Fazla tuz tüketimi dünya genelinde büyük bir sağlık sorunu haline gelmiştir. Yapılan araştırmalar aşırı tuz tüketiminin felç (inme), kalp hastalıkları gibi ciddi rahatsızlıkların riskini artırabileceğini göstermektedir. Bu nedenle de tuz tüketiminin azaltılması telkin edilmektedir. Ancak konu tuz tüketimine gelince, “tuzun fazlası ne kadardır?” sorusu gündeme gelmektedir.

Amerikan Beslenme Rehberi’nde sağlıklı beslenmenin yollarından biri olarak yetişkinlere her gün 2300 miligramdan (2.3 gram) az, yani yaklaşık 1 çay kaşığı kadar sodyum tüketmesi tavsiye edilmektedir.

Bu yılın başlarında yayımlanan rapor, Amerika’daki yetişkinlerin ve çocukların yaklaşık % 90’ının önerilen miktardan fazla sodyum tükettiğini göstermiştir. Tüketilen günlük sodyum oranının yetişkinlerde 3400 mg'dan fazla olduğu görülmüştür. Yine yapılan araştırmalar göstermiştir ki, tuz tüketiminin yaklaşık % 75’inden işlenmiş gıdalardaki sodyum sorumludur. Fazla tuz tüketimine bağlı rahatsızlıkların önüne geçmek için tuz tüketimine dair kılavuzlar oluşturulmuştur.

Bu kılavuzlar tüketiciler arasında tuz tüketimini azaltarak günlük önerilen 2300 mg seviyesinde tutmak kaydıyla tuzla ilişkili hastalıkların riskini azaltmayı hedeflemiştir.

Ancak bazı uzmanlar önerilen bu miktarın çok az olduğunu veya bu hedefin gerçekçi olmadığını ileri sürmektedir ve böylesi az miktarda tuz tüketiminin sağlığa faydalı olmaktan çok zarar verdiğini belirtmektedir.

Gıdalar Ne Kadar Sodyum İçerir?

  • 1 dilim ekmek yaklaşık 80-230 miligram sodyum içermektedir 
  • Bazı kahvaltı gevrekleri süt eklenmeden önce 300 miligrama kadar sodyum barındırabilir
  • Bir dilim donmuş pizza 370-730 miligrama kadar sodyum içerebilir

Tuz Tüketimi: Faydaları ve Riskleri

Sodyum tüketiminin yaklaşık % 90’ı tat takviyesi ve koruyucu olarak işlenmiş yiyeceklere sıkça eklenen ve sofra tuzunda bulunan sodyum klorürden gelmektedir.

Çok iyi bilindiği gibi vücudun bir miktar tuza ihtiyacı vardır. Bu sinirlerin ve kasların işleyişi için önemlidir ve bedensel sıvıların düzenlenmesine yardımcı olur.

Bununla birlikte sayısız çalışma fazla tuz tüketiminin ciddi sağlık problemlerinde riski artırabileceğini belirtmiştir. Özellikle yüksek tansiyon, felç ve kalp hastalıklarının fazla tuz tüketimi ile ilişkili olduğunu tartışmasız bir şekilde bilinmektedir.

Bu yılın başlarında yayımlanan bir çalışma, fazla tuz tüketiminin karaciğerde hasara neden olabileceğini öne sürerken, bir diğer çalışma multipl skleroz (MS) riskini artırabileceğini belirtmiştir.

Fazla miktarda tuz tüketiminin vücuda zarar verebileceği düşüncesi akla yatkındır. Şöyle ki; fazla tuz vücuttaki suyu tutar. Bu da kalp ve kan damarlarında ilave bir zorlanmaya neden olur, kan basıncını yükseltir ve kardiyovasküler hastalık riskini artırır.

Ancak tuzun hangi noktada (miktardan sonra) vücuda yardımcı olmayı durdurduğu ve sağlığı engellemeye başladığı halen bir tartışma konusudur.

Halihazırda Önerilen Tuz Tüketim Miktarları Çok Mu Azdır?

Mevcut Amerikan kılavuzlarında günlük önerilen maksimum tüketim miktarı 2300 mg sodyum iken geçen ay yayınlanan bir çalışma, günlük 3000 mg’lık sodyum tüketiminin bile çok az olduğu ve sağlığı riske sokabileceğini öne sürülmüştür. Yapılan çalışma ortalama sodyum tüketimi yapanlara nazaran günde 3000 mg’dan az tuz tüketen yetişkinlerde bazı ciddi rahatsızlıkların riskinin, beklenmedik bir şekilde daha fazla olduğunu gözlemlemiştir.

Dahası çalışmada yüksek tansiyonu, kalp hastalığı ve felç riski yüksek olan kişilerin günlük tükettikleri tuz miktarı sorgulanmış; ortalama günlük 6000 mg tuz tükettikleri saptanmıştır.

Uzmanlar bu çalışmada yüksek tansiyonu olan kişilerde fazla tuz tüketiminin azaltılmasının önemini vurgularken, azaltılan tuz miktarının çok da fazla olmaması düşüncesi belirtilmiştir.

Bu çalışma mevcut tuz tüketim kılavuzunu sorgulayan ilk çalışma değildir. 2014 yılında yapılan bir çalışma günde 2500 mg’dan az tuz tüketiminin, yüksek tuz tüketimiyle ile ilişkili hastalıkların riskini beklendiği gibi azaltmadığını vurgulamıştır.

Tuz tüketimini azaltmanın tansiyonu düşürdüğünü bilimsel olarak tartışmasız bir gerçektir

Son yıllarda “ideal tuz tüketimi ne olmalı” sorusuna verilen kafa karıştırıcı yanıtlara rağmen, Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), günlük 2300 mg’dan az sodyum tüketiminin yüksek tuz tüketimine bağlı sağlık risklerinden koruyabilecek “etkili bir bilimsel yöntem” olduğu sonucuna varmıştır. Aynı zamanda uzmanlar tüketilmesi önerilen bu sodyum miktarının tansiyonu düşürdüğü ve sonuçta yüzlerce binlerce zamansız hastalığı ve erken yaşam kaybını önlediğini düşünmektedir.

Bazı uzmanlar ise tuz tüketimini azaltmanın sağlığa pek de bir fayda sağlamayacağını öne sürmektedir. Aksi görüşte olan uzmanlar ise, bunun “çok kötü sonuçlar doğurabilecek hatalı bir yaklaşım” olduğunu nitelendirirken, az tuz tüketiminin pek de fayda sağlamayacağını öne süren birçok çalışmanın sonuçlarının birkaç idrar örneğinden elde edildiğini, bunun da yanıltıcı olabileceği anlamına geldiğini ifade etmektedir.

Tuz Tüketimi ile İlgili Daha Fazla Araştırma Yapılması Gereklidir

Birçok sağlık uzmanı tuz tüketiminin azaltılması konusunda hükümet stratejilerini desteklerken, diğerleri bir öneride bulunulmadan önce düşük tuz oranının sağlığı nasıl etkilediğine dair daha uzun süreli araştırmalar yapılması gerektiğini belirtmektedir.

Bu düşünce doğrultusunda fazla sodyum tüketen kişilerdeki sağlık risklerinin yanında az miktarda sodyum tüketen kişilerin sağlık risklerini de gösteren araştırmaların yürütülmesi gerektiği belirtilmektedir.

Var olan kanıtlara bağlı olarak hali hazırda beslenme kılavuzunda yer alan tuz tüketimini dikkate almak, fazla tuz tüketimine bağlı sağlık riskini azaltmada izlenecek en doğru yoldur.