Beta Blokerlar – İlaç Tasarımında Devrim

İskoç Doktor James Black, mantıklı ve hedefe yönelik ilaç tasarımıyla ilaç endüstrisini devrimleştirdi. Dr. Black, bu yaklaşımı ile milyonlarca insanın hayatını kurtarırken, milyarlarca dolar getiren dünyanın ilk ilaçlarını yaptı.

Black, stres anlarında daha fazla salgılanan ve kalp atış hızını artıran, kalp kaslarına daha fazla oksijen sağlanmasını gerektiren adrenalin hormonunu – aynı zamanda epinefrin olarak da bilinir – fark etmişti. Eğer bu stresi azaltabilirse, zayıflamış kalbi olanlar için faydalı olabileceğini düşündü.

Dikkatini beta reseptörlerine çevirdi – kalp kaslarında bulunan, kalbi daha fazla çalıştırmak için adrenalinin bağlandığı bölgeler. Black, adrenalin molekülüne yapısal olarak benzeyen bir ilaç tasarlayabilirse, bu molekülün reseptöre bağlanarak adrenalinin etkisini engelleyebileceğine inandı. Bu, bir kilidi açan anahtarı engellemek için kilide sakız sokmak gibi bir şeydi. Black ve meslektaşları, doğal olarak bulunan bir kimyasal temel almak yerine, moleküler ve fizyolojik süreçler ile biyolojik hedeflere yönelik derinlemesine anlayışlarını kullanarak mantıklı ve bilinçli bir ilaç tasarım süreci izlediler. 

1960'ların başlarında, Black klinik olarak önemli ilk beta bloker ilacı olan propranololü keşfetti. Beta blokerler, o zamandan beri kalp krizinden sonra kalbin korunmasının yanı sıra şu durumların tedavisinde önemli roller oynamıştır.

• Anjina pektoris (kalbe kan ve oksijen eksikliğinden kaynaklanan ağrı)
• Yüksek tansiyon
• Kalp ritmi bozuklukları
• Migren
• Performans anksiyetesi (örneğin müzisyenler ve kamusal konuşmacılar için)
• Glokom (genellikle gözde artan basınçla ilişkilendirilen bir durum) 

Beta blokerler ayrıca, cerrahlar, nişancılar ve okçular tarafından titremeleri azaltmak ve performansı artırmak için kullanılmıştır. Ancak bu tür ilaçlar Uluslararası Olimpiyat Komitesi tarafından yasaklanmıştır.

Black, mide ülserlerini tedavi etmek için kullanılan cimetidin (marka adı Tagamet) de dahil olmak üzere ilaç tasarım çalışmasıyla 1988'de Nobel Ödülü'ne layık görüldü. Ödülü kazandığı haber verildiğinde Black, "Keşke beta blokerlerimi yanımda bulundursaydım" diye espri yapmıştır.

Yazı Görselinin Açıklaması: James Whyte Black

Yazıda Geçen Tarihi Kişiler: James Whyte Black (1924–2010)

• Önceki konu: Anjiyoplasti 1964 – Tıkanık ve Daralan Kan Damarlarının Tedavisi
• Sonraki konu: El Nakli 1964 – Başarıdan Reddedilişe Yolculuk