Kanser tedavisi gören ve yaşamına devam eden nüfusun giderek artması, eskiden tedavi edilemeyen bazı kanserlerin uzun bir takip-tedavi süreci gerektiren kronik bir hastalık haline dönüşmesi ve kanser tedavilerinin giderek çeşitlenmesi, kanser sürecinde daha fazla bilgilendirmeyi kaçınılmaz bir ihtiyaç haline getirmiştir.
Bu yılki ASCO 2018 Kongresi'nin dikkat çeken konu başlıklarından biri de kanser hastası ve yakınının eğitimi idi. Gerekli bilgilerin sağlanması, hasta ve ailesine gösterilen saygıyı da ifade ederken; hastaların kendi soru ve sorunlarını tanımlamalarına ve doğru kararların alınmasına yardımcı olur.
Peki sağlık ekibinin hastaya olan; "kendinizi eğitin", "umudunuzu ve cesaretinizi kaybetmeyin", "destek alın" gibi sözlerinin amacı nedir? Bilgi ve eğitim, hasta ve ailesinin zor zamanlara hazırlıklı olmalarına yardımcı olur ve tedavi seçimine daha bilinçli bir şekilde katkıda bulunmalarını sağlar. Hasta eğitimi, hastaların kendi bakımlarında aktif katılımcılar gibi hissetmelerine yardımcı olur.
İyi iletişim bir kalite standardı haline gelmiştir, peki ya hasta eğitimi?
Araştırmalar, iyi iletişimin daha iyi sağlık sonuçlarına yol açtığını ve başa çıkmayı desteklediğini göstermektedir. Genelde kanser araştırma ve tedavi merkezleri hasta-sağlık profesyoneli iletişiminde uzun bir yol kat etmiş, ancak hasta eğitiminin değeri ve rolü hakkında çok az şey bilmektedirler. İkisi de kaliteli kanser bakımının ölçüsüdür ve ölçülebilir sonuçların bir aracı olarak değerlendirilebilir.
Amerikan Klinik Onkoloji Konsensus Rehberi’ne göre açık iletişimin amaçlarından biri, yeterli bilgiyi iletmek olarak yayımlanmıştır. Bu kılavuzdaki iletişim biçimi özellikle bir hastaya saygı duymanın önemine değiniyor ve bunu; bilme hakkı olarak tanımlıyorlar. Bunu yalnızca kişinin tanısını bilme hakkını değil, aynı zamanda bilinçli bir şekilde tedavisinin kararını verme hakkı anlamına da gelir. Bilgi sağlamanın amacı, hasta ve ailesinin kanser tedavisi sırasında karşılaşacakları zorluklara ve ihtiyaçlarına hazırlıklı olmalarına yardımcı olmaktır.
- İlgili konu: Hasta, hasta yakını ve hekim iletişimi nasıl olmalı?
2012 yılından beri faaliyet göstermekte olan web sitemizin amaçlarından biri de kanser hasta ve yakınlarının kansere dair her konuda bilgi edinebilecekleri güvenilir online bilgi kaynakları sağlamaktır. Daha sonra içeriğimizi kanserle benzer nedenlere sahip kalp-damar hastalıkları, diyabet ve demanstan korunmak üzere sağlıklı yaşam yazıları ile zenginleştirdik. Online eğitim kapsamında değerlendirilebilecek bu çabalarımızın, ülkemizde sağlık okur-yazarlığının gelişmesine katkıda bulunduğunu da görmekteyiz.
Araştırmalar, organize olmayan ve verimsiz kliniklerin hastaların doktorlara güvenmelerini zorlaştırdığını ortaya koymaktadır. Bir grup önemli bilgilerin hastaya aktarılması, saygıyı ifade eder, hasta ve aileye kendi soru ve kaygılarını tanımlamaları için yardımcı olur ve önemli kararların verilmesini sağlar.
Bilgilendirilmiş bir tedavi ve tedavi sonrası süreci hem hastanın hem hasta yakınının hem de sağlık çalışanının uyumunu artırır.
Hastalar, randevuları sırasında konuşabilecekleri değerli ve sınırlı sürenin farkındadır. Hastalar, doktorların anlattıkları kavramlara ilişkin temel bilgi birikimine sahip olduklarında, daha doğru iletişim kurabilmektedir ve iki taraf için de daha verimli bir diyalog geçer. Aslında, iyi bilgilendirilmiş hastalar hem hasta hem de hekim için daha fazla memnuniyet ve üretken bir ortaklık sağlar.
Hasta eğitimini geliştirmeye yönelik pratik öneriler
Bilgilendirilmiş hastalar ile doktorlar daha iyi iletişim ve ilişki kurarlar.
Bunun için doktorlar ve kurumlar aşağıdaki ipuçlarını uygulamayı düşünebilir:
- Gerekli önemli bilgileri (kemoterapi rejimleri, yan etkileri, ilaç-ilaç ve ilaç-gıda etkileşimleri gibi) hastaya anlatmak.
- Tıbbi ziyaretlerde rutin olarak kullanılan tıbbi terimleri açıklamaya yardımcı olmak.
- Hastaları not tutmaya teşvik etmek. Bu, hastanın ve onkoloji ekibinin endişelerini ve semptomlarını takip etmesine yardımcı olabilir.
- Sadece hastanın değil, aynı zamanda aile fertlerinin de bilgilendiğinden emin olmak. Aynı aile üyeleri içinde bilimsel okuryazarlık seviyelerinde önemli farklılıklar olabilmektedir.
- Tedavi seçeneklerini gözden geçirirken verileri yazılı olarak sağlamak.
- Güvendiğiniz bilgi kaynaklarını hastalara sağlamak; hastaların yaşam tarzı, sağlıklı beslenme, egzersiz ve yaşam kalitesi gibi önemli sorularına cevap bulabilecekleri yerler sağlamak.
- Doktorun ziyaret sırasında hastalara kolayca verilebilen veya dijital ortamda elektronik olarak gönderilebilecek bir kaynak dosyası oluşturmak için hasta eğitimine ilgi duyan bir ekip üyesi belirleyip görevlendirmek.
Yukarıda sayılan hasta eğitim hizmetlerinin hemen hepsi, online modüllerle veya online modüllerin desteği ile gerçekleştirilebilir.
Sonuç olarak, günümüzde kanser bakımının olmazsa olmaz bir parçası haline gelen hasta ve yakınlarının eğitimi hem süreci hem tedavi sonrasını oldukça olumlu anlamda etkiler.
İlgili Konu:
- Kanser hastalarına bakım verenler unutulmamalı – refakatçilere destek sağlamanın 4 yolu
