Karboplatin ve Paklitaksel kemoterapi rejimi - Yumurtalık kanseri tedavisi

Karboplatin ve paklitaksel nasıl etki eder?

Hem karboplatin (carboplatin) hem paklitaksel (paclitaxel) kanser hücrelerinin büyümesini durdurmak ve onları öldürmek için tasarlanmıştır.

Tedavinin amacı

Karboplatin + paklitaksel (aynı zamanda karbotaksol olarak da bilinir) tümörleri küçültmek ve kanserine bağlı belirti ve bulguları azaltmak için verilir. Hastalık metastatik değilse (karın dışına yayılmamışsa), karboplatin + paklitaksel genellikle tedavi amacı ile verilir. Birçok kanser türünde kullanılmakla birlikte, en sık kullanıldığı durum yumurtalık kanseri tedavisi sonrası koruyucu (adjuvan) olarak uygulanmasıdır. Hastalık metastatik ise, karboplatin + paklitaksel iyileştirici olmayabilir, ancak ömrü uzatabilir ve şikayetleri rahatlatabilir.

Uygulama şekli, dozu ve program

• Karboplatin AUC 5-6’dan, 1. gün, toplardamardan (İntraVenöz = İ.V.) puşe olarak adlandırdığımız şekilde en az 30 dakikada (genelde 60-120 dakika) uygulanır.
• Paklitaksel 175 mg/m2 (kürlük ise), 1. gün toplardamardan en az 1 saatte uygulanır.

veya

• Karboplatin AUC 5-6, 1. gün, toplardamardan (İntraVenöz = İ.V.) puşe olarak adlandırdığımız şekilde en az 30 dakikada (genelde 60-120 dakika) uygulanır.
• Paklitaksel 80mg/m2 (haftalık ise), 1. 8. ve 15. günler toplardamardan 1 saatte uygulanır.

Karboplatin+Paklitaksel uygulamasının toplam tahmini süresi nedir?

• 1. günde 5 saate kadar (eğer paklitaksel kürlük ise)
• 1. günde 2,5 saate kadar (eğer paklitaksel haftalık ise) – 8. ve 15. günler 1.5 saat gibi kısa
• İnfüzyon süreleri klinik araştırmalara dayanmaktadır, ancak doktor tercihine veya hasta toleransına göre değişebilir. Ön ilaçlar ve sıvı desteği gibi intravenöz (I.V.) sıvılar daha fazla zaman katabilir.

Karboplatin + paklitaksel genelde hastaların tedavi sonrası evine döndüğü günübirlik kemoterapi ünitelerinde uygulanır. Eğer hasta kendini iyi hissetmiyorsa hastanede yatırılarak da verilebilir.

Karboplatin + paklitaksel her 21 günde bir tekrarlanır. Bu bir döngü kür olarak bilinir. Erken evre hastalık için başlangıçta üç ila altı kür, ileri evre kanserli hastalar için altı ila sekiz kür önerilir. Tedavinin süresi yanıt, tolere edilebilirlik ve planlanan edilen siklus sayısına bağlı olarak 8 aya kadar sürebilir.

Yan etkiler

Çoklu ilaç rejimlerinde, her ilacın kendine özgü yan etkisi vardır. Bu iki ilacın birlikte verilmesiyle ortaya çıkabilecek yan etkiler, yapılan klinik araştırmaların sonuçlarına göre tahmin edilmiştir. Yapılan klinik araştırmalarda karboplatin + paklitaksel kemoterapi ilaçlarının birlikte kullanımı ile ilgili en sık görülen yan etkiler aşağıdaki gibidir:

• Bağışıklık sistemi hücresi nötrofil sayısında azalma (nötropeni) (92%)
• Anemi (kırmızı kan hücrelerinin sayısında azalma) (60-69%)
• Saç dökülmesi (63%) 
• El ve ayak uçlarında sinir hasarı (periferik nöropati) (47%)
• Bulantı (10-46%) 
• Kanama riski (19-44%)
• Bayılma (5-44%)
• Kabızlık (31%)
• Kusma (3-29%) 
• Ağrı (26%) 
• İshal (3-13%)
• Karaciğer toksisitesi (ALT ve AST adlı enzimlerin kan değerlerinin yükselmesi) (11%)
• Ağız yaraları (9%)
• İştahsızlık (7%) 
• Uygulama sırasında reaksiyon (6%) 
• Cilt reaksiyonları (6%)
• Kilo kaybı (3%)
• Kan elektrolitlerinde azalma (3%)
• Ateş (2-9%) 
• Ateşli beyaz kan hücresi düşüklüğü (febril nötropeni) (2%)
• Böbrek hasarı (1-3%)

Takip

Ne sıklıkla takip gereklidir?

