El-Razi’nin Kapsamlı Kitabı 900 – Tıp tarihinin en önemli köprülerinden

Orta Çağ tıbbının ve İslam dünyasının en büyük doktorlarından biri, Fars'da (günümüz İran'ı) doğan ve Batı'da Rhazes/ Râzî olarak bilinen el-Razi idi. Hayatı boyunca felsefe ve simyadan tıbba kadar çeşitli konularda 200'e yakın kitap yazdı.

Pediatri üzerine ilk kitabın yazarıydı ve çiçek hastalığı ile kızamığı birbirinden ayıran kapsamlı gözlemleriyle ünlüdür. Sinir sistemi lezyonlarını inceleyen ve bunları klinik belirtilerle ilişkilendiren ilk kişiler arasındaydı.

Akademik çalışmalarının yanı sıra, yardım arayan sıradan insanlar için de yazdı. Tıp etiğini tartışırken, "Doktorun amacı, düşmanlarımız bile olsa, iyilik yapmaktır. Mesleğim, insan ırkının yararı ve refahı için kurulmuş olduğundan, bizim soyumuza zarar vermemizi yasaklıyor."

Râzî, Galen gibi, önceki ünlü hekimlerle onları yanlış bulduğunda sık sık çelişiyordu ve ayrıca İslam da dahil olmak üzere dini peygamberler ve dinler hakkında sert eleştiriler sundu. Rivayete göre, "Dünyayı yeterince gördüm" diyerek kataraktlarını aldırmayı teklif eden bir hekimi geri çevirdi. Hayata küsmüş ve kör olarak öldü.

Onun dönüm noktası olan eserleri arasında Kitab al-hawi fi al-tibb (Kapsamlı Tıp Kitabı, yaklaşık M.S. 900), öğrencilerinin onun ölümünden sonra biriktirdiği geniş bir tıp ve gözlem derlemesidir. Bu çalışma, beş ciltlik Tıbbın Kanunu’nun yazarı olan ünlü İbn Sina da dahil olmak üzere İslam dünyasının müteakip hekimlerine ilham verdi. Yahudi hekim Faraj ben Salim 1279'da Kitab al-hawi'yi Latince'ye çevirdi ve 1486'da Liber Continens adıyla basıldıktan sonra etkisi yayıldı. Kitab al-hawi, yalnızca boyutu açısından değil, aksi takdirde çalışmaları kaybolacak olan Yunan, Arap ve Hintli doktorlarla ilgili tartışmalarıyla da dikkate değerdir. El-Razi’nin Al-tibb al-Mansuri (Kitabul-Mansur) adlı kitabı, Avrupa'da en çok okunan Orta Çağ kitaplarından biri haline gelen kitabı da Avrupa'da etkili oldu.

Yazı görselin açıklaması: El-Razi'nin Avrupalı tasviri, Cremonalı Gerard'ın (1114–1187) Medical Treatises Koleksiyonu'nda. Gerard, Arapça öğrenmek ve orada bulunan çok sayıda Arapça bilimsel eseri tercüme etmek için İspanya'nın Toledo kentine giden bir İtalyan çevirmendi.

Yazıda geçen tarihi kişiler: Abu Bakr Muhammad ibn Zakariya al-Razi (865–925), Abu' Ali al-Husayn ibn' Abd-Allah Ibn Sina (Avicenna) (980–1037)

• Önceki konu: Galenik Yazılar 190 – Tıbbın üzerinde 1000 yıllık hükümdarlık
• Sonraki konu: İbn-i Sina 1025 – Şimdiye kadar yazılmış en ünlü tıp ders kitabının yazarı