Aralıklı Oruç (intermittent fasting) ve Kanser

Batı'da intermittent fasting adı ile bilinen aralıklı oruç diyeti, en popüler beslenme programlarından biri olma yolunda. Aralıklı orucun odak noktası, diğer beslenme biçimlerinden farklı olarak besinler değil beslenme zamanıdır. Kanser ve kemoterapi sürecinde de beslenme oldukça önemlidir ve bu süreçte beslenmede değişiklikler gözlenebilir. Daha önce sevdiğiniz bir yiyeceği sevmemeye başlayabilir, yeni besinleri listeye eklemeyebilirsiniz. İştahsızlık ve bulantı zaman zaman gıda alımını sınırlar. Fakat bu durum sanıldığı kadar zararlı olmayabilir. Yeni yapılan çalışmalar, kanser tedavisi sürecinde yaşanabilen iştahsızlığın her zaman olumsuz algılanmaması gerektiğini, hatta uygun görülen hastalarda zaman zaman aç kalmanın olumlu etkilerini olabileceğini düşündürüyor.

Aralıklı açlık, bireylerin 16-48 saat süre çok az miktarda kalori aldıkları veya hiç almadıkları bir beslenme şeklidir. Birçok farklı şekilde denenmektedir: 8 saat yeme ve 16 saat açlık; 2 saat yeme ve 21 saat açlık gibi. Aralıklı açlığa, oruç diyeti veya periyodik açlık da denmektedir.

Bu farklı açlık modelleri, memelilerde fiziksel ve zihinsel performansı artırmak için denenen yaklaşımlardır. Aralıklı açlık modelinde vücudun kas kitlesi korunurken, vücuttaki yağ oranının azaldığı gözlenmiştir. Aralıklı ve periyodik açlık ile yapılan çalışmalar, kanser hücrelerini kemoterapiye veya diğer antikanser tedavilerine karşı daha duyarlı hale getirebileceği iddiasını ortaya atmıştır. Ek olarak, diğer çalışmalar oruç tutmanın otofajiyi tetiklediğini ve CD8 sitotoksik T hücrelerini aktive ederken T-düzenleyici hücreleri inhibe ederek bağışıklık sistemini düzenleyebildiğini göstermiştir. Ayrıca bu beslenme tarzı insülin, leptin, adiponektin gibi hormonların modüle olmasına yarımcı olmuştur. Aralıklı açlık, öncelikle diyabet ve polikistik over sendromunun kontrolü için çalışılmıştır, ancak şimdi kanser önleme veya tedavisi için potansiyel bir yaklaşım olarak dikkat çekmektedir.

Kemirgenler üzerinde yapılan çalışmalarda kemoterapiden önce aç kalmanın sağkalımı uzattığını, metastaz ve toksisteyi (yan etkileri) azalttığını göstermiştir. Benzer şekilde, tirozin kinaz inhibitörlerinin uygulanmasından önceki periyodik açlık, küçük hücreli akciğer kanseri de dahil olmak üzere çeşitli kanser hücre serilerinin büyümesini engellemiştir. 24 ila 72 saat arasında değişen aralıklı açlığı inceleyen 8 çalışma yapılmıştır. Çalışmaların % 63'ünün (8 çalışmanın 5'inde) açlığın tümör büyümesini inhibe ettiğini (baskıladığını); kalan 3 çalışma normal diyetle beslenen hayvanlarla karşılaştırıldığında tümör büyümesinde anlamlı bir fark bulunamadığını göstermiştir.

Birkaç hayvan deneyinin sistematik inceleme çalışması, aç kalmanın, metastaz oranını ve tümör büyümesini azalttığını göstermiştir. Bu derlemeye göre kemoterapi öncesinde aralıklı açlık uygulandığında, hayvanlarda kemoterapinin neden olduğu yan etkilerde önemli bir azalma ile kemoterapiyi daha iyi tolere edebildikleri gösterildi.

Aralıklı orucun insanlarda kanser sıklığı üzerine etkisini değerlendiren bir çalışma henüz yapılmadı, yani bu diyetin kanserden koruyup korumadığı bilinmiyor. Birçok insan klinik çalışmasında aralıklı orucun, kemoterapinin etkinliği ve güvenliği üzerindeki etkisini değerlendirmiştir. Sistematik bir derlemede, 24 ila 180 saatlik açlık döngüsü içeren birkaç çalışma incelendi. Bu çalışmalar, aralıklı açlıkla beslenmeyen hastalara kıyasla, hematolojik (kan ve kemik iliği ile ilgili) yan etkiler dahil, daha düşük yan etki oranları göstermiştir.

2009 yılında yayınlanan bir vaka serisinde, kemoterapi öncesi veya sonrasında 24 ila 72 saat boyunca oruç tutan ve değerlendirilen 6 hastayı takip etmiş ve hastalar oruç tuttuklarında yan etkilerin daha düşük olduğunu görüldü. Başka bir çalışmada, neoadjuvan veya adjuvan dosetaksel, doksorubisin (adriamisin) ve siklofosfamid alması planlanan HER2 negatif, evre II / III meme kanserli 13 hasta, kemoterapiden önce ve sonra kısa süreli oruç tutan veya normal yemek yiyen olmak üzere 2 gruba ayrıldı. Kemoterapiden 7 gün sonra kısa süreli oruç tutan 7 kişilik grupta anlamlı derecede düşük olan hematolojik yan etkiler, daha yüksek ortalama hemoglobin ve trombosit gözlemlendi. Bununla birlikte hematolojik olmayan yan etkiler arasında fark yoktu. Çalışma ayrıca oruç tutan hastalarda bağışıklık sistemi hücrelerinin DNA hasarı iyileşmesinin, daha hızlı meydana geldiğini kaydetti.

Jinekolojik kanserli 34 hastada, kemoterapi öncesi 36 saat ve kemoterapi sonrası 24 saat devam eden toplamda 60 saatlık açlık periyodu içeren randomize bir çalışma, hastaların yaşam kalitesini değerlendirdi. Oruç tutanlar daha az yan etki yaşadı. Çalışma süresince hastanın vücut ağırlığında önemli bir değişiklik olmadı ayrıca açlık yaşam kalitesini korudu.

Sonuç

İnsanlarda ki mevcut veriler, oruç diyetinin, özellikle yan etkileri azaltmak adına kemoterapi sonuçları için faydalı olabileceğini düşündürmektedir. Oruç diyeti, uygun şekilde seçilmiş hastalarda güvenli görünmektedir ve oruçla ilgili olumsuz etkiler, düşük dereceli görünmektedir. Bununla birlikte, oruç diyeti henüz büyük, randomize kontrollü çalışmalarda çalışılmamıştır ve bu nedenle, kanser önleme ve kanser tedavisinde yaklaşımın güvenliği ve etkinliği ile ilgili kesin sonuçlar şu anda yapılamaz.