Akciğer Kanseri Ne Hızda Büyür? İkiye Katlanma ve Yayılma Süresi Kavramları

Akciğer kanserinin ne kadar hızlı büyüdüğünü ve ne kadar sürede yayıldığını merak eden pek çok kişi vardır. Bu aynı zamanda kanserin ne zaman oluşmaya başladığı sorusunu da gündeme getirir. Bu konu sadece bir matematik problemi değildir, zira akciğer kanserinin büyüme hızı, tedavi kararlarını ve hatta tedavi yaklaşımlarını etkileyebilir. İşte bu nedenle, genetik test sonuçlarını beklemek mi yoksa hemen tedaviye başlamak mı gerektiği, tespit edilen bir akciğer nodülünün izlenip beklenmesi mi yoksa hemen müdahale edilmesi mi gerektiği gibi sorular oldukça önemlidir. Bu makale, akciğer kanserinin büyüme ve yayılımı hakkında sıkça sorulan bu tür sorulara yanıt verirken büyüme hızından başka önemli faktörleri de ele alacaktır.

Her Kanser Farklıdır

Her birey farklı olduğu gibi, her kanser de farklıdır. Aynı tip ve evredeki iki akciğer kanseri bile moleküler seviyede oldukça farklı davranabilir. Her kanser aynı hızda büyümez ve eğer büyürse bile, ne kadar hızlı büyüyeceğini güvenilir bir şekilde tahmin etmeniz gerekir ve bu yeterli olmaz, daha fazla bilgiye ihtiyaç duyarsınız. Her tedavi kararı çoklu faktörlere dayanır.

Tanı ve tedavi başlangıcı arasındaki süre, sonuçları etkileyebilir. Bazı durumlarda, tedaviye hemen başlamak doğru seçim olmayabilir. Belirli bir gen mutasyonunun hedef alınabileceği durumlarda, test sonuçlarını 3-4 hafta beklemek daha iyi bir sonuç verebilir.

Akciğer kanserinin büyüme hızını anlamak önemlidir, ancak bu tek başına yeterli olmayabilir. Kanserin nasıl büyüyeceği ve yayılacağına dair bilgi veren diğer faktörler de vardır, bunlardan biri de akciğer kanserinin alt türüdür.

Akciğer Kanseri Ne Kadar Hızlı Büyür?

Proliferasyon, akciğer kanseri hücrelerinin ne kadar hızlı büyüdüğünü tanımlar.

İkiye katlanma süresi, bir tümörün boyutunun ikiye katlanması için gereken zamandır.

İkiye katlanma süresi, kanserin ne kadar hızlı büyüyeceğini anlamanıza yardımcı olabilir. Genel olarak, akciğer kanserlerinin boyutları ortalama dört ila beş ayda iki katına çıkar.

Bununla birlikte akciğer kanseri için ikiye katlanma süresinin en önemli belirleyicisi, tümörün küçük hücreli akciğer karsinomu (KHAK) veya küçük hücreli dışı akciğer karsinomu (KHDAK) olmasıdır diyebiliriz.

Küçük Hücreli Dışı Akciğer Kanserinin (KHDAK) İki Katına Çıkma Süresi

KHDAK'nin iki katına çıkma süresi, bazı faktörlere dayanarak değişiklik gösterebilir, örneğin:

• Kanserin alt tipi: KHDAK'nin de kendi içinde en az 4 alt türü vardır:adenokarsinom, skuamöz (yassı hücreli) karsinom, büyük hücreli karsinom, NOS (not otherwise specified= başka türlü sınıflandırılamayan).
• Var olan bir sigara içme geçmişi

Bir çalışma, tümör büyüme hızını incelemek için ortalama 25 gün arayla bilgisayarlı tomografi (BT) taramaları kullandı. Taramaların ardından hastaların tümörleri ameliyatla çıkarıldı.

Çalışma, tümör boyutunun ortalama iki katına çıkma süresinin 191 gün olduğunu buldu. Küçük hücreli dışı tümörler, küçük hücreli akciğer tümörlerinden önemli ölçüde daha yavaş büyüdü. Sigara içen kişilerdeki tümörler, hiç sigara içmeyenler ya da sigarayı bırakanlarda olduğundan daha hızlı iki katına çıktı.

