Umut Dersleri – Onkoloğun Bakış Açısını Değiştiren Hasta

Kanser tanı ve tedavi süreci hem hastalar hem hasta yakınları hem de sağlık çalışanları için zorlayıcı ve yorucu bir yolculuktur. Bu süreçte umudun gücü önemli bir rol oynar. Bir onkolog olarak, dürüstlükten ödün vermeden her aşamada hastalarıma umut vermenin mümkün olduğuna inanıyorum. Bununla birlikte ülkemizde hastalara karşı dürüst olmanın zorlukları, ailelerin hastaların morallerini yüksek tutma isteğiyle birleşince karmaşık bir tablo ortaya çıkıyor. Bu tür durumlarda, doktorlar olarak hem hastaların haklarını hem de ailelerin duygusal durumlarını göz önünde bulundurmak zorundayız. Gerçekleri saklamadan, her durumda tutunacak bir şeyler bulmak ve hastaların umudunu canlı tutmak, sağlık profesyonelleri olarak bizim görevimizdir. Ancak, bu görevimizi yerine getirirken kültürel hassasiyetleri ve istekleri de göz önünde bulundurmalıyız.

Bu yazıda, ASCO 2024 toplantısında umudun önemine dair çarpıcı örneklerle dolu hikayeleri ve bu hikayelerden çıkarılan dersleri paylaşacağım.

*

21 yaşındaki Carlos, hastane yatağında yaşam mücadelesi veriyordu. Lösemi için yapılan kök hücre nakli sonrasında, yaşamı tehdit eden bir graft-versus-host hastalığı geliştirmişti.

Ama Carlos'un annesi umudunu kaybetmemişti.

"Tedavi sürecinde düzeleceğine dair umudum var," dedi, o dönemde palyatif bakım doktoru olarak eğitim gören Dr. Richard Leiter'a tercüman aracılığıyla.

"Umarım öyle olur," dedi doktor.

ASCO 2024 yıllık toplantısındaki ASCO Voices oturumunda umut hakkında erken kariyerinde öğrendiği bir dersi anlatırken Dr. Leiter, "Orada durmam gerekiyordu," dedi. "Ama hata yaparak bu konuşmayı idare edebileceğimi göstermek için kendimce devam ettim."

"Hiçbirimiz düzeleceğini düşünmüyoruz," diye devam etti Dr. Leiter.

Carlos'un annesi Leiter'a baktı. "Onun ölmesini istiyorsun," dedi.

"Onun haklı olduğunu o zaman bile biliyordum," dedi Leiter.

Carlos'u kurtaracak bir şey yapamasa da, Leiter bu duygusal acıya dayanamadı. "Acı çok fazlaydı," dedi Leiter. "Onun bizim anlatımıza uyum sağlamasını istedim, çünkü artık onu yaşatmak için elimizden gelen her şeyi yapmıştık ve şimdi, yaşam kaybı sürecinin rahat geçmesi için elimizden geleni yapacaktık."

Ama geriye dönüp baktığında Leiter, "Temelde kabul edilemez olanı nasıl kabul etmelerini isteyebilirdik, anlaşılması imkansız olanı (yaşam kaybının yakında gerçeleşecek olmasını) nasıl kavrayabilirlerdi?" diye düşündü.

Umut Sanatı ve Bilimi

Umut, sadece insan beyninin çalışma şeklinin bir özelliği değil, aynı zamanda yaşam sonuçlarını etkileyebilecek ölçülebilir ve değiştirilebilir bir yapıdır, dedi Dr. Alan B. Astrow, "Umut Sanatı ve Bilimi" konulu ASCO sempozyumunda.

"Umut hakkında nasıl düşündüğümüz, doğrudan hasta bakımını etkiler," dedi Dr. Astrow.

Her ne kadar nörobiyolojik olarak hastanın durumu ne olursa olsun, "umudun çok büyük bir hediye" olduğunu ve insan varoluşunun temelini oluşturduğunu söyledi.

Hekimler, bir hastanın umutlarını geri kazandırma veya yok etme kapasitesine sahiptirler ve umudun önemini anlayanlar, bu hediyeyi başkalarına vermek isteyeceklerdir.

Hastalara umutlarını sormak, "altın soru"dur, dedi Dr. Steven Z. Pantilat sempozyumda. "Geleceği düşündüğünüzde, ne umuyorsunuz?" diye sormak önemlidir.

