Menenjiyom, kafatası ve beyin arasında ya da omurga ve omurilik arasında başlayan kanser türüdür; yani santral sinir sistemini saran zarın kanseridir. Beyin tümörlerini de kapsayan santral sinir sistemi kanserlerinin ey yaygın türüdür. Menenjiyoma sahip bir kişi için durum, tümörün boyu dahil birçok faktöre bağlıdır. Tedavi genellikle tümörün ameliyat ile çıkarılmasını içerir. Cerrahi operasyon bir seçenek olmadığında, kemoterapi gibi diğer yaklaşımlar yardımcı olabilir.
Menenjiyom nedir?
Menenjiyom, meninkslerde yer alan bir tür beyin ya da omurilik kanseridir. Meninksler, beyin ve omuriliği çevreleyen üç katmanlı bir zardır. Bu katmanlar “dura mater”, “araknoid mater” ve “pia mater” olarak isimlendirilir. Meninjiyom, en yaygın görülen birincil beyin kanseri türüdür. Beyin kanserinin “primer (birincil)” olması, kanserin kaynağının beyin olduğu anlamına gelmektedir. Menenjiomlar, meninklerin en dış tabası olan dura mater boyunca büyürler.
Dura mater’ı çevreleyen hücreler meninjiyal hücreler olarak adlandırılır. Bu hücreler mutasyona uğradıklarında genetik kodları değişir ve bu da o hücrelerin fonksiyonlarını etkiler. Sonuç olarak, kanser hücrelerine dönüşürler. Özellikle çocukluk çağında radyasyona maruz kalmak meninjiyom için bilinen tek çevresel faktördür. Nörofibromatozis tip 2 olarak adlandırılan bir genetik rahatsızlık ile yaşayan kişilerin meninjiyom geliştirme riski ayrıca daha yüksektir.
Meninjiyom çeşitleri nelerdir?
Bazı tür meninjiyomlar yavaş büyüyüp yayılmazken, bazıları hızlıca yayılır ve daha tehlikelidirler.
Meninjiyomların üç türü ya da derecesi vardır ve bu durum aşağıdaki özelliklere göre değerlendirilir;
- Tümörün yeri
- Tümörün şekli
- Yayılma derecesi
- Genetik bulgular
- Kişinin yaşı
- Ameliyat sonrası kalan tümör miktarı
Yukarıdaki faktörlere göre, tümöre 1’den 3’e kadar bir derece verilir;
- Birinci derece meninjiyomlar: Düşük dereceli bu tümörler iyi huyludur ve en yaygın olan meninjiyom çeşididir. Brinci derece meninjiyomda tümör hücreleri yavaş büyür.
- İkinci derece meninjiyomlar: Orta dereceli bu tümör "atipik" görünüme sahiptir, bu da daha agresif olduğu anlamına gelmektedir. Bu derece, tümörlerin ameliyat ile alındıktan sonra tekrar etme olasılığının daha yüksek olduğu anlamına gelir. Alt türleri arasında koroid ve berrak hücreli menenjiyomlar bulunur.
- Üçüncü derece meninjiyomlar: Sağlıklı meninjiyom hücreleri ile karşılaştırıldıklarında daha atipik görünüme sahiptirler. Bu durum "anaplastik" görünüm olarak değerlendirilir ve maligndir (kanserli). Bu, hızlı büyüyen tümörler oldukları anlamına gelir. Alt tipler arasında papiller ve rabdoid menenjiyomlar bulunur.
Aşağıda, ABD meninjiyom istatistikleri görülebilir:
Atipik ve anaplastik menenjiyomlar yayılır mı?
İkinci derece (atipik) ve üçüncü derece (anaplastik) meninjiyomlar sıklıkla beyin omurilik sıvısı olarak adlandırılan ve beyni çevreleyen sıvı yolu ile yayılır. İkinci derece menenjiyomlar, beyin ve kemik dokusunu çevreleyen meninkslerden metastaz yapabilirler. Üçüncü derece meninjiyomlar ise beyin ve diğer organlara yayılabilir.
ABD Ulusal Kanser Enstitüsü’ne göre, meninjiyom daha çok kadınlarda yaygın olarak görülür fakat yüksek dereceleri ise daha çok erkeklerde meydana gelmektedir. Ayrıca en yaygın olarak siyahi kişiler ve 60 yaş ve üzeri kişilerde görülmektedir.
Meninjiyom için belirtiler ve bulgular
Meninjiyom belirtileri meninjiyomun yerine bağlıdır. Genel olarak meninjiyom berlirtileri şunlardır;
- Sabahları daha yoğun olan baş ağrısı
- Görüşte değişiklikler
- İşitme kaybı
- Koku kaybı
- Bilinç bulanıklığı
- Kasılma nöbetleri
Meninjiyoma sahip bazı kişiler hiç belirti göstermeye bilir, bu nedenle beyin ve omurilik taramaları tanı koymak için gereklidir.
Meninjiyom tanısı nasıl konur?
Meninjiyomu olan bazı kişilerde hiçbir belirti görülmezken, bazılarında nörolojik problemler ve baş ağrısı olabilmektedir. Bu yüzden ilk olarak, hastanın tıbbi geçmişine bakılır ve herhangi bir belirti varsa değerlendirilir.
Daha sonra, MRG (Manyetik Rezonans Görüntüleme) ve BT’ye (Bilgisayarlı Tomografi) ihtiyaç duyulabilir. Kişiye damardan enjekte edilen özel bir sıvı ile çekilen kontrastlı MRG daha çok tercih edilen bir yöntemdir. Bu yöntem, taramada herhangi bir tümörün parlak ve gelişmiş görünmesini sağlar.
