Kanser virüs aşısı ile beyin tümörü GBM tedavisinde görülmemiş bir başarı

Kanserde immunoterapi çeşitlerinden birisi de onkolitik virüs aşılarıdır. Sadece belli hücreleri hedef alacak şekilde tasarlanan bu kanser aşılarının klinik araştırmaları son zamanlarda hız kazanmıştı. 26 Haziran 2018’de NEJM’de yayımlanan klinik araştırma sonuçlarına göre, genetiği değiştirilen polio (çocuk felci) virüsü, tekrarlamış beyin tümörü GBM-4 (glioblastoma multiforme) hastalarının yaşam süresini belirgin ölçüde uzattı.

Yetişkinlerde beyinin birincil tümörlerinden en sık görüleni glioblastoma multiformedir (GBM). Beyin tümörleri beynin ana destekleyici hücreleri olan ve aynı zamanda sinir hücrelerinin işlevlerini yapabilmelerini destekleyen glial hücrelerden kaynaklanır.

Beyin tümörlerinin sınıflaması

Düşük dereceli tümörler

I. ve II. derece glial tümörler olarak adlandırılır.

Yüksek dereceli tümörler

• III. dereceli tümörler: Anaplastik astrositoma, anaplastik oligodentroglioma, anaplastik oligoastrositoma, anaplastik ependimoma 
• IV. derece tümörler: Glioblastoma (GBM veya GBM-IV olarak adlandırılır)

olarak sınıflandırılır.

Yeni tanı konmuş bir GBM'nin standart tedavisi, tümörün olabildiğince çıkarıldığı bir beyin tümörü ameliyatı ve sonrasında adjuvan (koruyucu amaçla) radyoterapi ve kemoterapidir. Her ne kadar kemoterapi ve radyoterapi, GBM'li hastaların yaşam süresini uzatsa da, GBM'li hastaların çoğunda kanser, başlangıç tedavisinden sonra tekrarlamaktadır. Günümüzdeki tedavi yöntemlerine rağmen, tekrarlamış GBM'de arzu edilen başarılar elde edilememişti.

Çalışmada kullanılan yöntem

Poliovirus, glioblastom hücrelerinin ve pek çok solid (organ) tümör hücrelerinin yüzeyinde bulunan reseptörlere bağlanabilme yeteneğine sahiptir, yani bu çocuk felci virüsü beyin hücrelerine iyi bir şekilde tutunup onlara zarar verme özelliğine sahiptir. Araştırmacılar, bu bilgilerin ışığında sadece kanser hücresini hedef alacak şekilde polio virüsüne müdahale ettiler. Polio virüsünün normal hücrelerde çoğalmasına olanak veren geni çıkararak yerine grip virüsünden aldıkları geni yerleştirdiler. Böylelikle, nöronlara ve çocuk felcine neden olma potansiyeli ortadan kaldırıldı.

GBM'li kanser hücrelerinin yüzeyinde bulunan CD155 adlı reseptörü tanıyıp bağlanabilme yeteneğine sahip poliovirüsün, genetik müdahaleye tabi tutularak, sadece kanser hücrelerinde çoğalması, tümöre özgü antijenleri açığa çıkarması ve bağışıklık sisteminin kanser hücrelerine karşı aktive ederek kanser hücresini yok etmesi sağlandı.

Hayvan deneylerinden alınan başarılı sonuçlardan sonra, 2012 yılında tekrarlamış GBM-4 tanılı hastalarda bu kanser aşısının klinik çalışması başlatıldı. Çalışmaya Mayıs 2012 - Mayıs 2017 arası 61 hasta dahil edildi. Hastaların tümör çapları 1 cm'den büyük, 5.5 cm'den küçüktü. Hastaların beynine katater takılarak, virüs direkt olarak tümöre uygulandı. Bu faz-1 klinik araştırma olarak planlandı, yani çalışmanın birincil amacı, bu kanser aşısının doz ve güvenliğini test etmekti. Bu amaçla hastalara 7 seferde, 10 milyon ila 10 milyar adet onkolitik virüs verildi.

Çalışmanın sonuçları

• Çalışmanın en önemli sonucu, 3. sene sonunda poliovirüs kanser aşısı tedavisi alanların yüzde 21’i yaşamlarını sürdürürken, standart tedavi alanlarda bu oran yüzde 4'tü.
• Tedaviyi alan 61 hastada ortanca yaşam süresi 12.5 ay olarak görüldü. Sadece standart tedavileri alan hastalarda ise bu oran 11.3 ayda kaldı. Yüksek dozlarda, hastaların bir kısmında ciddi derecede inflamasyon-ödem, baş dönmesi, bilişsel faaliyetlerde zorluk ve bulantı görüldü.
• Genel sonuçlar ilk başta çok çarpıcı gözükmese de bazı hastaların tedaviye çok iyi yanıt vermeleri dikkat çekti. Düşük dozlarda dahi kayda değer etkilere ulaşıldı. Bazı hastalarda tedavinin etkisi uzun sürmekteydi. Bu onkolitik virüs kanser aşısı tedaviyisini alan 20 ve 60 yaşlarındaki iki hasta 6 yıla yakın süredir yaşamlarını sürdürmektedir. Bu hastalar diğer tedavilere dirençli GBM'ye sahipti.

Peki bu çalışma bize ne ifade ediyor?

• Kanserde immunoterapilerin gücünü görmeye başlıyoruz. Tedavisi oldukça zor olan tekrarlamış yüksek dereceli beyin tümörü GBM'de onkolitik kanser virüs aşıları heyecan verici gelişmeler sunuyor.
• Araştırmacılar, faz 2 çalışmasına geçtiğimiz günlerde başladı. Çalışmada genetik olarak müdahale edilen poliovirüs ve tek toz kemoterapi kombinasyonu kullanılacak. Aynı zamanda, çocuk beyin tümörleri içinde ayrıca bir klinik çalışma başlatıldı. Beyin tümörleri dışındaki diğer kanser türleri içinde klinik çalışmalar planlanıyor.
• Pek çok kanser araştırmacısına göre, bu yöntem kanser tedavilerinde devrim yaratabilir. Onkolitik virüs aşıları kanser hücresini direkt olarak hedef almanın dışında, bağışıklık sistemi aktivasyonunu sağlıyor. Onkolitik virüs kanser aşısı ve bağışıklık sistemi kontrol noktası inhibitörleri kombinasyonu etkili olabilir.

Bu çalışma Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi FDA ile Amerikan Ulusal Kanser Enstitüsü'nün 18 yıl süren araştırmsıyla gerçekleştirilmiştir. Genetik ve immunoloji bilimi, onkolojide altın çağını yaşıyor. CRISPR, CAR-T, adoptif ve onkolitik hücresel tedaviler yakın gelecekte kansere karşı en güçlü yaklaşımlar olablir. Önemle vurgulamak gerekir ki, kanserin tedavisi ancak modern tıp ile mümkündür.