Genellikle cevaplar, "hastalar için çok önemli olan ancak bizim yardım edebileceğimiz, tedavinin ötesinde olan şeyleri" ortaya çıkarır, dedi Dr. Pantilat.

Pantilat, ileri evre pankreas kanseri olan bir hastayı hatırladı; hastanın 10 ay sonraki kızının düğününü görmek istediğini. Bunun pek olası olmadığını biliyordu, ancak bu konuşma başka bir çözümü ortaya çıkardı.

Kızı düğünü Yoğun Bakım Ünitesi'ne taşıdı.

Bu örnekler, umudun sağlık profesyonelleri ve hastalar arasındaki ilişkilerde ne kadar kritik bir rol oynadığını göstermektedir. Umut, hastaların zorluklarla başa çıkmasına yardımcı olabilecek güçlü bir araçtır ve sağlık profesyonelleri bu umudu desteklemek için ellerinden geleni yapmalıdır.

Umut, En Karanlık Zamanlarda Bile Sürdürülüp Yükseltilebilir

Umut, en karanlık zamanlarda bile sürdürülüp yükseltilebilir ve "biz doktorlar, gerçek umut işinde olmalıyız," dedi Dr. Pantilat.

Bazı hastalar tedavi umarken, diğerleri aileleriyle daha fazla zaman geçirmeyi veya acı çekmemeyi isteyebilirler. İnsanlar "hala olabilecek her şey için umut edebilirler, olamayacak çok şey olmasına rağmen," diye ekledi.

Ancak, bir hastanın tedavi umacağı ve ardından gelecek zorlu konuşmaların umudu yok edeceği veya sahte umut yaratacağı korkusu, bazen doktorların konuşmayı başlatmamasına neden olabilir.

"Umutları hakkında konuşurken hastalarımıza dürüst olmak istiyoruz — şefkatli ve nazik, ama dürüst," diye açıkladı Pantilat. Bazen hastalara, "Keşke bu olabilseydi. Keşke kanserinizi ortadan kaldıracak bir tedavim olsaydı, ama maalesef yok. Bu yüzden size nasıl yardımcı olabileceğimiz hakkında başka neler yapabileceğimizi düşünelim," demesi gerektiğini belirtti.

Bu zorlu konuşmaları yapmak önemlidir. Sınırlı olsa da, umutlu hissetmenin hastaların genel iyilik halini iyileştirebileceğine ve kanser sonuçlarını bile artırabileceğine dair kanıtlar bulunmaktadır.

Örneğin, bir çalışma, daha umutlu hisseden hastaların daha düşük depresyon ve anksiyete seviyelerine sahip olduğunu buldu. Erken araştırmalar, daha yüksek umut seviyelerinin over (kadın yumurtalık) kanseri olan hastalarda iltihaplanmayı azaltmada rol oynayabileceğini ve ileri evre kanserli bazı hastalarda hayatta kalmayı bile iyileştirebileceğini öne sürüyor.

Dr. Leiter için, bu dersler palyatif bakım doktoru olarak kariyerinin başlarında geldi, ancak bugün hala uygulamalarını etkilemektedir.

"Carlos'un yaşam kaybını engelleyemezdim. Hiçbirimiz engelleyemezdik ve hiçbirimiz annesini hayatının geri kalanında taşıyacağı hayal edilemez acıdan koruyamazdık," dedi. "Ama onun için işleri biraz daha az zor hale getirebilirdim."

"Ona çapraz sorgulayıcı yerine rehber olabilirdim," diye devam etti, artık umudu "cömert bir işbirlikçi" olarak gördüğünü belirterek, yükselen kreatinin seviyeleri, başarısız karaciğerler ve entübasyon korkuları ile bir arada var olabileceğini ifade etti.

"Doktorlar olarak, her zaman hastalarımız ve aileleriyle birlikte umut etmek için bir alan bulabiliriz," dedi. "Şimdi, yıllar sonra, korkmuş ve yas tutan bir aile ile otururken ve bana sevdiklerinin iyileşeceğini umduklarını söylediklerinde, Carlos'un annesinin gözlerinin benimkileri delip geçtiğini hatırlıyorum... ve nasıl cevap vereceğimi biliyorum: 'Ben de öyle umuyorum.' Ve gerçekten öyle umuyorum."