Germline genetik test ile KALITSAL prostat kanserini belirlemek

Germ (cinsiyet-üreme) hücresi, eşeyli üreyen organizmalarda gamet oluşumuna olanak veren üreme hücreleridir. Germ hücre hattı testleri, kanserli olmayan hücrelere uygulanmaktadır. Bu testin amacı, kişinin "kalıtsal olarak" (sonradan oluşan değil) herhangi bir mutasyon taşıyıp taşımadığını ve kanser gibi sağlık problemleri geliştirme riski olup olmadığını belirlemektir. Germ hücre hattı (germline) testi, prostat kanserinin değerlendirilmesi, yönetimi ve tedavisinin önemli bir bileşeni haline geldi. Risk grubundaki hastalarda veya metastatik hastalığın mevcut olduğu durumlarda germline testi ile, ilgili gende mutasyon bulunması hasta için en doğru tedavi metodunun seçilmesinde son derece önemlidir. Bu testten olabilecek en büyük faydanın sağlanabilmesi için doktorların genetik alanı ile ilgili gelişmeleri yakından takip etmesi son derece önemlidir. Bu alanda doktorlara yol göstererek yapılması gereken testlerin belirlenmesinde kolaylık sağlayacak bir rehber hazırlandı ve Dr. Veda Giri, doktorların bilmesi gereken önemli noktalarla ilgili yapılan röportajda soruları cevapladı.

Prostat kanseri için kalıtsal genetik test kılavuzuna neden ihtiyaç var?

Dr. Giri: “Kalıtsal olarak bir sonraki kuşağa geçen ve prostat kanserine neden olan gen mutasyonları ile ilgili yapılan germline testlerinin kullanımı hızla artmaktadır. Metastatik prostat kanserine ilişkin kullanılacak tedavi yöntemleri her geçen gün artmaktadır. Örneğin, ABD Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) yakın zamanda, iki poli (ADO-riboz) polimeraz (PARP) inhibitörünü, rucaparib ve olaparib, ilk tedavi sonrası ilerleme gösteren metastatik prostat kanseri hastaları için onayladı. Erken evrelerde hastalığın teşhis edilmesinde genetik bilginin rolü çok büyüktür ve heyecan vericidir. Ancak, genetik teste ihtiyacı olan ve test için belirlenen kriterleri karşılayan erkek grubunun artması bazı zorlukları da beraberinde getirmektedir. Artan test seçenekleri, doktorların kimi test edeceğine karar vermede yaşadığı güçlük, artan talep gibi sorunlar bu kılavuzun hazırlanmasını ve bir çerçeve oluşturulmasını gerekli kıldı.”

Erkeklerin yüzde kaçı prostat kanseri için germline mutasyonları barındırmaktadır?

Dr. Giri: “Çeşitli çalışmalar ile kanıtlanan pek çok farklı ve yaygın mutasyonlar bulunmaktadır. Özellikle metastatik hastalığı olan erkeklerde bu oran %12 ila %17 arasında değişmektedir”.

Hangi erkekler germline prostat kanseri genetik testi için düşünülmelidir?

Dr. Giri: “Test için hangi erkeklerin düşünülmesi gerektiğine dair en güçlü öneriler, hormon baskılama tedavisine (kastrasyon) dirençli veya duyarlı, aile öyküsünde prostat kanseri olan metastatik prostat kanserli erkeklerdir. Aile öyküsü, genç yaşta (<60 yaş) prostat kanseri teşhisi konan bir erkek kardeş, baba, iki veya daha fazla erkek akraba, prostat veya metastatik prostat kanserinden yaşamını kaybeden akraba sahibi erkekleri kapsamaktadır. Test için göz önünde bulundurulması gereken diğer noktalar arasında T3a veya daha ileri evre prostat kanseri, intraduktal veya duktal patolojisi olan erkekler veya 4. evre veya Gleason skoru 8 veya üstü olan erkekler bulunmaktadır. Test için ek öneriler arasında daha geniş aile öyküsünün olduğu, kalıtsal meme veya yumurtalık kanseri ve Lynch sendromu gibi kanserle ilişkili sendromlar veya kalıtsal kanserler de dahil edilmektedir. Bir aile üyesine genç yaşta (<50 yaş) kanser teşhisi konulmuşsa, kişinin germline testi için düşünülmesini gerektirmektedir. Ayrıca genetik test sonuçları doğru tedavinin en hızlı şekilde belirlenmesinde son derece önemlidir.”

Hangi genlerin test için önceliği vardır?

Dr. Giri: “Kalıtsal prostat kanserine özgü olarak belirlenen 15 gen ve daha geniş ölçekte test yapan panellerde ekstra 80 gen daha belirlendi. Metastatik durumlarda test için önerilen genler BRCA2, BRCA1 ve DNA uyuşmazlığı onarım genleridir. Ayrıca kişiler, aile öykülerine ve kendi sağlık geçmişlerine göre ek genler için de test edilmelidirler. Metastatik olmayan durumlarda BRCA2 geninin test edilmesi önerilmekle birlikte, küçük bir gen setinin testi ile başlanabilir ve kişinin sağlık geçmişine ve aile öyküsüne bağlı olarak test edilecek gen sayısı arttırılabilir. Kanserden etkilenmeyen erkeklerde test edilmesi gereken genler arasında BRCA1, DNA uyuşmazlığı onarım genleri ve ATM geni dikkate alınarak BRCA2 ve HOXB13 yer almaktadır. Yine bu grup için küçük bir gen setinin testi ile başlanıp, aile öyküsü ve kişinin sağlık geçmişi dikkate alınarak gerekli genler ilave edilebilir.”

Genetik test sonuçlarına göre hangi öneriler dikkate alınmalıdır?

Dr. Giri: “Metastatik prostat kanseri olan kişilerde, genetik test sonuçları kişiye özel hedefe yönelik tedavi yöntemlerinin belirlenmesi açısından son derece önemlidir. Eğer kişi BRCA2 ve BRCA1 gen mutasyonlarına sahipse, bu sonuçlar PARP baskılayıcı ilaçların kullanılması için yol göstermektedir. Özellikle yakın zamanda iki PARP baskılayıcı ilacın kullanım onayını alması umut vaat edicidir. Diğer yandan DNA uyuşmazlığı onarım genlerinde saptanan bir mutasyon, anti-PD-1 tedavisine verilecek yanıt ile ilgili bilgi vermesi açısından önemlidir. Mutasyon taşıyan ancak prostat kanseri tanısı almayan erkekler için yakın takip ve erken teşhis denemeleri önerilmektedir. BRCA2 gen mutasyonu taşıyan erkekler için 40’lı yaşlarda kanser taraması yaptırmak veya ailenin prostat kanseri teşhisi alan bireyin yaşından 10 yıl öncesinde taramaların başlatılması şiddetle tavsiye edilmektedir. Benzer tavsiyeler, BRCA1, HOXB13, ATM ve DNA uyuşmazlığı onarım geni olan MSH2 için de yapılmaktadır.”

Prostat kanseri genetik testini yaygınlaştırmak için neler yapılmalı?

Dr. Giri: “Öncelikli olarak bu alanda çalışan kişilerin konu ile ilgili daha geniş kapsamlı bilgiye ulaşmaları sağlanmalıdır. Buna ek, kamuoyunun genetik testlere ilişkin farkındalığı arttırılmalıdır. Bu amaçla sanal ortamda bilgilendirici içerikler hazırlanabilir ve herkes tarafından erişimi sağlanabilir." *