Yakın zamanda prostat kanseri teşhisi aldıysanız muhtemelen aklınızda birçok soru vardır. Tedavi seçenekleri hakkında doktorunuzla konuşma ihtimali sizin için bunaltıcı veya stresli görünebilir.
Ancak, durumunuz hakkında ne kadar çok bilgiye sahip olursanız, doktorunuzla ne yapacağınıza karar vermeye o kadar iyi hazırlanmış olursunuz. Buna karşılık, doktorunuz tedavi sırasında ve sonrasında beklentiniz hakkında sizin rahat hissetmenize yardımcı olabilir.
Doktor, hastaya tüm farklı seçenekler hakkında gerçekçi beklentiler sağlamalıdır. Ayrıca hastaların kendi kendine eğitebiliyor olması çok önemli.
Tedavi söz konusu olduğunda herkes aynı önceliklere sahip değildir. Bu nedenle, hangi tedavilerin sizin için doğru olduğuna karar vermeden önce doktorunuzla dürüst ve samimi görüşmeler yapmak karar vermenize yardımcı olur. Bu yazıda size sunacağımız 5 soru doktorunuzla bu sohbeti başlatmanıza yardımcı olabilir.
Tedavi sırasında hayatım nasıl değişecek?
Prostat kanseri için tedavi seçeneklerini değerlendirirken, tedavi sırasında hayatınızın nasıl değişeceği hakkında daha fazla bilgi edinmek isteyebilirsiniz. Fakat, bu sorunun basit bir cevabı yoktur ve kişiden kişiye büyük ölçüde değişebilir.
Günlük yaşamınızın ne kadar değişebileceği, aşağıdakiler de dahil olmak üzere bir dizi faktöre bağlıdır:
- Kanserin evresi: Bu, tümörün büyüklüğünü ve prostat bezinin ötesine yayılıp yayılmadığını ifade eder. Kanserli hücreler büyüyüp yayıldıkça, kanseri tedavi etmek daha zor hale gelir.
- Kanser derecesi: Testler, doktorunuzun kanser hücreleri hakkında ne kadar hızlı büyüdükleri gibi belirli özellikleri anlamasına yardımcı olur. Daha yüksek dereceli bir kanser daha hızlı yayılma eğilimi gösterirken, daha düşük dereceli bir kanser daha yavaş büyüme eğilimindedir. Patoloji raporunda kanserin derecesi, “grade” olarak ifade edilir. Prostat kanserine özgü olmak üzere risk sınıflarını tayin etmede Gleason skoru da kullanılmakatdır.
- Tedavi planı: Doktorunuzun tedavi önerisi mevcut sağlığınız, yaşınız ve kanserin evresi ve derecesi gibi faktörlere bağlıdır. Bazı tedaviler, iyileşmek için ara vermenizi gerektirebilirken, aktif gözetim gibi diğer seçenekler, hayatınız üzerinde çok az etkiye sahip olabilir.
- Yan etkiler: Ameliyat ve radyoterapi gibi prostat kanseri tedavilerinin en yaygın yan etkileri idrar kaçırma ve cinsel işlev sorunlarıdır. Ayrıca hormonal tedaviler de cinsel işlev sorunlarına yol açabilir. Her ikisi de zamanla düzelebilir. Doktorunuz ilaç tedavisi, tıbbi cihazlar ve fizik tedavi gibi stratejilerle herhangi bir yan etkiyi yönetmenize yardımcı olabilir.
Doktorunuzla sahip olduğunuz endişelerinizi veya önceliklerinizi paylaşın. Farklı tedavilerin günlük yaşamınızı ve uzun vadeli bakış açınızı nasıl etkileyebileceğini daha iyi anlamak için bazı önemli sorular sormanızı öneriyoruz. Şunları sormayı düşünebilirsiniz:
- Bu tedavinin olası komplikasyonları (yol açabileceği potansiyel sorunlar) nelerdir?
- Bu tedavinin hastalığı ne kadar iyi kontrol etmesi bekleniyor?
- Bu tedavinin yaşam kalitesi üzerindeki etkileri nelerdir?
- Daha koruyucu bir yaklaşımın potansiyel riskleri ve sonuçları nelerdir?
Sürecinizin hangi farklı tedavi seçeneklerini içerdiğini bilmek de hazırlıklı olmanıza yardımcı olabilir. Örneğin, randevular, hastanede almanız gereken tedaviler ve dinlenme için ne kadar zaman ayırmanız gerektiğine dair bir fikir edinebilirsiniz. Ayrıca aile üyelerinizden ve arkadaşlarınızdan ev işleri gibi görevlerde yardımcı olmalarını isteyebilirsiniz.
Tedavi sırasında sevdiklerinizle bağlantıda kalmak önemlidir. Sosyal olmak istemeseniz de aile ve arkadaşlar, hayatınızda normallik duygusunu korumanıza yardımcı olabilir.
Ne tür tedaviler mevcuttur?
Hastalığın derecesine, yaşınıza, tıbbi geçmişinize ve diğer faktörlere bağlı olarak prostat kanseri için çeşitli farklı terapiler vardır.
