4. evre melanom yaşam süresi istatistikleri ve hakkında bilinmesi gerekenler

Melanom cilt hücrelerinin bir kanseridir ("malign melanom" olarak da adlandırılmaktadır). Melanomun 4. evreye ulaşması, kanserin ilerlemesi – akciğer, beyin veya karaciğer gibi vücudun diğer kısımlarına metastaz yapması anlamına gelmektedir.

Kanserin yayılması ile 4. evre melanomun tedavisi zor olabilir. İleri evre melanom, akciğer ve meme kanserinden sonra beyin metastazının üçüncü önde gelen nedenidir.

Melanom, melanosit adı verilen pigment üreterek deriye rengini veren hücreler mutasyona uğradığında ve kanserli hale geldiğinde oluşur. Vücudun herhangi bir yerinde gelişebilir ancak göğsü, boynu, sırtı ve yüzü etkilemesi daha olasıdır. Melanom ayrıca kadınlarda bacaklarda da yaygındır.

Melanomda yaşam süresi istatistikleri

Yukarıda, ABD melanom istatistikleri görülebilir (SEER Data - seer.cancer.gov - erişim 13 Haziran 2019)

Kanserde en sık kullanılan yaşam süresi istatistiği 5 yıllık sağkalım oranıdır ve bu, kanser teşhisi konulduktan sonra en az 5 yıl yaşayan hastaların yüzdesini belirtir.

Nispi / görece sağkalım oranları, ana hastalık – ki burada melanom – yanı sıra diğer nedenlerden de kişinin yaşam kaybı olabileceğini hesaba katılır. Nispi oranlarla, kalp hastalığı gibi başka bir nedenden ölen herkes sayılmaz. Bu, belirli kanser türleri ve evreleri olan insanlar için prognozu (hastalık gidişatını) tanımlamanın daha doğru bir yolu olarak kabul edilir. Tabii ki, 5 yıllık hayatta kalma oranları, 5 yıldan daha uzun bir süre önce teşhis ve tedavi edilen hastalara dayanmaktadır; yani son yıllarda tedavilerde meydana gelen gelişmeleri ve sonuçlarını hesaba katamaz.

• Evre 0: 5 yıllık göreceli hayatta kalma oranı % 97'dir.
• Evre I: 5 yıllık sağkalım oranı % 90-95'tir. Bir sentinel lenf düğüm biyopsisi melanom bulguları verirse, 5 yıllık sağkalım yaklaşık % 75'tir.
• Evre IIA: 5 yıllık göreceli hayatta kalma oranı yaklaşık % 85'tir. Bir sentinel lenf düğüm biyopsisi melanom bulguları verirse, 5 yıllık sağkalım yaklaşık % 65'tir.
• Evre IIB: 5 yıllık göreceli hayatta kalma oranı yaklaşık olarak % 72-75'tir. Bir sentinel lenf düğüm biyopsisi melanom bulguları verirse, 5 yıllık sağkalım % 50-60'tır.
• Evre IIC: 5 yıllık göreceli hayatta kalma oranı yaklaşık % 53'tür. Bir sentinel lenf düğüm biyopsisi melanom bulguları verirse, 5 yıllık sağkalım yaklaşık % 44'tür.
• Evre III: 5 yıllık hayatta kalma oranı yaklaşık % 45'tir. Melanomun sadece bir lenf düğümüne yayılması durumu 3'ten fazla lenf düğümüne yayılması durumundan daha yüksek sağkalım oranları gösterir. Yaymanın sadece mikroskopta görülebiliyor olması durumunda sağkalım daha yüksektir. Melanom ülsere yara şeklinde ise sağkalım oranı daha düşüktür.
• Evre IV: Evre IV melanom için 5 yıllık sağkalım oranı yaklaşık % 10-25'tir. Yayılım cilt veya lenf nodu üzerinden ise sağkalım oranaları daha yüksektir.

- İlgili konu: Melanomda evreler (detaylı)

Yapılan farklı çalışmalarda;

• 1, 2-4 veya 4'ten fazla metastatik lenf noduna sahip hastalarda 5 yıllık sağkalım oranları sırasıyla % 58, % 27 ve % 10 idi. Lenf bezlerine yayılmış hastalar, % 85 oranında gizli hastalık gelişme şansına sahiptir.
• Tek bir metastatik alanla – ki buna oligometastaz denir – 1 yıllık sağkalım oranı % 36'dır, ancak 2 alanla bu % 13'e düşer.
• Gebelikle ilişkili melanomu olan kadınlarda yaşam kaybı oranı, hamilelikle ilgisi olmayan melanomlu kadınlardakinden % 17 daha fazla bulunmuştur.