Meninjiyomdan şüphelenildiğinde, kanser hücrelerinin beynin diğer bölümlerine veya diğer organlara yayılıp yayılmadığını gösterebilen bir tür görüntüleme yöntemi olan MRG spektroskopisi de kullanılabilir.
Dijital subtraksiyon anjiyografisi yardımcı olabilecek bir diğer görüntüleme yöntemidir. Bu yöntem, hangi kan damarlarının meninjiyomu beslediğini gösterir.
Şekil: Beyindeki bir menenjiyomun MRG görüntüsü.
Tanı konmadan önce, bir nöropatologun kanserli hücreleri test edeceği anormal bir doku parçası alınabilir. Bu, daha sonra tümörün meninjiyom ya da başka bir tür kanser olup olmadığına karar vermeye ve ayrıca tümörün derecesinin de değerlendirilmesine yardımcı olacaktır.
- İlgili konu: Kanser tanısı nasıl konur?
Meninjiyom nasıl tedavi edilir?
Kanser tedavisine en etkili yaklaşım, tümörün özelliklerine ve kişiye özel faktörlere bağlıdır. Hiçbir belirtiye sebep olmayan küçük bir tümöre sahip kişiler tedaviye ihtiyaç duymayabilir. Bu durumda, yılda bir veya iki kez tümörün değişip değişmediği ve hala belirtilere sebep olup olmadığı kontrol edilmelidir.
- İlgili konu: Kanserde kişiye özel tedavi veya akıllı ilaç nedir? Nasıl ve ne zaman uygulanmalıdır?
Eğer belirtilere sebep olan bir meninjiyom söz konusu ise, ilk tercih edilen tedavi genellikle ameliyat ile tümörün alınmasıdır. Bu aynı zamanda hızla büyüyen herhangi bir meninjiyom için de geçerlidir. Ameliyattan sonra, kanserin tekrarlamasının önlenmesi için şu ek tedaviler önerilebilir;
- Radyasyon tedavisi (Radyoterapi)
- Kemoterapi
- İmmünoterapi
- Hedefe yönelik tedavi
Eğer hasta bir klinik araştırmaya dahil olursa, meninjiyom için spesifik, hedefe yönelik tedavi ve immünoterapi alabilir. Ancak, araştırmacılar hala bu kanser türünün tedavisinde kemoterapi, immünoterapi ve hedefe yönelik tedavinin rolünü araştırmaya devam etmektedir. Meninjiyomlar için ilaç bazlı tedaviler hala deneysel aşamadayken, bu tedavilerin bazıları başka kanser türleri ile yapılan klinik deneylerde umut verici sonuçlara ulaşmıştır.
İyi huylu tümör tedavi edilmezse ne olur?
Meninjiyom erken tespit edildiyse ve belirtilere sebep olmuyorsa, hemen tedaviye gerek duyulmayabilir. Bu durumda, iyi huylu tümör düzenli olarak takip edilmeli ve menenjiyom büyürse veya yayılırsa tedavi seçenekleri sunulmalıdır.
Eğer kişinin tümörü ameliyat ile başarılı bir şekilde alınırsa, sahip olduğu 5 yıllık sağkalım şansı %90’dır. Ancak, özellikle tümörün derecesi daha yüksekse, kanser tekrarlayabilir. Daha yüksek dereceli maninjiyomları tedaviyi daha çok zorlaştırmaktadır ve bu tür kansere sahip kişilerin sağkalım oranları daha düşüktür. Ameliyat sonrası radyasyon tedavisi sağkalım oranlarının iyileştirilmesine yardımcı olabilir ve kanserin tekrar büyüme ve yayılma ihtimalini azaltabilir.
Meninjiyom için sağkalım oranı
Sağkalım oranları, meninjiyomun derecesine göre değişiklik göstermektedir. En yüksek sağkalım oranı sahip olan kişiler birinci derece tümörü olanlardır. İkinci veya üçüncü derece meninjiyoma sahip kişiler için 5 yıllık sağkalım oranı neredeyse %64’tür. Tüm sağkalım oranlarının geçmiş verilerin ortalamalarına dayandığını ve ayrıca tanı ve tedavideki son gelişmeleri hesaba katılmadığını unutmamak gerekir.
Ek olarak, kişinin hastalık seyrini etkileyen birçok farklı faktörler de olabilir;
- Tümörün türü
- Tümörün yeri
- Kanserin diğer özellikleri
- Kişinin yaşı
- Kişinin genel sağlık durumu
- Tedaviye verilen tepkiler
Özet
Meninjiyom, meninkslerde – beyni ve omuriliği çevreleyen üç zar tabakası – gelişen bir kanser türüdür. Birinci derece meninjiyomlar tedavi gerektirmeyebilir. Bunun yerine, kişinin tümörü ve genel sağlık durumu yılda bir veya iki kez kontrol edilmelidir.
Tedavi gerekli ve mümkün olduğunda, tümör ameliyatla çıkarılabilir. Daha yüksek dereceli tümöre sahip bazı kişiler, kanserin tekrarlanmasını ve yayılmasını önlemek adına ek tedavilere ihtiyaç duyabilir.
İlgili Konular:
- İlaç keşfinde son noktalardan biri – Hedefe yönelik antikor ve kemoterapi konjugatları
