Frenoloji 1796 – Nörolojinin Doğuşu
1796 yılında, Alman nöroanatomist Franz Joseph Gall, beynin 27 organlık bir diziden oluştuğunu ve her organın bir zihinsel yetenek veya kişilik özelliğiyle ilişkili olduğunu ileri sürdü. Günümüzde farklı beyin bölgelerinin gerçekten farklı işlevler için özelleştiği bilinse de Gall'in yaklaşımı 27 varsayımsal organın göreceli boyutları ve aktivitelerinin, kafatasının üstündeki alan ve çıkıntıların boyutundan çıkarılabileceği üzerineydi.
1820'lerden 1840'lara kadar birçok insan frenolojiyi ciddiye aldı ve bu kavram, romanlara, popüler kültüre nüfuz etti. İnsanlar işe alım, çocuğunun geleceği ve evlilik gibi kararlar alırken frenologlara danıştılar. Öyle ki Kraliçe Victoria bile çocuklarının kafalarını analiz ettirmiştir. Eğitimli bir frenolog, sadece kafanın çıkıntılarını ve konturlarını hissederek 27 "organ" ile ilgili “evlat sevgisi”, "şefkat ve dostluk", "gurur", "dil ve konuşma duyusu” ve “dindarlık” gibi özellikleri çıkarabileceği düşünülüyordu.
Frenoloji, 18. ve 19. yüzyıllarda popüler olan ve insan beyninin belirli bölgelerinin belirli zihinsel yeteneklere ve karakter özelliklerine karşılık geldiğini savunan bir psödobilimdir (sözdebilim). Avusturyalı hekim Franz Joseph Gall tarafından ortaya atılmıştır.
Sözdebilim veya sahte bilim (İngilizce pseudoscience), bilimsel argümanlar kullanılarak ileri sürülen, ancak bilimsel çalışmaların gerektirdiği materyal, metot, test edilebilirlik gibi standartları taşımayan veya yeterli bilimsel araştırma ile desteklenmeyen iddia, inanç, bilgi ve uygulamalar bütününe verilen addır.
Frenoloji, beynin farklı bölgelerinin farklı işlevlere sahip olduğu düşüncesini temel alır. Frenologlar, insan kafatasının şeklinin ve çıkıntılarının, bu beynin farklı bölgelerinin gelişimine işaret ettiğine ve bu bölgelerin fonksiyonları ile ilgili bilgi verdiğine inanırlardı. Böylece, frenologlar insanın kişilik özelliklerini ve yeteneklerini inceleyerek kafatasının yapısını analiz ederek değerlendirebilirlerdi.
Gall, kafatasını bölgelere ayırırken yazarlar, şairler, suçlular ve akıl hastaları gibi toplumun "uç noktalarındaki" insanların kafataslarını inceledi. Korelasyonlarına destek olması için 300'den fazla kafatası topladı.
Gall’ın incelemelerine göre "şiddete meyilli davranış sergileme" özelliği kulağın üzerinde yer alıyordu ve bunu hayvanları işkence eden bir öğrencide ve cellatta dönüşen bir eczacıda fark ettiği ortak çıkıntıyla ilişkiliydi. İlginç bir şekilde, 27 özellikten 19'nun hayvanlarda da yetkinlik gösterilebileceğine de inanıyordu.
Frenoloji dersleriyle adından söz ettiren Alman doktor Johann Spurzheim "cinayet" ve "hırsızlık" organlarını "kaldırarak" ve birkaç frenolojik bölge daha ekleyerek Gall'in teorisini daha kabul edilebilir hale getirdi.
Bugün frenoloji sahte bir bilim olarak görülse de beyin bölgelerinin özelleşmesi fikrine odaklanılması ile nöroloji tarihinde önemli rol oynadı.
Yazı Görselinin Açıklaması: People’s Cyclopedia of Universal Knowledge’dan (1883) alınan frenoloji diagramı
Yazıda Geçen Tarihi Kişiler: Franz Joseph Gall (1758 – 1828), Johann Gaspar Spurzheim (1776 – 1832)
- Önceki konu: Tamamlayıcı veya Alternatif Tıp (TAT) – 1796
- Sonraki konu: Çiçek Hastalığına Karşı Aşı 1798 – Tarihin İlk Aşısı
Phrenology 1796. Page 154. The Medical Book: From Witch Doctors to Robot Surgeons, 250 Milestones in the History of Medicine. 2012
