Kanserin Yaşlanma Üzerine Etkisi Nedir?

Yaşlanmanın, kanser için en önemli risk fakötür olduğu iyi bilinmektedir, öyle ki tüm kanserlerin %65'i, 65 yaş ve üzeri kişilerde görülür. Şimdiye kadar hep yaşlanmanın kanser üzerine etkisi konuşula gelmiştir; peki kanserin kendisinin yaşlanma üzerine etkisi nedir?

Kanserden kurtulan kişiler genel olarak daha uzun yaşasa da kanser ve kanser tedavisinin etkisi nedeniyle yaşa bağlı fonksiyonel düşüşe meyillidirler. Epidemiyolojik (topluluk, belli bir grup gözlemine dayanan) çalışmalar, çocukluk ve genç yetişkinlik dönemlerinde kanserden kurtulan kişilerin, kanser öyküsü olmayan yaşıtlarına göre daha düşük fizyolojik aktivite ve daha yüksek komorbid (eş zamanlı hastalık) oranlarına sahip olduğunu göstermiştir. Ayrıca kanserden kurtulan 20’li ve 30’lu yaşlardaki bazı gençler, 60 ve 70’li yaşlardaki bireyler ile karşılaştırılabilir düzeyde ve yüksek oranda güçsüzlük, hareketsizlik, zayıf kas gücü ve kuvvetsizlik göstermektedir. Bu gözlemlere rağmen yine de erken yaşta kanserden kurtulan kişilerin klinik olarak ölçülen fonksiyonel düşüşleri üzerine araştırmalar sınırlı sayıdadır.

Daha önce yayımlanmış üç çalışma da kanser tanısı alan bireylerde kanser öyküsü olmayanlara göre yorgunluk ve güçsüzlük yaşandığını bildirdi; bunlardan biri, iki grup arasındaki bildirilen fiziksel fonksiyonellik arasında istatiksel olarak anlamlı bir fark göstermemiştir.

• İlginizi çekebilir: Kanserin en büyük risk faktörü: Yaş! Türk Bilim İnsanı Besim Öğretmen, kanser ve yaşlanma arasında yeni bir bağlantı buldu

Kanser Hızlı Yaşlandırır mı?

Journal of the American Geriatrics Society’de, kanserin bizi yaşlandırdığını bildiren güncel bir çalışma yayımlandı. Araştırmacılar, yaşları 22 ile 100 arasında değişen yaklaşık 2000 yetişkinin verilerini inceledi. Katılımcılar, güçlülük durumu, yürüme, genel fiziksel durum ve performans açısından değerlendirildi. Genel durum kadar kavrama gücü ve yürüme hızı gibi belli şeylere bakılarak, kanserin ve kanser tedavisinin yaşlanma ile ilişkili süreçler üzerine olumsuz etkilerinin olabileceğine dair güçlü kanıtlar elde edildi.

Çalışmaya göre, daha fazla tedavi gören kişilerin, daha az tedavi görenlere göre fonskiyonel olarak daha hızlı yaşlandığını söylenebilir. Örneğin, lumpektomi (meme koruyucu cerrahi) olan ve yalnızca radyoterapi alan meme kanserinin erken evresindeki bir kadın, ameliyat olan, radyoterapi alan, altı aylık kemoterapi alan ve yıllarca hormon tedavisi alan bir kişiye göre daha az etkilenecektir.

Kanser öyküsüne sahip olmak ile fiziksel performanstaki düşüş arasındaki ilişkiyi açıklayan temel mekanizmalar iyi anlaşılmamıştır. Kanser tanısı ve ardından gelen tedavi süreci hem hücresel hem de fonksiyonel yaşlanmada etkili olan çeşitli biyolojik süreçleri etkileyebilir.

Toplu olarak “yaşlanmanın ayırt edici özellikleri” olarak tanımlanan bu süreçler şunları içerir;

• genomik kararsızlık,
• telomer yıpranması,
• epigenetik değişiklikler,
• proteostaz kaybı,
• mitokodriyal fonksiyonun bozulması,
• hücresel yaşlanma,
• kök hücre tükenmesi ve
• hücreler arası iletişimde değişiklikler.

Bu mekanizmalar sinerji içinde çalışır ve kanser tedavilerinden olumsuz etkilenmeleri, DNA hasarının birikmesini, hücre döngüsünün durmasını ve yanlış katlanmış proteinlerin ekspresyonunu gibi durumları indükleyebilir. Bu nedenle sağlıksız yaşam tarzı (örneğin sigara içmek gibi) ve genetik olarak bulunan risk profilleri gibi diğer faktörlerin de rol oynaması muhtemel olsa da kanser öyküsü ile fonksiyonel düşüş arasında gözlenen ilişkilerin, kanser tedavilerinin “yaşlanmanın ayırt edici özellikleri” üzerindeki olumsuz etkilerine bağlı olma olasılığı da bulunmaktadır.

Çalışmada gözlemlenen hızlı yaşlanma nedeninin, kanser ve/veya tedavisinin etkisinden mi, kanser oluşmasında altta yatan davranışsal, çevresel ve genetik risk faktörlerinden mi yoksa bu faktörlerin bir kombinasyonundan mı kaynaklandığı henüz bilinmemektedir.

Ancak sonuçlar araştırmacıların ve uzmanların, hangi kanser ve kanser tedavilerinin daha büyük olasılıkla bu etkiye sahip olduğunu tanımlamaya ve daha sonra da bu negatif etkileri önlemek veya azaltmak adına müdahaleler geliştirmeye teşvik etmektedir. Bu müdahaleler; egzersiz terapileri, beslenmeyi, yeni famakolojik terapötiklerin veya destekleyici tedavi stratejilerini içerebilir.

• İlgili konu: Egzersiz, bir kanser ilacıdır!

Ek olarak çalışmada, prostat kanserinden kurtulan kişiler daha yaygındı ve bunu meme kanseri ve melanomdan kurtulanlar izledi. Bununla birlikte çalışmanın dikkate alınabilecek sınırlaması, kişilerin kurtuldukları kanser evresi, patoloji sonuçları veya tedavi özellikleri hakkındaki verilerin olmamasıdır.

Endişe Duymayın

Yeni tanı konmuş kişiler çoğunlukla önlerinde onları bekleyenler hakkında oldukça endişeli ve gergin olduklarını dile getirir. Herkes ameliyat ya da kemoterapi ve radyasyonun beklenen etkileri konusunda endişe duyar. Hiç kimse saçlarının dökülmesini ve tedavinin hoş olmayan yan etkilerini hoşnut karşılamaz. Bazı kişiler de dış görünüşleri ile ilgili olası etkilerden endişe duymaktadır.

Konuya henüz net bir açıklama getiren çalışma olmasa da kanser hastalarından “Kanser beni on yıl yaşlandırdı” gibi cümleler duymuşuzdur ya da “Kanser olmadığım bir yıl öncesine göre aniden beş yıl yaşlanmışım gibi hissediyorum”.

Fiziksel değişiklikler, enerjinin azalması ya da uyumada zorluk gibi sorunları içerebilir, ancak genelde belli farklılıklar da vardır; ağrı, sarkan cilt, kas kütlesinin azalması, daha ince saçlar, daha düşük libido ve kırışıklıklar. Ancak şöyle düşünmek gerekir ki, daha uzun bir yaşam sürdürmek karşılığında kırışıklıklar makul olabilir. Yaşlanma, sizin için büyük bir problem olmasın.