İlginç bir bulgu, iki katına çıkma süresi 400 günden fazla olan tümörleri olan hastaların mutlaka daha iyi bir prognoza (hastalık gidişatına) sahip olmadığıydı. Bu tür tümörleri olan hastaların üçte birinde, kanser vücudun uzak kısımlarına yayılmıştı.

Başka bir çalışma daha BT ile tespit edilen akciğer kanserinin iki katına çıkma süresine baktı. Araştırmacılar, tümörleri üç kategoriye ayırdılar:

• Hızlı büyüyen, iki katına çıkma süresi 183 günden az olanlar: %15.8
• Tipik/normal, iki katına çıkma süresi 183 ila 365 gün olanlar: %36.5
• Yavaş büyüyen, iki katına çıkma süresi 365 günün üzerinde olanlar: %47.6

Sonra bu iki katına çıkma sürelerini alt tiplerle karşılaştırdılar. Yavaş büyüyen grup içindeki hastaların %86.7'sinin akciğer adenokarsinom olarak adlandırılan alt tipi vardı. Bu alt tiplerdeki hastaların sadece %20'si hızlı iki katına çıkma grubundaydı.

Buna karşılık, hızlı büyüyen grup içerisindeki hastaların %60'ında akciğerin skuamöz hücreli karsinoması bulunmaktaydı. Yavaş büyüyen grup içerisinde ise bu alt tip sadece %3.3'ünde görüldü.

Araştırmalar ayrıca EGFR pozitif olan adenokarsinomların ikiye katlanma süresine de bakmıştır. Akciğer kanseri olan bu mutasyona sahip çoğu kişinin sigara içme geçmişi yoktur veya çok azdır. Bu çalışmalar karmaşık sonuçlar vermiştir, bazıları daha uzun bir ikiye katlanma süresi gösterirken, diğerleri göstermemiştir.

Küçük Hücreli Akciğer Kanserinin İkiye Katlanma Süresi

KHDAK'nin 4 evresi vardır, ancak küçük hücreli akciğer kanseri 2 evrede değerlendirilir:

• toraksa (göğüs bölgesine) sınırlı evre ve
• ileri (diğer vücut bölümlerine yayılmış) evre.

Küçük hücreli akciğer kanserinde ikiye katlanma süresi, KHDAK'deki kadar iyi incelenmemiştir. Hem hızlı olduğu hem de evreye bağlı olduğu görünmektedir.

2012 yılında yapılan bir çalışma, küçük hücreli akciğer kanseri olan kişilerde ilk BT görüntü taramalarına baktı. Ana tümör için ortalama ikiye katlanma süresi 70 gün ve etkilenen lenf düğümleri için 51.1 gündü. İkilenme süresi, ileri evre hastalıkta sınırlı evre hastalığa göre çok daha hızlıydı. İleri evre hastalığın ikilenme süresi 24 günken, sınırlı evre 97.6 gündü.

Büyüme Oranını Etkileyen Faktörler

Akciğer kanserinin büyüme oranını etkileyebilecek bir dizi faktör vardır, bunlar arasında:

• Akciğer kanserinin ana türü (KHDAK ve KHAK) ve alt türü
• Genetik mutasyonlar, örneğin EGFR
• Sigara içme durumu
• Erkekler ve kadınlar arasındaki farklar
• Tümörün teşhisinde kullanılan teknikler

Farklı kanser alt tiplerinin farklı hızlarda büyüyebileceği görülmüştür. Sigara içme geçmişi gibi diğer faktörler de rol oynar.

İkilenme Sürelerine Dayalı Tahminler

Tümörün ikiye katlanma süresi, tümörün büyümesini tahmin etmek için kullanıldığında yararlıdır. Bir çalışma, ameliyat edilemeyen akciğer kanseri olan kişilerin tahmini yaşam sürelerine baktı. İkilenme süresinin, yaşam sürelerini tahmin etmek için kullanılabileceği bulundu.

Tedavi Almayan Bir Hasta için Tahminler

Araştırmacılar bazen bir kanser türü için ikiye katlanma süresine bakarlar ve bir kişinin tedavi olmadan ne kadar süreyle yaşayabileceğini tahmin etmeye çalışırlar. Genel olarak, mevcut modellerin bu soruyu doğru bir şekilde yanıtlamadığı düşünülmektedir.

