Covid Tedavisi için İlk Kez Hap Şeklinde İlaçlar FDA İzni Aldı: Paxlovid ve Covinavir (Molnupiravir)

22 Aralık 2021’de FDA (ABD İlaç ve Gıda İdaresi), SARS-CoV-2 testi pozitif çıkan ve hastaneye yatış veya ölüm de dahil olmak üzere Covid-19 hastalığını şiddetli geçirme riski yüksek olan yetişkin ve pediatrik hastaların (40 kilo ve üzeri 12 yaş üstü) tedavisinde Pfizer’in Paxlovid isimli ilacına Acil Kullanım İzni (emergency use authorization= EUA) verdi. Böylelikle, Covid-19 tedavisi için ilk kez hap şeklinde bir ilaç FDA izni almış oldu. Bir gün sonra, 23 Aralık'ta FDA, SARS-CoV-2 testi pozitif, hastalığı ciddileşme riski taşıyan ve alternatif Covid-19 tedavi seçeneklerine ulaşamayan veya klinik olarak uygun olmayan yetişkin hastaların tedavisi için Merck’in Molnupiravir (kutu adı Covinavir) isimli ilacına Acil Kullanım İzni verdi.

Her iki ilaç da sadece reçete ile verilmektedir ve Covid-19 tanısı aldıktan sonra mümkün olduğunca erken ve belirtilerin başlamasından sonraki beş gün içinde kullanılmaya başlanması uygun görülmektedir. FDA’in İlaç Değerlendirme ve Araştırma Merkezi yöntecisi Patrizia Cavazzoni, verilen bu izinlerin, Covid-19 için hap şeklinde olan ilk tedaviler olduğunu ve bu küresel salgına karşı verilen mücadelede ileriye yönelik atılmış büyük bir adım olduğunu söylüyor.

Cavazzoni, Paxlovid için "Bu izin, yeni varyantlar ortaya çıktıkça pandeminin kritik bir zamanında Covid-19 ile mücadele için yeni bir araç sunmakta ve hastalıklarının şiddetli Covid-19’a ilerleme riski yüksek olan hastalar için antiviral tedaviyi daha erişebilir kılmayı vadediyor" derken, Covinavir içinse "Molnupiravir, FDA onaylı diğer Covid-19 tedavilerinin ulaşılabilir olmadığı veya hastaların klinik olarak uygun olmadığı durumlarda ve hastaneye yatış veya ölüm riski yüksek olan bazı Covid-19 hastaları için yararlı bir tedavi seçeneği olacaktır" dedi (bakınız molnupiravirin truva atı benzeri etki mekanizması).

"Koronavirüsün yeni varyantları ortaya çıkmaya devam ettikçe, ülkenin Covid-19 tedavi seçeneklerini acil kullanım izni ile genişletmek ve bunların güvenliği ve etkinliği hakkında ek veriler oluşturmaya devam etmek çok önemlidir."

Paxlovid

Paxlovid, sadece Covid tanısı almış ve hastanede yatmayan kişilerde erken dönemde önerilmektedir. Proflaksi / korunma, yani virüs ile temas öncesi veya sonrası Covid-19 hastalığının önlenmesi için veya şiddetli Covid-19 nedeni ile hastaneye yatırılması gereken kişilerde tedavinin başlatılması için yetkilendirilmemiştir. Ayrıca Covid-19 aşısı yerine geçmez.

Etki mekanizması

Paxlovid, virüsün çoğalmasını durdurmak için bir SARS-CoV-2 proteinini inhibe eden nirmatrelvir ve daha yüksek konsantrasyonlarda vücutta daha uzun süre kalmasına yardımcı olmak için de nirmatrelvirin parçalanmasını yavaşlatan ritronavir içermektedir. Yani, iki hapın kombinasyonudur.

Paxlovid dozu

30 tabletten oluşan tedavi de beş gün boyunca günde iki kez olmak üzere 3 tablet (iki tablet nirmatrelvir ve bir tablet ritonavir) alınır. Paxlovidin, beş günden daha fazla bir süre için kullanılmasına izin verilmemiştir.

Paxlovid’in Etkinlik Çalışması

Acil Kullanım İzni için ilk veriler, SARS-CoV-2 enfeksiyon tanısı alan, laboratuvarda sonucu doğrulanan, hastaneye yatış yapmamış ve belirtisi olan yetişkinlerin tedavisi için Paxlovid’in araştırıldığı randomize, çift kör, plasobo kontrollü bir klinik çalışma olan EPIC-HR’den alınmıştır. Hasta grubu, 18 yaş üstü yetişkinleri, şiddetli hastalık geliştirme için önceden belirlenmiş bir risk faktörüne sahip yaşlıları veya kronik bir tıbbi durumdan bağımsız olarak 60 yaş ve üzeri olan kişileri içermekteydi. Tüm hastalar, daha önce Covid-19 hastalığına yakalanmamış ve Covid-19 aşısı olmamış kişilerdi.

