Likit Biyopsi – Kan Testi ile Erken Tanı Konusunda Tartışmalar Büyüyerek Devam Ediyor

Kanser, insan hayatını tehdit eden, fakat erken tanı ile tamamen tedavi edilebilen bir hastalıklar grubudur. Bununla birlikte birçok kanserin erken tanısında arzu edilen noktada değiliz. Ancak, son yıllarda gelişen teknolojik araçlar, kanserde erken tanı imkanını artırmıştır. Bu araçlardan biri olan likit (sıvı) biyopsi, kan testi yoluyla kanser hücrelerinin tanınmasını ve takip edilmesini mümkün kılan bir teknolojidir. Dünya genelinde kanser erken tanısı için en yaygın şekilde adını duyuran likit biyopsi, Galleri testidir. Bu test, 50 farklı kanser türünün erken tanısına olanak tanıyarak, hastalığın daha erken tedavi edilmesine yardımcı olabilir. Ancak, henüz "kanser erken tanısı" için FDA (ABD Gıda ve İlaç İdaresi) tarafından onaylanmayan likit biyopsi teknolojisi, yanıltıcı sonuçların riskini de beraberinde getirmektedir. Bu nedenle, likit biyopsinin kanser erken tanısı için kullanılması konusunda dikkatli bir yaklaşım gerekmektedir.

Arizona’ya bağlı Mesa şehrinde yaşayan 51 yaşında bir itfaiye çalışanı Anthony Arenz, 50 kanser türünün tarandığı Galleri kan testinden sonra, aldığı negatif sonuçlar ile rahat bir nefes aldı. Mesleğinden ötürü kansere yakalanma riski ortalama bir insandan %9 ve kansere bağlı olarak yaşamını kaybetme riski ise %14’ten fazla olan bir itfaiyeci için bu harika bir haberdi.

İlerleyen günlerde Mesa şehri, 50 yaşındaki üzerindeki itfaiye çalışanlarını tüm vücut MRG (manyetik rezonans görüntüleme) de dahil ücretsiz sağlık taramasına çağırdı. Ancak Arenz, negatif Galleri testlerine güvenerek bu tarama ile daha fazla zaman kaybetmek istemedi. Yine de son 3 yılda kanser nedeniyle hayatını kaybeden arkadaşlarını düşününce, kaygısına yenik düştü. Arkadaşları Arenz’den 10 yaş daha gençti. Keşke onların da bu tür ücretsiz tarama yaptırma imkanları olsaydı, belki her şey daha farklı olabilirdi. Bir süre araştırma yapmaya başladı ve Galleri testinin web sitesinde “kanser sinyaline saptanmadı” gibi negatif sonuçların yine de kanser riskini sıfıra indirmediği ifadesini gördü.

Arenz, her ne kadar kan testi sonucuna inanmak istese de kendinden daha genç iş arkadaşlarını kaybetmiş olmanın da verdiği kaygı ile sunulan ücretsiz sağlık taramasını kabul etti ve kendi için bir MRG randevusu oluşturdu. Gelen sonuçlar onu hayal kırıklığına uğrattı. Galleri kan testi maalesef doğruyu söylememişti. Arenz evre-1 böbrek kanseriydi.

Negatif Likit Biyopsi Sonucu ile Rahatlamak Mümkün mü?

Kan testinin kanseri tespit etme yeteneği ve belki de en önemlisi yanlış sonuçlar vermesi, ilk günden beri inceleme altında. Pratikte ne kadar ve nasıl yanlış sonuçlar verdiği ve ne sıklıkla meydana geldiği henüz çok kişi tarafından bilinmiyor. Ayrıca test, henüz FDA (ABD Gıda ve İlaç İdaresi) tarafından onaylanmadı.

Mesa şehrinde itfaiyecilere ücretsiz sağlık taraması imkanı sunan Vincere Kanser Merkezi’nden kurucu ortak ve aynı zamanda radyasyon onkolojisi alanında uzman olan Dr. Vershalee Shukla ise kanser taramasının çok karmaşık bir konu olduğunun altını çiziyor.

“Dürüst olmak gerekirse, testler iyi ancak (daha geniş kapsamlı kullanışlar için) henüz hazır değil.”

Pozitif Test Sonucu Hemen Sizi Endişelendirmemeli

Arenz, kan testi sonucundan sonra hayal kırıklığına uğrayan tek itfaiyeci değildi. 17 yaşından beri bu mesleği icra eden 51 yaşındaki Mike Curtis de kanser riskinin olduğunu biliyor. Üstelik Curtis’in itfaiyeci olan babası da 58 yaşında yaşamını kanserden dolayı kaybetmişti. Ancak o, o kadar da endişe duymuyordu çünkü o da sağlık taramasından geçmişti ve sonuçları temizdi. Daha sonra yaptırdığı Galleri kan testi onu şoka uğrattı. Test pozitifti, kanser belirtileri saptamıştı.

