri

Antik çağın en önemli farmakoloji kitaplarından biri

Bin yıl boyunca, eczacılığın tarihi - tıbbi ilaçları hazırlama ve dağıtma sanatı - doğal kaynaklardan türetilen ilaçların incelenmesini içeren farmakognozi (ilaç bilimi) tarihi ile özdeşti. M.S. birinci yüzyılda, ordu cerrahı Pedanius Dioscorides, bitkiler ve diğer doğal maddeler hakkındaki bilinen tüm tıbbi bilgileri, 1.500 yıl boyunca okunacak ve tercüme edilecek bir eserde birleştirmek için dikkate değer bir arayışa başladı. Araplar başlangıçta İslami farmakolojinin temeli olan ve sonunda Latince olarak yeniden kopyalanan eseri korudular ve kopyaladılar.

Nero zamanında Roma'da çalışmış, şu anda Türkiye sınırları içerisinde olan bir yerde doğmuş bir Yunan doktor olan Dioscorides, yoğun bir şekilde seyahat etti ve beş ciltlik çalışması De Materia Medica'da ("Tıbbi Konulara Dair" yaklaşık M.S. 70), kusursuz çizimler üretti. Açıklamaları pratikti ve hastalara uygulama talimatlarının yanı sıra hazırlık için dozajlar ve tarifler içeriyordu. Afyonun ağrı için kullanımlarını açıklamanın yanı sıra, kenevir (esrar, marihuana), nane ve yaban mersini gibi bitkilerden de bahsetti. Tedavileri ülserler, yuvarlak kurtlar, zehirlere panzehirler ve çok daha fazlasıyla ilgiliydi.

Kimyager John Mann şöyle yazıyor: "Dioscorides’in bitkisel (kitabının) en büyük zaferi ve yeniliği, bitkileri botanik ailelerinden ziyade farmakolojik özelliklerine göre sıralamasıydı. Bitki özlerinin birçoğu şüphesiz etkiliydi, örneğin ağrıyı gidermek için kullanılan tropan alkaloidleri (doğal olarak oluşan nitrojen içeren organik moleküller) içeren banotu ve mandrake. Ancak baldıran otu kullanımı daha az ikna edici çünkü "Bakirelerin göğüslerinin büyümesini engelliyor." diye bir inançta yer alıyor. Diğer batıl inançlar arasında sıtmayı tedavi etmek için tahtakuruları kullanmak da vardı."

Modern zamanlarda, doktorların genellikle bitkilerde bulunan bileşiklerle ilişkili olan ilaçları reçete ettiklerini unutmayın. Örneğin aspirin, söğüt kabuğunda bulunan aktif bir bileşene sahiptir ve ateşi, ağrıyı ve iltihabı tedavi eder. Yaygın bir bahçe çiçeğinden elde edilen digitalis (yüksükotu), kalp atış hızını kontrol edebilir.

Yazı görselin açıklaması: Dioscorides'in De Materia Medica'sının (1224) Arapça çevirisinden sayfa.

Yazıda geçen tarihi kişiler: Pedanius Dioscorides (M.Ö. 40–90)

• Önceki konu: Kürtaj MS 70 – Eski uygulama yeni tartışma
• Sonraki konu: Galenik Yazılar 190 – Tıbbın üzerinde 1000 yıllık hükümdarlık