Çalışmanın sonucu, 28 günlük takip sırasında Covid-19 nedeni ile hastaneye kaldırılan veya herhangi bir neden ile hayatını kaybeden kişilerin oranına bağlı olarak değerlendirildi. Paxlovid, belirtilerin başlamasından sonraki beş gün içinde tedavi edilen ve Covid-19 terapötik monoklonal antikor tedavisi almayan hastalar arasında plaseboya kıyasla, Covid-19 ile ilişkili olarak hastaneye kaldırılan veya herhangi bir nedenden yaşamını yitiren kişilerin oranını %88'e kadar düşürmüştür. Bu analizde 1039 hasta Paxlovid ve 1046 hasta plasebo kullandı. Bu hastalar arasında plasebo alan hastaların %6’sına karşılık, Paxlovid alan hastaların %0,8’i, 28 günlük takip sırasında hastaneye kaldırılmış veya hayatını kaybetmiştir. Bu fark oldukça önemlidir. Covid-19 tedavisi için Paxlovid’in güvenliği ve etkinliği değerlendirilmeye devam etmektedir.

Paxlovid’in Yan Etkileri

Paxlovid’in olası yan etkileri arasında, tat alma duyusunun olumsuz etkilenmesi, ishal, yüksek tansiyon ve kas ağrıları yer almaktadır. Bazı diğer ilaçlar ile aynı anda kullanılması, potansiyel olarak önemli ilaç etkileşimlerine neden olabilir.

Ritonavir, karaciğer hasarına neden olabilmektedir. Bu nedenle, daha önce herhangi bir karaciğer hastalığı olan, karaciğer enzim anormallikleri olan veya karaciğer iltihabı olan hastalarda Paxlovid’in kullanılmasında dikkatli olunması gerekmektedir. Kısmen belirli ilaçları parçalayan bir grup enzimi inhibe ederek çalıştığından dolayı Paxlovid, metabolizma için bu enzimlere yüksek oranda bağımlı olan ve belirli ilaçların yüksek konsantrasyonlarının ciddi ve/veya yaşamı tehdit eden reaksiyonlarla ilişkili olduğu belirli ilaçlarla kontrendikedir.

Nirmatrelvir veya ritonavir konsantrasyonlarının düşmesi ve potansiyel olarak virolojik yanıtı kaybetme ve viral direnç geliştirme ile ilişkili olabileceği için aynı enzimleri güçlü bir şekilde indükleyen ve nirmatrelvir veya ritonavirinin daha hızlı parçalanmasına yol açan ilaçların Paxlovid ile birlikte alınması da kontrendikedir. Bu tür ilaçların kullanımı durdurulduktan hemen sonra Paxlovid kullanımına başlanmaz çünkü bu ilaçların etkileri, ilaç alınımının durdurulmasında sonra da devam etmektedir.

Paxlovid ile alınmaması gereken ilaçların tam bir listesi için FDA’in bilgi formuna bakılması önerilmektedir.

Paxlovid, şiddetli böbrek veya karaciğer yetmezliği olan hastalar için de önerilmemektedir. Orta derece böbrek yetmezliği olan hastalar için azaltılmış doz önerilir. Böbrek veya karaciğer sorunları yaşayan hastalar, Paxlovid’in kendileri için uygun olup olmadığı ile ilgili uzmanlara danışmalıdır.

Paxlovid fiyatı nedir?

Paxlovid için bildirilen kutu fiyatı yaklaşık 530 dolardı. Bununla beraber Pfizer, ABD vatandaşlarına pandemi döneminde ek ücret talep etmeden reçete ile bu ilacı vereceğini vadetmişti.

Paxlovid, şu an için ülkemizde ulaşılabilir değildir.

Covinavir

Covinavir’in kemik ve kıkırdak büyümesini etkileyebileceğinden dolayı 18 yaşından küçük hastalarda kullanılmasına izin verilmemiştir. Covinavir da Paxlovid gibi virüs ile temas öncesinde veya sonrasında kullanılmak üzere yetkilendirilmemiştir. Aynı zamanda, Covid-19 nedeni ile hastaneye yattıktan sonra tedaviye başlanan kişilerde bir faydası görülmediğinden dolayı tedavinin başlatılması için de yetkilendirilmemiştir.