Sağlık taramasından alınan negatif sonuçlara rağmen kan testinin pozitif sonuç vermesi, Dr. Shukla’yı şüphelendirdi. Emin olmak adına Curtis’ten karın ve pelvis (leğen kemiği bölgesi) için PET-BT taraması istedi. Dr. Shukla haklıydı, Curtis kanser değildi. Galleri bir kez daha yanlış bir sonuç vermiş ve endişeye sebep olmuştu.

Galleri Kan Testi Verileri Ne Diyor?

Dr. Shukla, taramalarda kan testini de kullanmaya başladıktan 18 ay sonra 2000 taramanın yalnızca 1’inde yanlış pozitif sonuç olduğunu söylüyor (kanser gerçekte yokken testin pozitif çıkması). Ancak test 2 kişiyi doğru bir şekilde tespit edebilmişti. Bunlardan biri nadir görülen kemik kanseri türü kordoma iken diğeri baş ve boyun skuamöz (yassı) hücreli kanseri idi. Galleri testi sayesinde iki vakanın da oldukça erken tespit edilmesi, erken tedavi imkanı sağladı.

Bununla birlikte yanlış negatif sayısı ise 28 idi (gerçekte kanser varken testin negatif çıkması). Bu duurm, testin kanseri tespit etmede sensitivietsinin / duyarlılığının zayıf kaldığını düşündürüyor. Ayrıca daha doğrulanmayan 500 test daha var. Yani bu sayı 28 muhtemelen daha fazla olacak. Bu korkunç bir sonuç. Bilim insanları bu testin kanser olup olmama konusunda yanlış algıya sebep olduğunu düşünüyor.

Dr. Shukla: “Bu büyük bir yanlış güven duygusu. Öte yandan kanseri kovalamak, hem de olmayan bir kanseri, gerçekten sinir bozucu ve pahalı olabilir.”

Grail Medical şiketin yöneticisi Dr. Whitney Jones ise şirketin genel amacının en tehlikeli kanserlerin doğru bir şekilde tespit edebilecek hassas bir test sunmak ve diğer sağlık taramalarının yerine geçmektense onların tamamlayıcısı olmak olduğunu söylüyor. Ek olarak, testin hassasiyeti kanserin türüne göre de değişiklik gösterebiliyor.  

Grail’in halka açık verileri ve Dr. Shukla’nın verilerini inceleyen Florida Üniversitesi Sağlık Kanser Merkezi’nden Prof. Dr. Ji-Hyun Lee’ye göre sonuçlar “biraz korkutucu.” Bu sonuçlar insanların bu test sonucunun doğru olma olasılığına ne kadar güvenmeleri gerektiğini gösteriyor. Pozitif bir sonuç için ne derece endişelenmeli veya negatif bir sonuç ile ne kadar rahatlamalılar?

Dr. Shukla’nın verilerindeki pozitif tahminlerin yalnızca yarısı doğrulanmışken, Grail verilerinde bu oran %38’idi (92 testin 35’i doğruydu). Ancak Dr. Lee, herhangi bir eşik olmamasına rağmen varan yanlış oranların “testin doğruluğuna pek de güven sağlamadığını” söyledi.

“Klinik bir ortamda, hasta için karar verme konusunda pozitif tahmin değeri daha kullanışlıdır. Pozitif tahmin değeri her zaman yüksek değildir, çünkü kliniğe her şey her zaman mükemmel yansımaz. Ancak genel toplumda, Galleri sonuçları pozitif olan hastaların yalnızca %38'i gerçekten kansere sahipse, test hasta veya hekim için karar verme konusunda pek de yararlı değildir."

Bununla birlikte, Ohio Eyalet Üniversitesi’nden Epidemiyolog ve kanser tarama uzmanı Dr. Electra Paskett, yanlış olan hem pozitif hem de negatif testlerin kişiler için bir dizi maaliyeti de beraberinde getireceğini vurguladı. “Eğer test bir kişiye önerilecekse, bence bütünüyle ve fazlasıyla net olması gerekiyor.”

Peki Neden Hala ABD'de Galleri Kan Testi Kullanılıyor?

Dr. Shukla’ya göre bugün elde edilen veriler, testin gelecekte çok daha etkili bir hale getirilmesine yardımcı olma konusunda önemlidir. Uzmanların, hekimlerin ve en önemlisi hastaların, kanseri hızlı ve erken teşhis edebilecek bunun gibi testlere ihtiyacı vardır. Ancak yine de Grail Şirket Grubunun, bu testi iyileştirmesi için kanser riski çok daha yüksek gruplardan (itfaiye çalışanlarından da daha riskli) alacağı verilere ihtiyacı vardır.

Curtis de Arenz de bu testi yaptıkları için pişman değiller. Curtis, birkaç günlüğüne de olsan kanser olduğunu düşünmenin duygusal olarak çok da büyük bir bedeli olmadığını söyledi. Maddi olarak bir şey ödemiş olsaydı da durumun tabii ki farklı bir gidişatı olacağını da kabul etti. Arenz ise iş arkadaşlarının daha fazla sağlık taramaları da yapmayı ihmal etmemelerini vurguladı.

Dr. Shukla: “Bu testi yapan her tıp merkezi çok dikkatli olmalı. Bu o kadar kolay bir şey değil.”