Kanserde Bir İlk Daha: Hafıza Kanser Aşısı

Bağışıklık sistemini kansere karşı aktifleştirmek için geliştirilen ve kanser immünoterapileri olarak adlandırılan tedavilere karşı ilgi, her geçen gün artıyor ve bu amaçla yeni yaklaşımlar deneniyor. Aşağıdaki şekilde de görüleceği üzere, 5 ana kanser immünoterapi çeşidi bulunmaktadır. Yeni hedef ise, hem bu immünoterapileri kombine etmek hem de hafıza bağışıklık sistemi hücrelerini kansere karşı aktifleştirerek, uzun süreli tedavi yanıtı sağlamaktır.

2011 yılı sonrası kanser tedavisine giren ve şu an 15 civarı ana kanser türünde FDA onayına sahip immün kontrol noktası baskılayıcı immünoterapiler, onkoloji pratiğini baştan aşağı değiştirdi ve bu nedenle 2018 Nobel Tıp Ödülü'ne layık görüldü. Bununla birlikte immün kontrol noktası immünoterapiler, sadece bazı kanserlerde etkili olmakta ve etkili olduklarında da kanserin tekrarlama veya tedaviye direnç geliştirme riski devam etmektedir. CAR-T hücreleri formundaki hücresel immünoterapi ise, solid (organ) tümörlerinde etkinlik açısından çok az kanıt göstermiştir ve sadece lösemi ve lenfomalarda kullanılmak üzere onay almıştır.

Kemoterapilerden farklı olarak immün kontrol noktası immünoterapiler, etkili oldukları hastalarda uzun süreli yanıt sürelerine sahiptir. Fakat bu alandaki esas heyecan verici olay, immün kontrol noktası immünoterapilere, hastanın tümörüne özel adoptif hücresel tedavileri eklemektir. Adoptif hücresel immünoterapilerin bir çeşidi de modifiye doğal öldürücü (natural killer) hücre tedavileridir.

Doğal öldürücü (natural killer) hücrelerimizin, kansere karşı temel doğal immün koruyucu mekanizma olduğu düşünülüyor

7 Kasım 2018'de, NantKwest adlı yenilikçi immünoterapi geliştirme şirketi, doğal öldürücü ve hafıza kanser aşı immünoterapisinin denendiği insan klinik araştırmalarının umut verici sonuçlarını açıkladı.

Ağustos 2017'den Ekim 2018'e kadar süren bu klinik çalışmanın öne çıkan özellikleri şöyledir:

• Daha önce çoklu tedaviler almış, tedavilere direnç gelişmiş ve metastatik (ileri evre) farklı kanserlere sahip 30 hasta çalışmaya alındı.
• 30 hastaya 300 doz kanser aşısı uygulandı.
• Hücresel kanser tedavilerinin ciddi bir yan etkisi olarak görülebilen, sitokin salınım sendromu, bu vakaların hiçbirinde gözükmedi.
• Daha önce en az 4 basamak tedavi almış, metastatik ve üçlü negatif meme kanserine hastalarda % 80 hastalık kontrolü,
• Daha önce en az 3 basamak tedavi almış metastatik pankreas kanserli hastalarda % 80 hastalık kontrolü ve medyan (ortanca) 9.5 ay sağkalım elde edildi. Standart 1 basamak tedavi alan ileri evre pankreas kanserli hastalarda bu süre 8.7 ay olarak bilinmektedir.
• Metastatik baş ve boyun kanseri olan ve daha önce en az 4 basamak tedavi alanlarda hafıza kanser aşısı % 67 hastalık kontrolü ve 1 hastada tam yanıt sağladı.
• Tedaviye dirençli erken evre (karsinoma in situ) mesane kanserinde, vücutta bulunan doğal öldürücü hücreleri aktive eden IL-15 füzyon proteininin tek başına uygulanması ile % 86 tam yanıt elde edildi.

Sonuç

IL-15 gibi aktivatörler ile hastanın kendi doğal öldürücü (NK) hücrelerini ve T lenfositlerini tetiklemenin yanı sıra, genetik mühendisliği ile laboratuvarda geliştirilen hafıza NK hücrelerin kanser aşısı olarak verilmesi, ileri evre solid tümörlerde etkili olabilir.