Melanom belirtileri nelerdir?

• Melanomun en göze çarpan belirtisi, yeni bir nevüs (ben) ortaya çıkması veya mevcut bir "ben"de veya doğum lekesinde bir değişiklik olmasıdır. İnsanlar ciltte renk, şekil, boyut veya dokuda anormal görünen pigmentli alanların farkında olmalıdır.
• 4. evre melanomlu olan kişiler, yüzeyinde küçük kırılmalar ülserli cilde de sahip olabilirler. Bu ülserasyonlar kanabilir.
• Diğer bir işaret, bir doktorun fizik muayene yaparak onaylayabileceği şişmiş veya sert lenf düğümleridir.
• Diğer testler arasında, kanser varlığını doğrulamak ve ne kadar yayıldığını kontrol etmek için kan testleri ve radyolojik görüntüleme taramaları bulunur.

Aşağıda, melanom ve normal bir nevüs (ben) farklılıkları görülebilir:

Melanom nasıl tedavi edilir? (özetle)

• İleri (4.) evre melanomun temel tedavisi, ağızdan hap şeklinde alınan hedefe yönelik akıllı ilaçlar ve damardan serum şeklinde uygulanan yeni nesil immünoterapilerdir. Kemoterapilerin melanomda etkinliği zayıftır. Radyoterapi çoğunlukla palyatif (şikayetlerin azaltıması) amaçlı kullanılır.
• Melanomda kullanılan hedefe yönelik ilaçlar BRAF inhibitörleri olarak adlandırılan küçük molekül sınıfından tirozin kinaz inhibitörleridir.
• Melanomda 2011 yılı sonrası kullanıma giren ve başta melanom olmak üzere birçok kanserin adeta kaderini değiştiren immünoterapiler ise immün kontrol noktası inhibitörleridir.
• Tüm melanom hastalarının yaklaşık yarısında, BRAF adı verilen bir gende mutasyonlar vardır.

İleri evre melanom başlangıç tedavisinde izlenen yol:

İleri evre bir melanomla karşılaşıldığında, hasta cerrahi uygunluğu açısından değerlendirilir. Eğer cerrahiye uygun değilse öncelikle BRAF mutasyonları yönünden test edilir.

BRAF pozitif hasta için;

• Genel performans skoru iyi ise, immünoterapi kombinasyonu (ipilimumab + nivolumab) en etkili gözüken ilk seçenektir. İkinci seçenek immünoterapi tek ajan kullanımı (nivolumab ya da pembrolizumab), üçüncü seçenek BRAF/MEK inhibitörleri [vemurafenib (Zelboraf), vabrafenib (Tafinlar), trametinib (Mekinist), cobimetinib (Cotellic)] ile de başlanabilir.
• Genel performans skoru düşük/zayıf veya tümör yükü fazla ise, ilk seçenek BRAF/MEK inhibitörleridir.

BRAF negatif hasta için;

• Genel performans skoru iyi ise, immünoterapi kombinasyonu (ipilimumab + nivolumab) en etkili gözüken ilk seçenektir. İkinci seçenek immünoterapi tek ajan kullanımıdır.
• Genel performans skoru düşük ise, immünoterapi tek ajan kullanımı ile başlanabilir.

İleri evre melanomları olan kişiler, tedaviyi tamamladıktan sonra bile, birkaç yıl boyunca her 3-6 ayda bir fiziksel muayeneye ve radyolojik görüntüleme testlerine tabi tutulmalıdır.

Özet

Evre 4 melanom bugün, 10 yıl öncesine göre çok daha tedavi edilebilir bir durumdadır. Cilt değişikliklerinin izlenmesi, kişinin erken aşamalarda melanomayı yakalamasına ve yayılma riskini azalmasına yardımcı olabilir.

Mevcut tedavilere cevap vermeyen kişiler de klinik araştırmalara kaydolmayı düşünebilir. Bu çalışmalar, yeni hedeflenmiş ilaçlar ve anti-kanser ilaçlar ve yaşam kalitesini artırabilecek tedavi kombinasyonlarını aramaya devam ediyor.