
E-Sigaralar, Nasıl Akciğer Hastalığı Yapıyor?
Solunum yolu hastalıkları, tüm dünyada hastalık ve hastalığa bağlı ölümlerin başlıca sebeplerinden biridir. Sigara kullanımı ise solunum yolu hastalıklarının meydana gelmesinin günümüzde en önemli nedenidir. Bu bilgilerinin yanında tütün ürünlerinde olduğu gibi elektronik sigaralar da, kullanıcıları nikotin, ultra ince parçacıklar ve diğer toksik (zehirli) bileşenlere maruz bırakmaktadır. Akciğerlere toksik etkisi bulunan bazı maddeler; propilen glikol, diasetil (tereyağı aroması), sinnamaldehit (tarçın aroması), benzaldehit (kiraz aroması) ve metaller, e-sigaralarda normal sigaralara oranla daha yüksek seviyelerdedir. Sigara ve elektronik sigara konusunda öncü isimlerden biri olan Stanton A. Glantz'ın dahil olduğu ekibin Aralık 2019'da yayımlanan makalesinde, hayvan çalışmalarının sonuçlarına değinilmiş ve gözlemsel insan verileri sunulmuştur. Buna göre; e-sigaraların bağışıklık yanıtını baskılarken, akciğerlerde yangısal tepkimeleri ve oksidatif stresi arttırdığı bulundu. Oksidatif stres, hücresel metabolizma sırasında oluşan hidroksil radikali, süperoksit radikali ve hidrojen peroksit gibi reaktif oksijen türlerinin artışı (ROS) ile onları detoksifiye eden mekanizmaların yetersiz kalması sonucu oksidatif dengenin bozulması olarak tanımlanır. Elektronik sigara kartuş sıvılarda mevcut olan propilen glikol ve gliserin maddelerinin etkileşimi sonucu ortaya çıkan akroleine defalarca maruz kalmak; akciğer dokularında yangısal olaylara, savunmanın azalmasına, nötrofillerin aktif hale gelmesine, mukus fazla üretimine ve akciğer dokusu hasarına neden olmaktadır. Tüm bunlar, Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı'na (KOAH) da neden olan mekanizmalardır. Yine farelerde gösterildiği üzere e-sigara maruziyeti, virüs ve bakteri kaynaklı enfeksiyonlara karşı akciğer dokusunun savunma sistemini baskılamaktadır. Bu deneysel sonuçlara uygun olarak normal sigara kullanan kişilerden de fazla olmak üzere, e-sigara kullanan kişilerin burun boşluklarında bağışıklık ile ilgili genlerin ifade edilmesi engellendiği gösterildi. Hava yollarımızda doğuştan itibaren bağışıklığımızı sağlayan bazı proteinler vardır ve e-sigaralar, normal sigaralara benzer şekilde bu savunma proteinlerinin profillerini olumsuz etkilemektedir. Biyolojik olarak uyumlu şekilde çalışmalar, e-sigaraların çocuklarda ve yetişkinlerde solunum yolu hastalıkları (amfizem, kronik bronşit, KOAH) ile ilişkili olduğunu göstermektedir.
Çalışmanın Dikkat Çeken Noktaları
• Bu çalışma, e-sigara kullanımı ile solunum yolu hastalığı arasındaki ilişkinin ilk nüfus temelli, geniş kapsamlı analizi olup, e-sigara kullanımı solunum yolu hastalıklarının gelişme olasılığını arttırdığını göstermektedir.
• E-sigara kullanımından doğan riskler, normal sigaralardan kaynaklanan risklerden bağımsızdır ve normal sigaradan olan risklere ek olarak ortaya çıkmaktadır.
• Bulgular hayvan ve insan çalışmalarının birlikte değerlendirilmesiyle elde edilmiştir.
• E-sigara kullanımı amfizem, kronik bronşit ve KOAH ile ilişkilidir ve bu hastalıkların görülme olasılığını artırmaktadır.
• Çalışmanın enine bir kesitin değerlendirilmesi yerine uzunlamasına değerlendirilmesi çok daha güçlü sonuçlar elde etmeyi sağlamıştır.
• Çalışmanın bir başka güçlü kısmı ise e-sigaraların piyasaya girmesinden yıllar sonra meydana gelen solunum yolu hastalıklarının tanısı konulduktan 1 yıl sonra tekrar değerlendirilerek teşhisleri hakkında bilgi toplanmış olmasıdır.
Sonuçta e-sigara kullanımı, tüm tütün ürünlerine ek olarak ve onlardan bağımsız şekilde solunum yolu hastalıklarının riskini artırmaktadır. Sigara da dahil olmak üzere, tüm tütün ürünlerinin bırakılıp e-sigaraya geçiş yapmak teorik olarak solunum yolu hastalıklarının gelişme riskini azaltabileceğini düşündürse de, eldeki mevcut kanıtlar, sigaraya ek olarak e-sigara kullanımının yaygınlığı da düşünüldüğünde artan hastalık riski ile bunun tam tersine işaret etmektedir. Çalışmanın yazarlarının vurguladığı son cümle ise "e-sigara tavsiye edilmemelidir" yönünde olmuştur.
Dharma N. Bhatta, Stanton A. Glantz ve ark.
Association of E-Cigarette Use With Respiratory Disease Among Adults: A Longitudinal Analysis
American Journal of Preventive Medicine, 16 December 2019.