Karaciğer yağlanmasına ne iyi gelir ve nasıl geçer?

Enerji ve yalıtım için vücudun birçok bölgesinde yağ depolanır. Karaciğer de bu organlardan biridir. Ancak karaciğerdeki yağlanma yüksek seviyedeyse bu durum yağlı karaciğer hastalığının bir işareti olabilir. Karaciğer yağlanması, alkole bağlı ve alkolden bağımsız olarak gelişebilir. Ayrıca hamilelik de karaciğer yağlanmasına neden olabilir. Kesin bir karaciğer yağlanması tanısı koymak için kan testleri, tıbbi görüntülemeler ve bazen karaciğerden biyopsi örneklemesi gerekebilir.

Yağlanma, karaciğer hücrelerinde hasara neden olur

Yağlanma karaciğer tarafından toksinlerin atılmasını ve sindirim için safra üretilmesini engeller. Karaciğer etkili bir şekilde görevini gerçekleştiremediğinde ise vücutta buna bağlı başka sorunlar ortaya çıkar.

Karaciğer yağlanması olan bir kişinin yapması gereken en önemli şey beslenme alışkanlığı ve yaşam tarzı değişikliği olmalıdır. Alkole bağlı olmayan karaciğer yağlanmasında ilk basamak tedaviyi yapılan diyet değişiklikleri ve düzenli egzersiz oluşturur. Bununla birlikte daha ileri tedavi yöntemleri için bir doktorla görüşülmesi gerekebilir. Bu yazımızda karaciğer yağlanması için neler yapabileceğinizi ele aldık.

Karaciğerde obeziteye bağlı yağ birikimi

Karaciğer yağlanması viseral yağlanma (karın iç bölgesinde yağlanma) ve insülin direnci ile ilişkilendirilmiştir. Obezite, karaciğer rahatsızlığı için en önemli risk faktörlerindendir. Bazı araştırmalar obez hastaların %90’ından fazlasının karaciğer yağlanmasına sahip olduğunu ortaya koymuştur.

Zayıflama ve egzersiz karaciğer yağlanmasını azaltır

Yağlı karaciğer hastalığını tedavi etmek için hiçbir ilaç onay almamıştır!

Ancak yaşam tarzı değişiklikleri karaciğerde oluşacak sorunların riskini azaltabilir. Sağlıklı beslenme ve egzersiz, erken dönem karaciğer hastalığını önleme konusunda en yüksek başarıya sahiptir. Toplam vücut ağırlığının en az %5’ini kaybetmek karaciğer yağlanmasını azaltabilir. Ancak aşırı kilolu veya obez bireyler için en az  %10 vücut ağırlığı kaybı hedeflenmelidir. %10’lık kilo kaybı, 100 kiloluk bir kişi için 10 kilo vermek demektir. Karaciğerde meydana gelen yağlanmayı ve inflamatuar süreci geriletmek için daha fazla kilo kaybı gereklidir.

Egzersiz düşük kalorili diyetlerden bağımsız olarak karaciğer yağ seviyelerini düşürdüğü için bu hastalara haftalık 150-300 dakika orta yoğunlukta egzersiz veya 75-150 dakika şiddetli aktivite planlanabilir.

Karaciğer yağlanmasını azaltacak bir takviye var mı?

Karaciğer yağlanmasında en sık kullanılan bitkisel takviyeler arasında devedikeni, enginar, berberin (bir amonyum tuzu) ve zerdeçal yer alır.

Bazı çalışmalar, devedikeni bileşenlerinin belirli karaciğer hastalıklarının semptomlarını (belirti) hafifletmeye yardımcı olduğunu belirtmektedir. Ancak hastalığı tedavi ettiğini gösteren bir çalışma yoktur. Zerdeçalın karaciğer hasarını korumaya yardımcı olabileceği iddia edilmektedir. Ancak düzenli kullanımını destekleyen yeterli bir araştırma yoktur.

Berberin, diğer sağlık belirteçleriyle birlikte kan şekeri, insülin ve kolesterol seviyelerini önemli ölçüde düşürdüğü gösterilen bir bitki bileşiğidir. Birkaç çalışma, karaciğer yağlanması olan kişilere de fayda sağlayabileceğini düşündürmektedir. Ancak araştırmacılar bu alanda daha çok araştırmaya ihtiyaç olduğunu vurgulamaktadır.

Devedikeni ailesinden olan enginar karaciğere faydalarıyla bilinir. Ancak enginarı tablet olarak kullanmak yerine doğal olarak mevsiminde tüketmek daha doğrudur. Hem kendinizi hem ailenizi sağlıklı bir sofrayla buluşturmuş olursunuz.

