Meme Kanseri Yorgunluğa Neden Olur mu? Bilmeniz Gerekenler

Meme kanseri kişiyi yorgun ve tükenmiş hissettirebilir. Bu, kanserin kendisinin bir belirtisi olarak veya hormon tedavisi, kemoterapi ve radyasyon tedavisi gibi kanser tedavilerinin bir yan etkisi olarak meydana gelebilir.

Kanser hastalarının %80-100'ünde Yorgunluk Var

Tükenmişlik, meme kanseri dahil olmak üzere kanser hastalarında yaygın bir şekilde meydana gelir. Amerikan Kanser Derneği’ne göre, kanser hastalarının %80-100’ünde yorgunluk hissi gelişiyor. Tükenmişlik, zayıf düşme, yorgunluk veya düşük enerjili olmayı içermektedir. Çeşitli kanserlere bağlı yorgunluk, günlük aktivitelere etkileyebilir ve kişinin yaşam kalitesini düşürebilir. Neyse ki, kişinin kansere bağlı yorgunluğun üstesinden gelebileceği adımlar bulunmaktadır.

• İlgili konu: Kanserde Halsizlik ve Yorgunluk: Neden Olur ve Nasıl Tedavi Edilir?

Meme Kanserine Bağlı Yorgunluğun Nedeni Nedir?

Meme kanserine bağlı yorgunluk, meme kanserinin bir belirtisi olarak veya tedavinin bir yan etkisi olarak meydana gelir. 2019 yılına ait bir çalışmada, mamografiye sevk edilen 332 kadın takip edildi ve kanser tanısı alanların yorgunluk seviyeleri ile tanı almayanlar karşılaştırıldı. Yorgunluk, meme kanseri tanısı alan kadınlarda daha fazlaydı ve tanıdan sonraki ilk 6 ay en şiddetli olduğu dönemdi.

Meme kanserine bağlı yorgunluk, aşağıdakiler de dahil olmak üzere birçok faktörün bir sonucu olarak ortaya çıkabilir:

• Hastalığın kendisi
• Kanser tanısı almanın psikolojik etkisi
• Kanser tedavilerine bağlı yan etkiler

Meme Kanseri Tedavi Sürecindeki Hormonal Değişiklikler

Meme kanseri tedavisi ve kanserin nüks (tekrar) etme riskinin azaltılması için hormon tedavisi önerebiliriz. Östrojen hormonu bazı meme kanseri türlerini besler. Östrojeni baskılamak, bu tür meme kanserlerinin tekrarlama riskini azaltabilir. Tedavi, aşağıdakiler gibi hormonal tedavileri içerebilir:

• Tamoksifen
• Raloksifen
• Anastrozol (Arimidex) veya eksemestan (Aromasin) gibi aromataz inhibitörleri

Bununla birlikte, hormon seviyelerindeki değişiklikler, menopoza benzer belirtilerin meydana gelmesine sebep olabilir. Meme kanserini tedavi etmek için kullanılan hormonlar, aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli yan etkilere neden olabilir:

• Sıcak basmalar
• Eklem ve kas ağrısı
• Tükenmişlik

Kemoterapi

Yorgunluk, kemoterapinin en sık görülen yan etkileri arasındadır. Kanser tedavisi sırasında yorgunluğun nedeni her zaman net değildir ve birden fazla faktör içerebilir.

Örneğin kemoterapi, kırmızı kan hücresini ve ardından beyaz kan hücresi düzeylerini düşürebilir ve bu da yorgunluğa neden olabilir. Kemoterapi ayrıca dehidrasyona ve buna bağlı yorgunluğa neden olabilen bulantı ve kusmayı da tetikleyebilir.

Kemoterapi ve diğer kanser tedavileri aşağıdaki şekillerde de yorgunluklara sebep olabilir:

• İnflamasyona yol açabilecek şekilde hormon ve protein seviyelerini değiştirerek
• Vücutta hücrelerin çalışma şeklini değiştiren toksik maddeler oluşturarak
• Vücudun uzaklaştırmak için çok çalışması gereken ölü hücre birikimini tetikleyerek
• Vücudun tamir etmek için çok çalışması gereken dokulara zarar vererek

Radyasyon Tedavisi

Meme kanseri için radyasyon tedavisi alan kişilerde, hücrelerin radyoaktif ışın alması nedeniyle belli fizyolojik değişiklikler meydana gelebilir ve bu da yorgunluğa sebep olabilir. 2021 yılında yürütülen bir meta analiz çalışmasına göre, radyasyon ile tetiklenen yorgunluk şiddeti, şunlara bağlıdır:

• Radyasyon tedavisinin türüne
• Radyasyonun dozuna
• Radyasyon alan dokunun miktarına
• Kişinin ek bir kanser tedavisi alıp almadığına

Ek olarak, radyasyon tedavisi genellikle haftada 5 gündür. Hergün tedaviye gitme durumu, yorgunluk ve bitkinliğe yol açabilir.

Mental – Ruhsal Sağlık

İnsanlar kanser tanısını farklı şekillerde alsalar da kişinin kaygı ve depresyon yaşaması yaygın durumlardır. Bu duygular kişinin enerjisini tüketebilir ancak yorgunluk ve bitkinliğe yol açabilen yetersiz uykuya da yol açabilirler.

2020 yılında, araştırmaların derlemesi şeklinde yapılan bir çalışmada yorgunluk bildiren meme kanserinden kurtulan kadınların aynı zamanda sıklıkla depresyon, uykusuzluk ve bilişsel işlev bozukluğu yaşadıklarını bildirildi.

