Fagositoz Teorisi 1882 – Fagositoz ve Bağışıklık

Vücudumuzda, bizi çeşitli hastalıklardan koruyan son derece karmaşık bir bağışıklık sistemi bulunur. Rus Biyolog Ilya Mechnikov, denizyıldızı larvalarıyla yaptığı çalışmalar sonucunda, bu sistemin bir bileşeninin nasıl çalıştığını keşfeden ilk kişi oldu.

1882 yılında bir larvanın vücuduna yerleştirdiği bir dikenin üzerine hareket eden belirli hücreleri gözlemledi. Bu hücreleri, yakında "yutucu" anlamına gelen Yunanca "phagein" kelimesinden türeyen fagosit (yutan hücre) adı verilecek olan hücreler olarak tanımladı. Bu hücrelerin normal sindirim süreçlerinin bir parçası olarak daha küçük parçacıkları yutan ve yok eden tek hücreli canlılar gibi hareket ediyorlardı. 

• Daha sonra, su piresi kabuklarını inceleyen Mechnikov, bu canlıların hareketli fagositlerinin vücutlarındaki mantar sporlarını yok ettiğini keşfetti. 
• Ayrıca, memelilerin fagositinin şarbon bakterisini yutup yok ettiğini gözlemledi. 

Mechnikov, fagositlerin, bakteri gibi istilacı organizmalara karşı önemli bir savunma mekanizması olduğunu ve sürecin olasılıkla amip gibi tek hücreli canlıların basit sindirim süreçlerinden evrimleştiğini öne sürdü. Mechnikov, vücuttaki fagositlerin davranışını bir enfeksiyonla savaşan bir orduya benzetti.

Mechnikov'un zamanındaki birçok bilim insanı, çoğunlukla bu tür hücrelerin aslında patojenleri yok etmek yerine vücutta yayılmaya hizmet ettiğini öne sürüyordu. Bu tür yaygın teoriler nedeniyle, fagositoz savunma mekanizmasına karşı direndiler. Ancak Mechnikov 1908 yılında Nobel Ödülü'nü kazandı. 

Bugün, Mechnikov tarafından incelenen fagositlerin büyük olasılıkla monositler ve nötrofiller olduğunu biliyoruz. Bu hücreler, kemik iliğinde üretilen bağışıklık sisteminin bir parçası olan lökositlerin (beyaz kan hücreleri) sadece iki türüdür. Enfeksiyon sırasında, kimyasal sinyaller fagositleri istilaya uğramış bölgelere çeker. Fagositler, vücudumuzun her gün ölen veya ölmekte olan hücrelerden kurtulmasında da rol oynar. Kandaki lökosit sayısı, enfeksiyon içeren belirli hastalıkların bir göstergesi olabilir.

Yazı Görselinin Açıklaması: Bir fagosit olan nötrofilin (sarı renkte boyanmış) çubuk şeklindeki şarbon bakterilerini (turuncu) yutarken çekilmiş taramalı elektron mikrograflar. Nötrofiller kanda en çok bulunan beyaz kan hücreleridir ve vücudun mikroplara karşı ilk savunma hattıdır. Sağdaki kişi, Ilya Ilyich Mechnikov

Yazıda Geçen Tarihi Kişiler: Ilya Ilyich Mechnikov (1845–1916)

• Önceki konu: Koch’un Tüberküloz Dersi 1882 – Bakteriyel Bir Hastalık
• Sonraki konu: Sağlık Sigortası 1883 – Tıbbi Maliyete Karşı Koruma