Sağlıklı karaciğer İçin Akdeniz diyeti

Pek çok sağlıklı diyet kilo vermenize yardımcı olabilir. Ancak bazıları karaciğer için ekstra faydaları olabilir. Araştırmalar Akdeniz diyetinin, hem kilo kaybını teşvik etmede hem de karaciğer sağlığını iyileştirmede en sağlıklı seçim olduğunu gösteriyor.

Akdeniz diyeti genel olarak meyve, sebze, kuruyemiş, kepekli tahıllar, deniz ürünleri ve zeytinyağını içerir. Rafine tahıl, kırmızı ve işlenmiş et tüketiminin azaltılması, karaciğer yağlanmasını yavaşlatabilir. Meyveden alınan früktoz genellikle karaciğer yağlanmasıyla ilişkilendirilmez. Ancak pek çok hazır meyve suyu ve içecekte bulunan ticari fruktoz hiç tüketilmemeli veya çok az tüketilmelidir.

Kalori alımını azaltmak ve Akdeniz diyeti gibi liften zengin bir diyet benimsemek iyi bir başlangıç ​​noktasıdır. Bir beslenme uzmanı kişinin damak zevklerine, varsa şikayetlerine ve mevcut sağlık durumuna uygun özelleştirilmiş bir program hazırlanmasına yardımcı olabilir.

Karaciğer yağlanması üzerine bilimsel araştırmalar

Karaciğer yağlanmasına sahip hastaların diyetleri çok çeşitli yiyecekleri içermelidir. Kalori alımını azaltmak ve yüksek lif tüketmek genel başlangıç noktasıdır. Buna ek olarak bazı çalışmalar, birkaç özel besinin karaciğer yağlanması için yararlı olabileceğini göstermiştir.

Sarımsak

Sarımsak birçoğumuzun tadını ve lezzetini sevdiği temel bir besindir. Yağlı bir karaciğere sahip bireyler için fayda sağlayabilir. 2016’da yapılan bir çalışmada sarımsak tozu veya sarımsak kullanmanın karaciğer yağlanmasını azaltabileceği görüldü. Ancak kontrolsüz kullanımının ciddi sorunlar (örneğin kanama riski) yaratabileceğini unutmamak gerekir.

Omega-3 yağ asitleri

2016’da yayımlanan bir çalışmada omega-3 yağ asitlerinin karaciğer yağlanması olan bireylerde HDL (yüksek yoğunluklu protein) seviyelerini artırdığı görülmüştür. Halk arasında bu iyi kolesterol olarak bilinir. Bu bulguyu doğrulamak için daha fazla araştırma yapılması gerekir. Bu nedenle takviye olarak omega-3 kullanmak yerine somon, sardalya, ceviz gibi omega-3 kaynaklarının diyette bulunması karaciğer yağını azaltmada yardımcı olabilir.

Brokoli

Karaciğer yağlanmasına sahip bireyler için bütün sebze yemekleri faydalıdır. Bununla birlikte brokoli tüketme alışkanlığınız yoksa diyete dahil edilmesi gereken bir sebzedir diyebiliriz. 2016’da yapılan bir çalışmada farelerde uzun vadede brokoli tüketiminin karaciğerde yağ birikmesini önlemeye yardımcı olduğu görüldü. Bu alanda daha fazla çalışma yapılması gerekir ancak bu veriler umut verici görünmektedir.

Ceviz

Tüm kuruyemişler diyete katkı sağlar. Bununla birlikte ceviz içerdiği omega-3 yağ asitleri bakımından yağlı karaciğere sahip bireyler için fayda sağlayabilir. 2015’te yapılan bir çalışmada ceviz yemenin karaciğer yağlanması olan kişilerde karaciğer fonksiyon testlerini iyileştirdiği görülmüştür.

Peynir altı suyu proteini

Nutrients dergisinde yayımlanan bir çalışma, peynir altı suyu proteinin karaciğerdeki yağ birikimini azalttığını bulmuştur. Obez kadınlara 4 hafta boyunca günlük 60 gram peynir altı suyu verilmiştir. Sonucunda karaciğer yağının %20 azaldığı görülmüştür. Peynir altı suyu proteinlerine aynı zamanda Whey proteinleri de denir. Bu proteinleri A-laktalbümin, B-laktoglobulin, serum albümin ve immünglobülinler oluşturur.