Metastaz (Yayılma) Süresi

Hastalar ayrıca akciğer kanserinin vücudun diğer bölgelerine yayılmasının ne kadar sürdüğünü de bilmek isterler. Buna metastaz denir. Kansere bağlı yaşam kayıplarının %90'ı metastazlara bağlı olduğu için, bu önemli bir sorudur.

Farklılıklar olsa da, neredeyse her tür akciğer kanserinin potansiyel olarak yayılabilme olasılığı olduğunu belirtmek önemlidir. Bunun istisnası, evre 0 akciğer kanseri veya invaziv olmayan karsinoma in situdur.

Küçük hücreli akciğer kanseri çok erken yayılabilir. Hatta erken evrede küçük hücreli akciğer kanserleri beyne veya diğer organlara yayılabilir. KHAK'da sık olarak beyinle ilgili belirtiler hastalığın ilk belirtisidir.

Buna karşın, akciğerin skuamöz hücreli karsinomları, yayılmadan önce oldukça büyük olabilir. 8-10 cm boyuta ulaştığı halde metastaz yapmamış skuamöz hücreli akciğer karsinomları bilinmektedir.

Genel olarak, akciğer kanseri metastazlarının en yaygın yerleri şunlardır:

• Kemik (%34.3)
• Diğer akciğer (%32.1)
• Beyin (%28.4)
• Adrenal (böbrek üstü) bezler (%16.7)
• Karaciğer (%13.4)

Büyüme Oranından Farklı Faktörler

Bir tümörün metastaz yapma (yayılma) ihtimali, genellikle büyüme hızından veya ikilenme süresinden farklı faktörlere bağlıdır.

Bir tümörün belirli bir boyuta ulaşması gerektiği ve öncelikle lenf düğümlerine, ardından oradan başka yerlere yayılacağı düşünülüyordu. Ancak artık bu durumun böyle olmadığını biliyoruz. Bunun yerine, tümörler yayılmalarına yardımcı olan belirli mutasyonlara sahip olabilir. Hız ayrıca, hücrelerin vücutta nasıl taşındığına/hareket ettiğine de bağlı olabilir.

Öncelikle, kanser hücrelerinin hem bulunduğu yerden hem bağışıklık sisteminden "kaçması" gerekiyor. Normal hücreler, kendileriini bir arada tutan moleküllere sahiptir. Kanser hücrelerindeki farklı mutasyonlar, onların daha kolay veya daha zor ayrılmasını sağlayabilir. Daha sonra kan, lenfatik sistem veya hava yolları aracılığıyla hareket etmeleri gerekiyor.

Kanserin lenfatik sistem aracılığıyla yayılması daha uzun sürer. Ancak, kan dolaşımı, kanser hücrelerini vücudun diğer bölgelerinde çok daha hızlı "ekmek" için bir yol olabilir. Bazen bu, tümör bulunmadan çok önce bile olabilir. Çok erken evre KHAK'de bile tümör hücrelerinin kan dolaşımında bulunması yaygındır.

Yeni varış yeri olan bir konumda çoğu kanser hücreleri ölür. Büyümenin gerçekleşmesi için, hücrelerin bir kan kaynağına, yani anjiyogeneze ihtiyacı vardır. Ayrıca, bağışıklık sisteminin onlara saldırmaması için çevrenin değişmesi gerekmektedir. Bunu yapmak için, normal hücrelerle iletişim kurmaları gerekiyor. Bazı akciğer kanseri hücrelerinin, bu işlemleri daha kolay gerçekleştirmelerine izin veren mutasyonlar geliştirdikleri olabilir.

Bu, hücrelerin vücudun diğer bölgelerinde yerleşmeyi önlemek için yollar bulmanın önemli olduğu anlamına gelir. Örneğin, erken evre meme kanserinde, bisfosfonatlar kanserin tekrarlama riskini azaltabilir. Bu ilaçlar, kemik mikro-çevresini değiştirerek çalışır. Kemik koruyucu olarak bilinen bu ilaçların etki mekanizması, kemik dokuya yeni gelen kanser hücrelerinin yerleşmesini önlemeye çaışmaktır.

Nüks (Tekrarlama) Süresi

Tanı anındaki bir tümörün boyutu ve pozitif lenf düğümlerinin sayısı, kanserin nüksetme (tekrarlama) olasılığı ile ilişkilidir. Ancak, bunlar tek tek kişilerde ne olacağını tahmin edemez. Yeni araştırmalar, bir tümörün parçalarındaki hücre çeşitliliği veya farklılıkların, onun nüksetme yeteneğini etkileyebileceğini bulmuştur.

