7 Mart 2022'de Nature adlı önde gelen bilim dergisinde, Covid-19 vakalarında (hafif atlatanlar da dahil olmak üzere), gri madde azalması, beynin genel hacmindeki azalma ve bilişsel gerileme gibi beyindeki değişiklikleri sunan dikkat çekici bir çalışma yayımlandı.

Araştırmacılar, ilk kez manyetik rezonans görüntüleme (MRG) tekniği kullanarak Covid-19 öncesi ve sonrası için “orbitofrontal korteks ve parahipokampal girusta gri madde kalınlığında ve doku kontrastında ciddi oranda bir azalma, fonksiyonel olarak primer olfaktör kortekse bağlı bölgelerde doku hasarına dair belirteçlerde büyük değişiklikler ve genel beyin boyutunda ciddi azalma” olduğunu buldular. Ancak araştırmacılar, bulguları yorumlarken dikkatli davranmaya çalışıyor.

Birleşik Krallık, Oxford Üniversitesi, Bütünleyici Nöro-görüntüleme Welcome Merkezi’nden Gwenaëlle Douadu ve meslektaşları, beyindeki bu değişiklikleri “ılımlı” olarak tanımlıyor.

Konu ile ilgili şunları yazdılar: “Bu anormal değişikliklerin beyindeki patolojik etkilerin yayılıp yayılmadığını veya virüsün kendisinin ayırt edici özelliği olup olmadığını ve bunların, katılımcılar için özellikle hafıza da dahil olmak üzere limibk sistemin gelecekteki savunmasızlığını önceden belirleyip belirlemeyeceği, hala belirsizliğini korumaya devam etmektedir.”

Gri Maddede Azalma

Birleşik Krallık ’ta yaşayan 500 bin birey hakkındaki genetik ve sağlık bilgilerinden oluşan geniş ölçülü bir biyomedikal veri tabanı olan UK Biobank’ten elde edilen veriler analiz edildi.

Yaklaşık 3 yıl ara ile iki kez beyin MRG’si çektiren 51-81 yaşları arasında 785 yetişkin belirlendi. Bunların 401’i ikinci taramadan önce SARS-CoV-2 pozitif çıkmıştı ve ayrıca iki görüntüleme öncesinde de bireyler bilişsel testleri tamamlamıştı.

Sonuçlara göre gri maddede zamanla biraz azalmasına rağmen, SARS-CoV-2 ile enfekte olmuş olan bireyler, parhipokampal girusta, orbitofrontal kortekste ve insulada %0.2 ile %2 arasında beyin dokusunda azalma göstermiştir – bunları çoğu büyük ölçüde koku alma duyusunu içermekteydi.

NOT: Gri madde, beynin temel hücresi olan nöronların gövdelerinden oluşur. Gri madde, beynin kas kontrolü ile ilgili bölgelerini ve görme ve duyma, hafıza, duygular, konuşma, karar verme ve kendi kendini kontrol etme gibi duyusal algıları içerir.

Covid-19 hastalığına yakalanmış olan katılımcıların, ayrıca genel beyin hacminde ve bilişsel işlevinde, Covid-19 geçirmeyenlere kıyasla daha fazla azalma gözlemlendi. Bu katılımcıların çoğu sadece hafif veya orta derecede belirtilere sahipti. Hastaneye kaldırılacak kadar ağar covid hastalığı olan bireyler araştırmaya dahil edilmediğinde de sonuçlar aynıydı.

Daha Fazla Araştırmaya İhtiyaç Var

Oxford Üniversitesi, Sağlık Araştırmaları Ulusal Enstitüsünden Max Taquet, “Bu bulgular, bazı insanların akut enfeksiyondan uzun bir süre sonra neden beyin belirtileri yaşadıklarını açıklamaya yardımcı olabilir” dedi.

Çalışmada yer almayan Taquet, bu beyin değişikliklerinin sebeplerinin belirlenmesinin gerektiğini vurguladı. Geriye, “önlenebilir mi ya da tedavi edilebilir mi, ayrıca hastanede yatan haslarda, çocuklarda, gençlerde benzer değişiklikler gözlemleniyor mu” gibi soruların cevapları kaldı.

Taquet, “beyindeki bu değişiklikler, Covid-19’dan kaynaklanmaması ancak Covid-19 riskini artıran bir hastalığın doğal olarak ilerlemesini temsil ediyor da olabilir” dedi. Ayrıca daha fazla araştırmacı, bu konu ile ilgili endişelerini dile getirdi ve araştırılmasını önerdi.

İskoçya, Edinburgh Üniversitesi, Klinik Beyin Bilimleri Merkezi’nden nörpsikiyatr Alan Carson, “raporda ‘nörodejeneratif’ gibi terimlerinin kullanılmasından dolayı oldukça endişeliyim” dedi.

“Beyindeki değişikliklerin boyutu ve büyüklüğü oldukça orta derecelidir ve bu tür değişiklikler zihinsel deneyimdeki basit değişikliklerden kaynaklanabilir. Bu çalışmanın neredeyse kesin olarak gösterdiği şey ise sinirsel değişiklikler açısından kişinin koku alma duyusundaki kaybın etkisidir”.