Avokado

Avokado meyve karbonhidratları, yaklaşık % 80 diyet lifinden oluşur (bunun % 70'i çözünmeyen ve % 30 çözünür liftir). Diğer meyvelerle karşılaştırıldığında, avokado çok az şeker içerir. Bir avokadonun yarısı sadece yaklaşık 0.2 g şeker içerir. Araştırmalar avokadonun karaciğer yağlanmasını yavaşlatabilecek kimyasallar içerdiğini ileri sürmektedir. Ayrıca lif içeriği ile kilo kontrolüne yardımcı olabilir.

Karaciğer yağlanmasını azaltmak için öneriler

• Fruktoz ve mısır şurubu içeren gıdalardan uzak durmak karaciğerdeki yağlanmayı azaltabilir.
• Yağlı karaciğer hastalığına sahip olan bir kişi alkol alımını bırakmalıdır. Alkol karaciğer yağlanmasına, siroz gibi diğer karaciğer hastalıklarına ve karaciğer kanserine katkıda bulunur.
• Kızarmış ve tuzlu yiyecekler kilo alımına katkıda bulunabilir. Bu nedenle diyette mümkün olduğunca az tüketilmelidir.
• Beyaz ekmek, pirinç, beyaz makarna gibi işlenmiş tahıllar sindirim sırasında kan şekerini yükseltebilirler. Rafine tahıllar yerine baklagil, tam buğday gibi tam tahıllı alternatiflerin tercih edilmesi fayda sağlayabilir.
• Yağlı ve işlenmiş etler karaciğer yağlanması olan bir kişinin kaçınması gereken gıdalar arasındadır. Bu ürünler aynı zamanda doymuş yağ alımını artırır. Tüketildiği zamanlar az yağlı olanları tercih edilebilir. Ayrıca yanına salata gibi lif içeren gıdalar tüketilmesi yararlı olabilir.
• Alınan fazla kalorilerin obezite ve karaciğer yağlanmasına neden olabileceğini biliyoruz. Bu nedenle akşam çok fazla yeme, gece geç vakitlerde yeme ve çok hızlı yeme gibi sağlıklı olmayan beslenme alışkanlıklarından uzak durulmalıdır.

Karaciğer yağlanması konusunda daha fazla farkındalık gerekli

Diyabet, tansiyon ve kardiyovasküler hastalık gibi kronik rahatsızlıklar karaciğer yağlanmasına eşlik edebilecek yaygın görülen hastalıklardır. Bu nedenle yağlı karaciğer hastalığı teşhisi konan kişiler bu hastalıklar açısından daha sık taranmalı ve durum iyi bir şekilde yönetilmelidir.

Aşırı kilonun karaciğer yağlanması için risk faktörü olmasına ek olarak aşırı kas kaybı da (sarkopeni) karaciğer yağlanmasını etkileyebilir. Bu durumda karaciğer karbonhidratları etkili bir şekilde depolayamaz ve metabolize edemez. Bu da protein ve yağın enerji kaynağı olarak kullanıldığı katabolizma (yıkım) durumuna neden olur. Bu hastaların diyetlerini tavuk, balık, yumurta, kuruyemiş ve kurubaklagil gibi protein kaynaklarından optimize etmeleri gerekir. Günlük protein alımının minimum 1.2-1.5 g / kg olması önerilir. Sarkopenik karaciğer yağlanmasına sahip hastaların küçük ve sık öğünler tüketmesi önerilir. Orta yoğunlukta egzersiz sarkopeni yaşayan hastalara fayda sağlayabilir.

Özet ve sonuç

Karaciğer yağlanması olan her hastada beslenme arka planını değerlendirmek ve beslenme sorunlarını belirlemek gerekir. Kilo vermek, en iyi ve tek yaygın tedavi yöntemidir. Ayrıca düzenli egzersiz ekstra fayda sağlar. Fazla kilolu olmak karaciğer yağlanması için en belirgin risk faktörüdür. Akdeniz diyeti, antioksidan ve anti-inflamatuar etkileri ile karaciğer yağlanmanızı yavaşlatabilir ve kilo kontrolü sağlayabilir. Aşırı veya yetersiz beslenmenin yanı sıra uygunsuz yeme davranışlarını bireysel olarak değerlendirmek tedavide çok önemlidir. Karaciğer yağlanmasına sahip olduğunuzu düşünüyorsanız doktorunuz tam bir analiz yapabilir, ilaç önerebilir ve kişisel bir beslenme planı oluşturmak için bir beslenme uzmanına yönlendirebilir. Doktor ve beslenme uzmanı desteği ile yağlı karaciğer hastalığı rahatlıkla kontrol altına alınabilir.