Akciğer Kanseri Ne Zaman Başlar?

Birçok hasta, kanserlerinin ne zaman başladığını merak eder. Belki hayatlarının stresli bir dönemine ya da belirli bir kimyasal maruz kalma durumuna bağlı olarak kanserin oluştuğunu düşünüyor olabilirler. Ancak bu sorunun net bir yanıtı bulunmamaktadır.

2017 yılında gerçekleştirilen bir araştırma, akciğer kanserinin gelişiminin uzun bir süreç olabileceğini, belki de on yıllar alabileceğini belirtti. Bu durum, özellikle akciğer adenokarsinomları (akciğerin bezlerinden kaynaklanan bir kanser türü) için geçerli olabilir. Yani, bir akciğer kanseri, aslında hastanın kanser teşhisi almasından çok daha önce, belki de on yıllar önce başlamış olabilir. Bu nedenle, kanserin belirli bir olay veya döneme bağlanması genellikle zordur ve genellikle bir dizi faktörün etkileşimi söz konusudur.

Akciğer kanseri genellikle erken evrelerde herhangi bir belirti göstermez. Aksine, belirtiler genellikle kanser ilerledikçe ortaya çıkar. Bu, hastalığın genellikle ileri evrelerde tespit edildiği anlamına gelir. Erken evrelerde fark edilen akciğer kanseri genellikle rastgele bir bulgu olarak karşımıza çıkar veya başka bir durum için yapılan taramalar sırasında tespit edilir.

Yüksek risk altındaki kişilerde, düşük dozlu bilgisayarlı tomografi (BT) taramaları, akciğer kanserini erken evrelerde tespit edebilir. Ancak, bu tür taramaların kullanılması için belirli risk faktörlerinin bulunması gerekmektedir.

Bu nedenle, akciğer kanseri teşhisi genellikle hastalığın ilerlemiş olduğu bir aşamada konulur ve bu durum tedavi seçeneklerini ve genel prognozu (hastalığın seyri) etkiler.

Sonuç olarak, akciğer kanserinin büyüme hızları çeşitli faktörlere bağlıdır ve her hastanın deneyimi farklı olacaktır. Akciğer kanseri tanısı alan hastaların, doktorlarıyla bu faktörleri ve büyüme hızının tedavi seçeneklerini nasıl etkileyebileceğini tartışmaları önemlidir. Örneğin, hızlı büyüyen bir tümör daha agresif bir tedavi yaklaşımı gerektirebilir, ancak yavaş büyüyen bir tümör için farklı bir yaklaşım daha uygun olabilir.

Özet

Akciğer kanserinin yayılma hızı her hastada farklıdır. İkiye katlanma süresi önemli bilgiler sağlayabilir, ancak büyüme hızını tahmin etmede tek belirleyici faktör bu değildir.

Akciğer kanserinin farklı alt tipleri farklı hızlarda büyüyebilir. Büyüme hızları, genetik mutasyonlar ve sigara kullanma geçmişi gibi faktörlere de bağlı olabilir. Bazı kanser türleri vücudun uzak bölgelerine yayılmada daha başarılı olabilir.

Akciğer kanseri, bir BT taraması ile erken yakalanabilir. Eğer sigara içtiğiniz için yüksek risk grubundaysanız, doktorunuzla akciğer kanseri taraması hakkında konuşun.

Son Bir Söz

Günümüzde, yeni teşhis konmuş hastalar tedaviye başlamadan önce genellikle genomik testler yapılmaktadır. Bu durum, bazen iki ila dört hafta sürebilen sonuçların beklenmesi sırasında kanserlerinin yayılacağı konusunda hastaların endişelenmesine neden olabilir.

Hastalığın seyri veya bir kişinin hastalıkla nasıl başa çıktığı en önemli şeydir. En iyi tedavi seçeneklerini bilmeden hemen tedaviye başlamak bazen daha çok zarar verebilir.

Kanser tedavisi hızla değişiyor ve birçok yeni tedavi seçeneği mevcut. Bu nedenle güvendiğiniz bir doktor bulmak önemlidir. Hastalığınız hakkında bilgi edinmenin bir diğer yolu da, belirsizlikle yüzleşirken destek alabileceğiniz uzman veya bu deneyimi yaşamış kişilerle iletişime geçmektir.