Kan tahlillerinin her kemoterapi kürü öncesi kontrol edilmesi gereklidir. Gerekli olan kan tahlilleri tam kan sayımı (hemogram), kapsamlı metabolik panel (biyokimya) ve CA 125’tir (over kanseri için tümör markırı). Hekimin önerisine göre başka kan tahlilleri eklenebilir.

Görüntüleme ( radyolojik inceleme ) ne kadar sıklıkla gereklidir?

Görüntüleme tedaviye başlamadan önce ve tedavi sonrası yanıtı ölçmek için bazı aralıklarla kontrol edilmelidir. Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG), Bilgisayarlı Tomografi (BT) ya da Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) kullanılan görüntüleme yöntemlerindendir.

Kan testi veya görüntüleme sonuçları tedaviyi nasıl etkiler?

Sonuçlara bağlı olarak doktorunuz karboplatin + paklitaksel kullanımına planladığı gibi devam edebilir, dozunu değiştirebilir veya tedaviyi değiştirebilir.

Dikkat edilmesi gerekenler

• Paklitaksel, alerjik infüzyon reaksiyonlarına neden olma eğilimindedir. Hastalara, alerjik reaksiyonların riskini azaltmak için paklitaksel almadan önce, premedikasyon dediğimiz bazı ilaçlar uygulanır. Premedikasyon amacıyla en sık, antihistaminikler ve kortikosteroidler kullanılır. Hastaya tedaviden önceki akşam ve tedavi sabahı içmesi için deksametzon etken maddeli 8 mg kordexa hap reçete ederiz. Tedavi akşamı ve ertesi gün de bu ilaca devam etmesini öneririz. Ayrıca kemoterapi ünitesinde de tedavi öncesi antihistaminik ilaç serum içinde uygulanır. Tedavi akşamı ve sonraki gün, günde 2 defa olacak şekilde kordexa 8 mg hapa hastamızın devam etmesini isteriz.
• Karboplatinin alerjik reaksiyonu şiddetli olabilir. Bu reaksiyonlar genelde 6. kür sonuna kadar görülmez, ancak herhangi bir dozdan sonra olabilir. Bazı kurumlar, bir kişide reaksiyon görüldükten sonra Karboplatin almaya devam etmesi için "hassasiyetsizleştirme protokolleri" kullanabilir. Duyarsızlaştırma işleminin yapılması için hastanın karboplatinden iyi yanıt alması veya az sayıda kemoterapi seçeneğinin olması gerekir.
• Bu ikili kemoterapi rejimi sonrası, savunma hücreleri sayısında belirgin düşme olan hastalara önlem olarak GCSF adını verdiğimiz kan hücresi büyüme faktörü iğnesi (filgrastim, lenograstim, pegfilgastrim gibi) uygulanabilir.
• Hastalar ve bakıcılarına, ilaç reaksiyonlarının belirtilerini ve işaretlerini tanımak için eğitim verilmelidir.
• Onkoloji eczacınız ilaçların birbiriyle ilgili etkileşimi olup olmadığını kontrol etmelidir.

Bireysel ilaç etiketi bilgileri

Karboplatin

• Etki mekanizması: Karboplatin, sisplatin gibi platin grubu bir kemoterapi ilacıdır. Alkilleyici kanser ilaçları sınıfındandır. Alkilleyici maddeler üç farklı mekanizma ile çalışır. 1) DNA baz çiftlerinin alkil gruplarına tutunur, bu durum DNA’yı tamir etmeye çalışan enzimlerin DNA’yı parçalamasına neden olur 2) DNA’daki atomlar arası çapraz bağlar oluşturarak DNA’nın sentezlenmesini engeller 3) yanlış nükleotidlerin eklenmesi sonucu mutasyonlara neden olma, yani ilacın kedi de mutajendir. Sonuçta DNA çoğalmasını (replikasyon) engelleyerek etki eder; kanserli hücreler hızlı çoğaldığı için bu hücreler için toksiktir.
• Karboplatin intravenöz bir infüzyondur.
• Yumurtalık (over), akciğer, baş-boyun kanserleri, testis kanserlerinin bir kısmı, beyin tümörleri ve nöroblastom tedavisi ana kullanım alanıdır.
• Kanser tedavisinde ilk FDA onayını 1989’da almıştır.
• Bu ilacın doz ayarlaması böbrek fonksiyonunuza göre yapılır. Böbrek fonksiyonunuz terapi süresince bozulursa, dozunuzun ayarlanması gerekebilir. 
• Bu ilaç hamilelik sırasında kullanılmamalı, fetusa zarar verebilir.