Etki mekanizması

Covinavir, SARS-CoV-2 virüsünün genetik koduna hatalar ekleyerek çalışan bir ilaçtır, ki bu da virüsün daha fazla çoğalmasını önlemektedir. 40 tabletten oluşan tedavi de beş gün boyunca 12 saat aralıklar ile günde dört kez 200mg’lık tabletler alınır ve beş günden daha fazla bir süre için kullanılmasına izin verilmemiştir.

Covinavir'in Etkinlik Çalışması

Acil Kullanım İzni için ilk veriler, şiddetli Covid-19 hastalığı geliştirme ve/veya hastaneye yatış yapma riski yüksek olan hafif ve orta dereceli ve hastaneye yatış yapmamış Covid-19 hastalarının tedavisi için Molnupiravir’in araştırıldığı randomize, çift kör, plasobo kontrollü bir klinik çalışma olan MOVe-OUT’dan alınmıştır. Hasta grubu, kronik tıbbi bir durumu olan veya başka nedenlerle SARS-CoV-2 enfeksiyon riski yüksek olan ve Covid-19 aşısı olmamış 18 yaş ve üzeri yetişkinlerden oluşmaktaydı.

Çalışmanın sonucu, 29 günlük takip sırasında herhangi bir nedenle hastaneye kaldırılan veya yaşamını yitiren kişilerin oranına göre ölçüldü. Plasebo kullanan 699 kişinin %9,7’sine kıyasla, Molnupiravir kullanan 709 kişiden %6,8’i hastaneye kaldırıldı veya hayatını kaybetti. Plasebo kullanan 9 kişiye kıyasla ise Molnupiravir kullanan bir kişi takip sırasında hayatını kaybetti. Molnupiravir’in Covid-19 tedavisi için güvenliği ve etkinliği değerlendirilmeye devam etmektedir.

Covinavir’in Yan Etkileri

Deney sırasında gözlemlenen yan etkiler arasında, ishal, mide bulantısı ve baş dönmesi yer aldı.

Hayvan üreme çalışmalarından elde edilen bulgulara göre, hamile bireylerin Molnupiravir kullanması, fetal zarara neden olabilir. Bu nedenle, Molnupiravir’in hamilelik sürecinde kullanımı önerilmez. Molnupiravir ancak faydaların, söz konusu hasta için risklerden daha ağır basacağı belirlendikten sonra ve uzmanın potansiyel faydaları ve riskleri hamile bireye bildirdikten sonra reçete edilebilir. Hamile kalmayı düşünen kadınlara ise Molnupiravir tedavi sürecinde ve sonraki dört gün boyunca güvenilir bir doğum kontrol yöntemini doğru ve devamlı bir şekilde takip etmeleri önerilmektedir. Ayıca Molnupiravir kullanan erkeklerin de tedavi sürecinde ve sonrasında en az üç ay boyunca güvenilir bir doğum kontrol yöntemini doğru ve devamlı bir şekilde takip etmeleri önerilmektedir.

Acil Kullanım İzni Nedir?

FDA onayından daha farklı düzenlemeler içeren Acil Kullanım İzni’nin (EUA) yayınlanıp yayınlanmayacağına karar verilirken FDA, mevcut bilimsel kanıtların bütününü değerlendirir ve bilinen veya potansiyel olan risklerini, yine aynı şekilde bilinen veya potansiyel olan faydaları ile dikkatli bir şekilde dengeler.

FDA’in mevcut bilimsel kanıtların tamamına ilişkin incelemesine dayanarak Paxlovid’in, izin verilen hastalarda hafif ile orta dereceli Covid-19 tedavisinde etkili olabileceğine ve Molnupiravir’in de diğer Covid-19 tedavi seçeneklerine ulaşamayan veya klinik olarak uygun olmayan hastalarda hafif ile orta dereceli Covid-19 tedavisinde bazı yetişkin hastalarda etkili olabileceğine karar verilmiştir. Ayrıca FDA, belirtilen koşullara uygun kullanıldığında, her iki ilaç için de bilinen ve potansiyel olan faydaların, risklere göre ağır bastığını belirtmiştir. Hem Paxlovid’in hem de Molnupiravir’in denk, onaylanmış ve mevcut olan bir alternatifi bulunmamaktadır.

Acil Kullanım İzni altında, Covid-19 tedavisinde Paxlovid ve Covinavir’in izin verildiği şekilde kullanılmasına yönelik önemli bilgiler sağlayan bilgi formları, sağlık personellerine sunulmaktadır. Bu bilgi formları, doz talimatlarını, olası yan etkileri ve ilaçların kimlere reçete edilebileceğine ilişkin bilgiler içermektedir.