Yorgunluğu Yönetmek için İpuçları

Kişinin kansere bağlı yorgunluğu yönetmeye yardımcı olmak için deneyebileceği çeşitli yöntemler vardır:

1. Bir uzman ile görüşmek:

Olası yorgunluk sebeplerini belirlemek için kanser alanında bir uzman ile görüşülebilir. Bu durum ile mücadeleniz de uzmanlar, mevcut ilaç veya ilaçların dozunu azaltarak, beslenme danışmanlığına yönlendirerek ya da ruh sağlığı için destek almanızı sağlayarak yardımcı olabilir.

2. Egzersiz yapmak:

Fiziksel aktivitelerin, yorgunluğu daha da kötüleştireceği düşünülebilir. Ancak araştırmalar, egzersizin hem kanser tedavisi sırasında hem de sonrasında yoğunluğu azaltmaya yardımcı olabileceğini düşünmektedir. 2017 yılına ait bir meta analiz çalışmasında, kansere bağlı yorgunluk ile mücadele için farklı müdahale yöntemleri karşılaştırıldı. Sonuç olarak, egzersiz ve fizyolojik müdahalelerin, ilaç tedavisine kıyasla yorgunluğu azaltmakta daha etkili olduğu görüldü. Yine de hastalar bir egzersiz programına başlamadan önce, en iyi programın belirlenmesi adına doktoruna danışmalıdır.

3. Bol bol sus içmek:

Kemoterapi veya radyoterapi gören kişiler, mide bulantısı, kusma ve ishal gibi şikayetler ile karşı karşıya kalabilir ve tüm bunlar da dehidrasyona (sıvı kaybına) neden olabilir. Dehidrasyon da yorgunluğa yol açabilir. Bu nedenle kanser tedavisi gören bir kişi, dehidrasyonu ve buna bağlı yorgunluğu önlemek için bol bol sıvı tüketmeye özen göstermelidir.

4. Tamamlayıcı tedavi almak:

ABD Ulusal Kanser Enstitüsü’ne göre tamamlayıcı tıp, kanser tedavisi ile ilişkili yorgunluğun azaltılmasına yardımcı olabilir. Tamamlayıcı tedavilerin meme kanserine bağlı yorgunluğun üzerindeki etkilerine dair çok az araştırma olsa da genel olarak bu durumun üstesinden gelmek için bazı öneriler bulunmaktadır. Peki, hastalara yardımcı olabilecek tamamlayıcı tıp örnekleri nelerdir? Hipnoz/ meditasyon, masaj, akupunktur, reiki, yoga, Tai Chi...

Meme kanserli hastalarda yapılan bir araştırmaya göre tamamlayıcı tedavi yaklaşımlarından kanıt düzeyi güçlü (A ve B) olanlar aşağıdaki tabloda sıralanmıştır.

5. Dinlenme ve aktif olma durumunu dengelemek:

Çok fazla dinlenmek vücudu zayıflatırken aşırı aktif olmak da yorgunluğa neden olabilir. Önemli olan her ikisi arasındaki dengeyi korumaktır. Gerektiğinde gün boyunca kısa molalar vermek veya şekerleme gibi kısa uykular sonrasında fiziksel olarak aktif olmak bu dengenin korunmasına yardımcı olacaktır.

6. Destek almak:

Enerjiyi korumanın bir yolu da günlük işler ve sorumluluklar konusunda başkalarından gelecek olan yardımları kabul etmektedir. Kişilerin temizlik yapmak veya alışveriş işleri gibi konularda aile üyeleri ve arkadaşlarından yardım isteyebilmelidirler. Aynı zamanda destek almak, profesyonel danışmanlığı da kapsayabilir. Davranışsal terapi ve farkındalık temelli stres azaltma, bazı insanlarda kansere bağlı yorgunluğun azaltılmasına yardımcı olabilmektedir.

Doktora Ne Zaman Başvurmalısınız?

Meme kanserine bağlı yorgunluk yaygın görülen bir durum olsa da yine de bu durum hakkında bir uzmana başvurulmalıdır. Uzmanların, meme kanserine bağlı yorgunluğun kesin nedenini belirlemek ve uygun bir tedavi planı hazırlamak için araştırma yapması gerekebilir. Kişiler kendi doktorları ile ne kadar erken konuşursa, enerjiyi korumaya yönelik tedaviye o kadar erken başlanabilir. Şu durumlarda doktorunuza başvurabilirsiniz:

• Yataktan çıkamama durumu
• Aşırı güçsüzlük hissi
• Uyumakta zorluk
• Motivasyon eksikliği
• Konsantre olmak ile ilgili problemler

Sonuç

Meme kanseri ve tedavisi, artan bir yorgunluk haline yol açabilir. Meme kanserine bağlı yorgunluk genel olarak kanserin türüne, belirtilerine, tedavinin türüne ve süresine bağlı olarak değişebilir. Kişinin yaşı, genel sağlığı ve tedaviye yanıtı gibi bireysel faktörler de rol oynayabilir.

Çoğunlukla enerji seviyeleri, kanser tedavisi tamamladıktan birkaç ay sonra iyiye gider. Ancak yorgunluğun tamamen yok olması birkaç ay sürebilir.

Neyse ki tedaviler ve yaşam tarzı değişiklikleri ile yorgunluk azaltılabilir ve enerji seviyeleri iyileştirilebilir. Kansere bağlı yorgunluk ile nasıl başa çıkacağınıza dair bir uzmana danışabilirsiniz.