Prostat kanseri tedavisi için herkese uyan tek bir yaklaşım yoktur.
Hastalığın çeşitliliğine bağlı olarak, bir dizi tedavi seçeneği de vardır. Bazı hastalar için öncelikleri hastalığın iyileştirilmesiyle ilgiliyken, diğer hastalar için yaşam kaliteleriyle ilgilidir.
Aşağıdaki videoda, prostat kanseri tanı ve tedavi seçenekleri hakkında kapsamlı bilgiye ulaşabilirsiniz.
Prostat kanseri için ana tedavi türleri şunları içerir
Aktif gözlem: Birisi düşük riskli bir kansere sahipse, aktif gözlem iyi bir seçenek olabilir. Yavaş büyüyen kanseri olan veya başka ciddi sağlık sorunları olan kişilere önerilebilir.
Bu yaklaşım, kanserin düzenli testler ve biyopsilerle izlenmesini içerir. Hastalığın acil bir tehdit olduğunu düşünmediğimiz, zamanla takip edilmesi gereken bir süreç olduğunu düşündüğümüzde aktif gözlem tercih edilir.
Bölgesel ablatif tedaviler: “Fokal / odaksal ablasyon” olarak da bilinen bölgesel tedaviler, prostat bezinin yalnızca kanserden etkilenen kısmını tedavi etmeye odaklanır. Bu tedavi prostat bezinin hala sağlıklı olan bölgelerini korumayı amaçlamaktadır.
Fokal terapi, prostat kanserini yönetmek için henüz standart bir tedavi değildir. Araştırmacılar, bu yenilikçi yaklaşım ve doğru adayları tanımlamak için fokal terapi tekniklerinin güvenliğini ve etkinliğini eleştirel bir şekilde incelemektedirler.
Bu tedavinin dezavantajı, uzun vadeli kanser kontrol verilerimizin olmamasıdır. Şu anda bunu toplama sürecinde araştırma ekipleri vardır.
İyi olan yanları ise, yan etkilerin ve komplikasyonların diğer bazı tedavi türlerine kıyasla çok daha az olmasıdır.
Radikal prostatektomi: Prostat kanseri için en yaygın ameliyat radikal prostatektomidir. Bu ameliyat prostat bezinin tamamını çıkarır. Bazı durumlarda radyasyon tedavisi de önerilmektedir. Hem radikal prostatektomi hem de radyasyon tedavisi, erken evre prostat kanserlerinde uygulanan iyileştirici müdahalelerdir. Bunun anlamı, kanser prostatta sınırlı ise tam bir iyileşmenin mümkün olduğudur. Bu tedavilerin ardından en yaygın sorunlar idrar kaçırma ve cinsel işlev sorunlarıdır.
Ameliyatı düşünüyorsanız, cerrahınızın deneyim düzeyinin fark yaratabileceğini vurgulamak isteriz. Deneyimli cerrahlar için teknik komplikasyonlar çok nadirdir. Tipik olarak bir hasta gelir, prostatı ameliyatla alınır ve bir-iki gün içinde eve gider. Buna ek olarak, hastalarımızın yarısı birkaç hafta içinde işlerine geri dönüyor.
Radyasyon / Işın tedavisi: Radyasyon tedavisi, çoğu prostat kanseri türü için bir tedavi seçeneğidir. Bu tedavi çeşidi kanser hücrelerini öldürmek için iyonlaştırıcı radyasyon veya fotonlar kullanır. Kanser, prostat bezinin dışına yayılmadığında radyasyon tedavisi yaklaşık olarak ameliyatla aynı başarı oranına sahiptir.
Hormon tedavisi: Hormon tedavisi, vücuttaki erkeklik hormonlarının seviyesini düşürerek kanser hücrelerinin küçülmesine ve büyümesinin yavaşlamasına yardımcı olur. Bu genellikle radyasyon terapisi ile birlikte kullanılır.
Hormon tedavisi, bir kişinin kanseri ameliyat veya radyasyonun etkili olamayacak kadar yayılması durumunda da kullanılabilir.
Daha ileri düzey vakalar için farklı hormonal tedavi türleri ve anti-kanser ilaçlar yardımcı olabilir. Örneğin, kemoterapi ve biyolojik terapi, ilerlemiş prostat kanserini tedavi etmek için tedavi seçenekleri arasındadır.
Tedavi sırasında beni ne gibi yan etkiler bekliyor ve bunları nasıl yönetebilirim?
Fark edebileceğiniz yan etkiler tedavinize bağlıdır. Doktorunuza hangi yan etkilere dikkat etmeniz gerektiğini sormanız önemlidir.
Aslında tanı ve tedavi başlangıcında hastalar olası yan etkiler hakkında birçok bilgi almaktadır. Bununla birlikte tanı anında yaşanan şok ve hastaların böyle bir bilgi ile ilk kez karşılaşıyor olması, bilgilendirmelerin tekrar tekrar anlatılmasını gerektirmektedir.
