İbn Nefis ve Pulmoner Dolaşım 1242 – Dürüst araştırmalara güven, öncekilerle çelişse bile

Pulmoner (akciğer) dolaşımını doğru tanımlayan ilk kişi olarak bilinen, Suriye'nin Şam kenti yakınlarında doğan ve Kahire, Mısır'da çalışan Müslüman hekim İbn el-Nefis'tir. Pulmoner dolaşım, kalp ve akciğerler arasındaki kan yolunu ifade eder. Özellikle, oksijeni tükenmiş kan, kalbin sağ ventrikülünden (karıncık) akciğerlere giden pulmoner arterlere geçerek kalbi terk eder. Kan akciğerler tarafından oksijenlendirildikten sonra, pulmoner damarlardan geçerek kalbin sol atriyumuna (kulakçık) geri döner, ardından şah damarı ve vücudun geri kalanına pompalanmadan önce sol karıncığa hareket eder.

İbn Nefis, önceki doktorların yerleşik fikirlerine güvenmeme konusunda kararlıydı ve 1242 tarihli incelemesinde, İbn Sina'nın Kanunu'ndaki "Anatomi Üzerine Yorum" yazısında şöyle yazıyordu: "Her bir organın kullanımını belirlerken, görüşlerimizin öncekilerin görüşlerine uyup uymadığını göz ardı ederek, mutlaka doğrulanmış incelemelere ve dürüst araştırmalara güveneceğiz." Örneğin, her ikisi de kanın kalp duvarındaki görünmez gözeneklerden kalbin bir tarafından diğerine geçtiğine inanan Yunan hekim Galen ve İranlı hekim İbn Sina'nın hakim bilgeliğini inkar etti. İbn Nefis gözeneklerin olmadığını biliyordu. Bunun yerine İbn Nefis şöyle yazdı: "Sağ karıncıktan gelen kan, vena arteriosa'dan (pulmoner arter) akciğerlere akmalı, maddelerinden ayrılmalı, orada hava ile karışmalı, kalbin sol odasına ulaşmak için arteria venosadan (pulmoner damar) geçmelidir ve orada yaşamsal ruhu oluşturur." Ibn Nefis’in radikal gözlemi 29 yaşında gelişti ve yaklaşık 1628'de İngiliz doktor William Harvey tüm vücutta sürekli kan döngüsü ile ilgili tam teorisini yayınladığında çarpıcı bir şekilde İnb Nefis’i geride bırakmadı.

İbn Nefis ayrıca, cerrahi ve diğer tıbbi teknikleri tartışan 80 ciltlik tıbbi ansiklopedi olan The Comprehensive Book on Medicine (Tıp Üzerine Kapsamlı Kitap)'nın 300 ciltlik notlarını yazdı.

Yazı görselinin açıklaması: İbn Nefis, kalp ve akciğerler arasındaki kanın pulmoner dolaşımını anlattı. Resimde, kalbin üst kısmında görülen pulmoner arterler ve damarlar, yatay olarak sola ve sağa dallanarak akciğerlere doğru yol alırlar.

Yazıda ismi geçen tarihi kişiler: Abu ‘Ali al-Husayn ibn ‘Abd-Allah Ibn Sina (Avicenna) (980– 1037), Ala al-Din Abu al-Hassan Ali ibn Abi-Hazm al-Qurashi al- Dimashqi (known as Ibn al-Nafis; 1213–1288), William Harvey (1578–1657)

• Önceki konu: Berber Direği 1210 – Berber cerrahları unutmayın
• Sonraki konu: Gözlük 1284 – Bir zamanlar vasiyetlere girecek kadar pahalıydı