Statinler 1973 – Kolesterol İlaçlarının Keşfi
Gazeteci Peter Landers şöyle yazıyor:
"Akira Endo'nun kolesterolü düşüren bir şey bulması iki yılına ve binlerce küflü besiyerine mal oldu. Portakalda yetişen küf benzeri bir mantardan elde ettiği büyük buluşu, ilaç şirketlerine yılda (2006’da) 25 milyar dolar getiren bir sınıfın ilki oldu”
Kolesterol vücudumuzda her hücrenin işleyişi için önemlidir, ancak aynı zamanda kolesterol içeren birikintilerin arter duvarlarının iç kısmında birikmesiyle oluşan ateroskleroza da neden olur. Bu birikintiler veya plaklar yırtılabilir ve kan pıhtılaşmasına yol açabilir. Plaklar veya pıhtılar kan akışını azaltabilir. Koroner arterlerin tıkanması ise anjina (göğüs ağrısı) veya kalp krizine neden olabilir. Ateroskleroz aynı zamanda arter duvarlarının iltihaplanmasıyla da ilişkilidir.
- Statinler, karaciğerin kolesterol üretmek için kullandığı HMG-CoA redüktaz enzimini inhibe ederek kolesterol seviyelerini düşürmek için kullanılan bir ilaç sınıfıdır. 1973 yılında Japon Biyokimyacı Akira Endo, Penicillium citrinum mantarından izole edilen ilk kolesterol önleyici statin olan mevastatini keşfetti.Amerikan ilaç şirketi Merck & Co., Endo'nun çalışmalarından ilham aldı ve 1978'de Aspergillus terreusmantarından başka bir statin izole etti. İlk kez 1987 yılında Mevacor adıyla pazara sunuldu.
Statinlerin birçok faydasının olduğu görülmektedir. Örneğin;
- Plak stabilitesini korurken LDL kolesterolü (düşük yoğunluklu lipoprotein kolesterolü – atardamarlarda plak oluşumuna katkıda bulunan kolesterolün "kötü" formu) ve iltihabı azaltırlar.
- Buna ek olarak, karaciğer hücreleri statinlere bağlı olarak karaciğer kolesterolünde azalma tespit ettiğinde LDL alımını artırırlar ve kolesterolü genel dolaşımdan çeken LDL reseptörleri oluşturarak bunu telafi ederler.
- Statinlerin genel olarak önceden kardiyovasküler hastalığı olan ve yüksek risk altında olan kişilerde mortaliteyi (yaşam kaybı oranını) azaltmada faydalı olduğu kabul edilmektedir.
Ancak olası olumsuz yan etkiler arasında şunlar yer almaktadır;
- Anormal derecede yüksek karaciğer enzimleri
- Böbreklere zararlı ürünlerin kan dolaşımına salınması
- Böbrek yetmezliğine yol açabilen iskelet kaslarının parçalanması
Yazı Görselinin Açıklaması: Arterde kan akışını kısıtlayan plak.
Yazıda Geçen Tarihi Kişiler: Akira Endo (d. 1933)
Statins 1973. Page 493. The Medical Book: From Witch Doctors to Robot Surgeons, 250 Milestones in the History of Medicine. 2012.