Kanser bölgesel veya bölgesel olarak ilerlemişse, en yaygın tedavilerin bazı potansiyel yan etkileri şunları içerir:
Cinsel işlev sorunları: Prostat kanseri olan birçok kişi cinsel işlevde değişiklik yaşar. Bu sorun ameliyat, radyasyon tedavisi veya diğer tedavilerden sonra ortaya çıkabilir.
Cinsel işlevle ilgili yan etkiler tedavi edilebilir. Aşağıdaki gibi belirtileriniz varsa doktorunuzla konuşmanız önemlidir:
- ereksiyon elde etmek veya sürdürmekle ilgili zorluk
- orgazma ulaşmakta zorluk
- azalmış cinsel dürtü veya libido
Bu semptomların tedavisi ilaçları, ereksiyona yardımcı olabilecek fiziksel cihazları, cerrahi bir implantı veya bunların kombinasyonunu içerebilir. Cinsel işlev sorunları, vücudunuz iyileştikçe zamanla da iyileşebilir.
İdrar kaçırma sorunları: Radikal prostatektomi geçiren kişiler ameliyat sonrası idrar kaçırma yaşayabilir. Çoğu durumda, bu bir yıldan daha kısa sürede geçer. Pelvik tabanı güçlendirme egzersizleri, idrar kontrolünü yeniden kazanmada büyük fayda sağlayabilir.
Radyasyon tedavisi genellikle idrar kaçırmaya neden olmaz, ancak bölgede tahrişe neden olabilir. Bu da daha sık idrara çıkmanız gerektiği hissine yol açabilir. Bu yan etki genellikle tedavi bittikten sonra kendiliğinden geçer. Eğer sizde devam ediyorsa lütfen doktorunuza bildirin.
Bağırsak sorunları: Yaygın olarak görülmese de prostat kanseri tedavisi ishal, yumuşak dışkı ve rektal (makattan) kanama gibi bağırsak sorunlarına neden olabilir.
Fertilite kaybı: Prostat kanserini ameliyatla, radyasyon terapisiyle veya hormon terapisiyle tedavi eden herkes, fertilite kaybı yaşayabilir. Radikal prostatektomi sırasında seminal veziküller ve vaz deferensin bir bölümü çıkarılır. Bu, testislerle olan bağlantıyı bozar.
Radyasyon ayrıca seminal vezikülleri (spremde ki sıvıyı üretir) de yok eder. Hem hormon tedavisi hem kemoterapi sperm üretimini etkiler.
Çoğu durumda fertilite kaybı geri döndürülemez. Tedaviden önce doktorunuz size kriyojenik (dondurarak) sperm saklama gibi seçenekler hakkında bilgi verebilir. Sperm dondurmak size gelecekte biyolojik çocuk sahibi olma şansı verebilir.
Tedavi sırasında herhangi bir yaşam tarzı değişikliği yapmalı mıyım?
Genel olarak, fiziksel olarak aktif olmak ve dengeli bir diyet izlemek yaşam kalitesi üzerine muhtemelen olumlu bir etkiye sahiptir.
Daha önce çok aktif olmayan kişiler için egzersiz programına başlamayı öneriyoruz. Doğru yiyecekleri yemeye gelince, önerilerimiz özetle şu şekilde:
- işlenmiş yiyecekleri hayatınızdan çıkarmak,
- kırmızı et tüketmeyi önemli ölçüde azaltmak,
- daha fazla meyve ve sebze yemek.
Önemli bir değişiklik yapmaya gerek yoktur. Ancak, daha fazla egzersiz yapmak ve daha sağlıklı yemekler yemek için küçük adımlar atmak bile sağlığınızla daha ilgili hissetmenize yardımcı olabilir.
Nerede destek bulabilirim?
Prostat kanseri tedavisi gören hiç kimse, bununla tek başına mücadele etmek zorunda gibi hissetmemelidir. Hem yerel hem de uluslararası düzeyde, kanser hastalarına tedavi ve iyileşme sırasında yardımcı olmak için tasarlanmış kaynaklar mevcuttur.
Doktorunuz yardımcı olabilecek çok çeşitli destek ağları önerebilir. Bunlar yüz yüze destek gruplarını, online forumları ve psikoonkoloji alanında uzmanlaşmış psikiyatrist veya klinik psikologları içerebilir. Ayrıca, neler yaşadığınızı anlayan insanlarla deneyimleriniz hakkında konuşmak sizin için iyi olabilir. Başlangıç noktası olarak, çevrenizde sizin yaşadıklarınızla ortak bir hikayeye sahip olan insanlarla konuşmayı düşünebilirsiniz.
Unutmayın, konu sağlığınız olduğunda saçma sorular yoktur. Bilinçli bir karar verirken çok dikkatli olmalısınız.
Tedavi seçenekleriniz ve uzun vadeli görünümünüz hakkında konuşurken gergin hissetmeniz normaldir. Doktorunuza sorular sormak ve endişelerinizi dile getirmek, seçimleriniz konusunda kendinize güvenmek için ihtiyaç duyduğunuz bilgilere sahip olmanıza yardımcı olacaktır. Ayrıca bu, tedaviye başlamak için zihinsel ve fiziksel olarak hazırlanmanıza da yardımcı olabilir.