Genel karboplatin yan etkileri

• Kırmızı kan hücreleri, beyaz kan hücreleri ve en çok da trombositlerde azalmaya sebep olabilir. 
• Bulantı ve kusma görülür ancak ön ilaçlarla önlenebilir. 
• Saç kaybı 
• Kabızlık veya ishal
• Ağrı
• Alerjik reaksiyonlar oluşabilir. Bu reaksiyonlar genelde 6. kür sonuna kadar görülmez.
• Yüksek dozları karaciğere zarar verebilir. 
• Eğer başka ilaçlarla kombine edilirse böbreğe zarar verebilir.

Paklitaksel

• Etki mekanizması: Taksol grubu bir ilaç olan paklitaksel 1967 yılında Pasifik porsuk ağacının kabuğundan izole edilmiştir. Hücrenin iskeleti ve mitoz sırasında önemli görevleri olan mikrotübüller ile etkileşime girerek kanser hücrelerinin çoğalmasını engeller. Mikrotübülleri stabiller, yani esnekliğini bozar.
• Paklitaksel intravenöz bir infüzyondur.
• Yumurtalık, meme, akciğer, rahim ağzı, pankreas kanserleri ve Kaposi sarkomu tedavisi ana kullanım alanıdır.
• Solunum sıkıntısı, kan basıncında düşme veya döküntü gibi ciddi infüzyon reaksiyonları riski vardır.
• Bu ilaç, düşük beyaz küre hücre sayısına neden olabilir. Beyaz kan hücrelerinin bu ilacı kullanacak kadar yeterli olduğundan emin olmak için her tedaviden önce tam kan sayımı (hemogram) kontrol edilmelidir.
• Karaciğer fonksiyon bozukluğu, periferik nöropati, beyaz kan hücrelerinde azalma veya trombosit sayısında azalma durumlarında doz ayarlamaları gerekebilir.
• Periferik nöropati, genellikle parmaklarda karıncalanma ya da "iğne batma" hissi ile başlar, bazen zamanla kötüye gidebilir ve hissizleşmeye neden olabilir. Bu yan etki hekimiz tarafından tedavi öncesi muayenelerde takip edilecektir.
• Bazı ilaçlar ile etkileşime girebilir. Bu ilaçlar; antifungal, tansiyon, kolesterol, erektil disfonksiyon, sedatif, antibiyotik ve nöbet karşıtı ilaçlarlardır. Doktorunuza veya eczacınıza, muhtemel etkileşimler için ilaçlarınızı gözden geçirmesini isteyin.
• Greyfurt ile etkileşime girdiği bilinmektedir. Reaksiyon oluşmaması için greyfurt ve greyfurt suyunu tüketmeyin.
• Kaşıntı, kızarıklık, deri dökülmesi, ciltte lekelemeler gibi enjeksiyon bölgesinde cilt reaksiyonları ortaya çıkabilir.
• Bu ilaç hamilelik sırasında kullanılmamalıdır. Kadınlar bu ilacı kullanırken hamile kalmaktan kaçınmalıdır.

Genel paklitaksel yan etkileri

• Nötrofil sayısında azalma (nötropeni)
• El ve ayak uçlarında sinir hasarı (periferik nöropati)
• Kırmızı kan hücrelerinde azalma ve buna bağlı bayılma
• İnfüzyon sırasında alerji gelişmesi
• Saç kaybı
• Bulantı
• İshal
• Ağız yaraları
• Düşük kan basıncı
• Karaciğer problemleri
• Kabızlık
• Ateş ve enfeksiyon
• Kanama
• Tırnakta renk değişimi (genelde paklitaksel kullanımı bittikten sonra geçer)