
Kemoterapiye bağlı el-ayak sinir hasarından korunmak için ilk ilaç yolda
Barselona Bellvitge Üniversite Hastanesi Nöro-Onkoloji Bölümü araştırmacıları, kanserli hastalarda, özellikle kolon kanserinde kemoterapiye bağlı gelişebilen periferik nöropati (el ve ayak uç kısımlarında sinir hasarı) gelişimini önleyebilen yeni bir molekülü başarıyla test etti. Bu amaçla şimdiye kadar denenen ilaçlar, periferik nöropati gelişmesini önlemeye yönelik değildi, ancak bu yan etki geliştikten sonra sınırlı fayda sağlıyordu (sadece duloksetinin bu şikayetlerde faydası gösterilmişti). Tamamen yeni bir çalışma mekanizmasına sahip olan molekül, etkili bir tedavinin henüz onaylanmadığı bu nörolojik yan etkiye karşı ilk tedavi olmaya aday.
Kolon ve rektum (kalın bağırsak) kanseri dünya genelinde hem kadınlar hem erkeklerde 3. en sık görülen kanser türüdür. Günümüzde kalın bağırsak kanserli hastaların %70’ten fazlası erken (1. – 3. evrede) tanı almakta ve birçok hastaya, ilk tedavi olan ameliyatı takiben 3-6 ay boyunca koruyucu (adjuvan) kemoterapi uygulanmaktadır. Kolon kanserinin tekrarlama riskini azaltması bakımından oldukça etkili olan ve FOLFOX adı verilen bu koruyucu kemoterapi rejiminde bulunan oksaliplatin adlı ilaç, özellikle uzun vadeli kullanımda periferik nöropati yan etkisine neden olabilmektedir (6 aylık kullanımda %50’ye varan oranlarda). Periferik nöropati, el ve ayak uçlarında karıncalanma, uyuşma ve ağrı olarak tanımlanmaktadır. Kemoterapinin kolon kanserinde etkili ve gerekli olması, bu yan etkiye kısmen kabullenmemizi gerektirmektedir.
- İlgili konu: Kalın bağırsak - kolon kanseri tedavisinde koruyucu kemoterapi süresi 6 ay mı yoksa 3 ay mı olmalı?
Dr. Jordi Bruna ve ekibi, bu yan etkinin gelişmesini önlemek için yeni bir molekül geliştirdiler. Kod adı MR309 olan bu yeni ilaç adayı, sigma-1 reseptör antagonisti olarak işlev görmekte. Antagonistler, bağlandıkları reseptörlerin işlev görmesini engelleyen maddelerdir (en bilinen örneği tamoksifen).
MR309’un, kemoterapinin tetiklediği periferik nöropatiyi önleme üzerindeki etkisi bir faz-2 klinik çalışma ile gösterildi ve sonuçlar Eylül 2017’de yayımlandı. Randomize, çok merkezli, çift kör ve plasebo kontrollü bu çalışmaya 124 kolon kanserli hasta dahil edildi. Hastalar 2 gruba ayrıldı; bir gruba her FOLFOX kemoterapi rejiminde 5 gün boyunca günde 400 mg MR309 verilirken, diğer gruba plasebo (aktif madde içermeyen ürün) verildi. Sonuçta görüldü ki uzun vadeli ciddi nöropati oranları MR309 uygulanan grupta %3 iken, plasebo alanlarda %18’di.
Sonuç olarak, kolon kanseri en sık görülen kanserlerden biri olması nedeniyle, kemoterapinin tetiklediği el ve ayak uçlarında sinir hasarı milyonlarca kişiyi ilgilendiren bir sağlık sorunudur. Bu yan etki bir kez oluştuktan sonra mevcut tedavilerin faydası sınırlı olduğu için, periferik nöropatiyi önleyebilecek böyle bir tedavinin geliştirilmeye çalışılması oldukça umut vericidir. Ayrıca araştırmacılar bu yeni molekülün, diğer nöropati türlerinde de kullanılma potansiyeli olduğunu belirtmişlerdir. MR309’un faz-3 klinik çalışma sonuçlarını merakla bekliyor ve gelişmeleri sizlerle paylaşıyor olacağız.
- İlgili konu: Kemoterapiye bağlı Nöropatinin (sinir hasarı) teşhisi ve tedavisi
İleri okuma: Sigma-1 reseptör (S1R) nedir?
S1R endoplazmik retikulumda, özellikle mitokondriye bağlı endoplazmik retikulum zarında bulunan transmembran bir proteindir ve plazma zarına translokasyon yapma kabiliyetine sahiptir. Sinir sisteminde, S1R'ler, nöritogenez, potasyum kanallarının ve N-metil-D-aspartat reseptör aktivitesi ve kalsiyum homeostazisi gibi konuyla ilgili proseslerin düzenlenmesine aracılık etmektedir. S1R'lerin, nosisepsiyonda modüle edici bir rolü vardır ve zararlı uyaranlara ve duyarlılaşma fenomenine ilişkin hücre içi sinyal iletim yollarını zayıflatır. Nosisepsiyon, doku hasarı ile ağrının algılanması arasında oluşan karmaşık elektrokimyasal olaylar serisinin bütünüdür. MR309, bugüne kadar S1R’yi engellediği gösterilen ve bu amaçla klinik çalışmalarda denenen tek moleküldür.
Bruna J1, Videla S2, Argyriou AA ve ark.
Efficacy of a Novel Sigma-1 Receptor Antagonist for Oxaliplatin-Induced Neuropathy: A Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled Phase IIa Clinical Trial.
Neurotherapeutics. 2017 Sep.