Karaciğer, protein sentezi ve sindirim gibi hayati fonksiyonların yerine getirilmesinde gerekli olan enzimlerin üretilmesi dahil 500’den fazla görevi olan vücudun en büyük iç organıdır. En önemli görevlerinden biri detoksifikasyon olarak adlandırılan toksinleri vücutta uzaklaştırma işlevidir.
İnsanlar zaman zaman çeşitli detoks programları uygulayarak veya gıda takviyeleri kullanarak karaciğeri temizleyebileceğini düşünür. Bu programların gerçekten yararı var mı yoksa vücuda daha mı fazla zarar verir, gelin birlikte inceleyelim.
Karaciğer detoksu nedir?
Karaciğer detoksları vücuttaki toksinleri uzaklaştırarak, kişinin sağlığında iyileşme sağladığı iddia eden programlardır. Detoks diyetleri genellikle uzun bir açlık döneminin ardından çiğ sebze, meyve ve meyve sularını içerir. Bazı programlar kolon temizliğini (lavman) ve gıda takviyelerini savunur. Piyasada detoks adı altında birçok ürün ve uygulamalar bulunmaktadır. Bununla birlikte içinde detoks kelimesi bulunan ürün ve uygulamaların ticari düşüncelerle oluşturulabileceği de akılda tutulmalıdır.
Karaciğer detoks diyetleri güvenli midir?
Çoğu insan hafta sonları uyguladıkları çeşitli detoks programları veya kullandıkları bitkisel ürünler sayesinde karaciğer detoksu yapabileceğini düşünür. Oysa sanılanın aksine bu uygulamalar vücuda yarardan çok zarar verebilir.
Vücudunuzdaki toksinleri temizleyen veya sizi daha sağlıklı hale getiren herhangi bilimsel bir karaciğer detoksu yoktur. Karaciğer hastalıkları için tıbbi tedaviler vardır. Ancak bunlar detoks programlarını veya takviyeleri içermez.
Karaciğer detoks programları ve takviyeler hakkında bilinmesi gerekenler
Toksinleri vücuttan uzaklaştırarak daha sağlıklı bir yaşam sürmek amacı ile uygulanan detoks programlarının veya kullanılan takviye gıdaların istenmeyen yan etkileri olabilir:
- Bazı ürünler zararlı olabilecek maddeler içerir ve hastalıklara neden olur.
- Böbrek hastalığınız varsa büyük oranda meyve suyu içeren programlar durumu daha da kötüleştirebilir.
- Pastörize edilmemiş meyve suları zayıf bir bağışıklık sisteminiz varsa sizi hasta edebilir.
- Diyabetiniz (şeker hastalığı) varsa diyetinizi değiştiren bir programa başlamadan önce doktorunuza danışmalısınız.
- Proteini ciddi şekilde sınırlayan ve uzun süre açlık gerektiren karaciğer temizleme programları baş ağrısı ve bitkinliğe sebep olabilir.
- Yeşil çay özü, karaciğer hasarına (hepatit) neden olabilir. Bazı rejimlerde yer alan kahve lavmanları, ölümcül olabilecek enfeksiyonlara ve elektrolit sorunlarına yol açabilir.
Karaciğer detoks programları sağlıklı bir şekilde kilo vermenize yardımcı olur mu?
Detoksların kilo kaybı sağladığına dair bazı iddialar vardır. Ancak kaynak olarak kullanılan çalışmalar az sayıda insanla yapılmıştır ve bilimsel kalitesi yeterli değildir.
Düşük kalorili karaciğer detoks programları ile hızlı verilen kilo çoğunlukla sadece sıvı kaybından kaynaklanır. İnsanlar günlük yeme alışkanlıklarına geri döndüklerinde kiloları geri alırlar.
Karaciğer detoksu alkol ve zararlı besinlerin etkisini yok etmeye yardım eder mi?
Bazı insanlar, detoks programları sonrasında daha iyi ve enerjik hissettiklerini bildirmiştir. Bunun sebebi katı yağların, şeker ilaveli ve işlenmiş gıdaların büyük oranda yenmemesi olabilir. Ancak bu programların sağlıksız yiyecek veya alkol kaynaklı toksinleri azalttığına dair bir kanıt yoktur.
Alkol kullanım yoğunluğuna bağlı olarak karaciğer, toksinleri atabilmek için daha çok çalışacaktır. Bununla birlikte yoğun alkol kullanımı zamanla karaciğerin zarar görmesine, daha da ileride karaciğer sirozuna ve kanserine yol açabilecektir.
Gıda takviyeleri karaciğeri temizlemeye yardımcı olur mu?
Karaciğer detoksunda en sık kullanılan bitkisel ürünler devedikeni, karahindiba ve zerdeçaldır. Bazı çalışmalar, devedikeni bileşenlerinin belirli karaciğer hastalıklarının semptomlarını hafifletmeye yardımcı olduğunu belirtmektedir. Ancak hastalığı tedavi ettiğini gösteren bir çalışma yoktur.
Zerdeçalın karaciğer hasarını korumaya yardımcı olabileceği iddia edilmektedir. Ancak düzenli kullanımını destekleyen yeterli bir araştırma yoktur. Karahindibanın işe yaradığını kanıtlamak içinse daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.
Devedikeni ailesinden olan enginar karaciğere faydalarıyla bilinir. Ancak enginarı tablet olarak kullanmak yerine doğal olarak mevsiminde tüketmek daha doğrudur. Hem kendinizi hem ailenizi sağlıklı bir sofrayla buluşturmuş olursunuz.
Hiçbir gıda "takviyesinin", herhangi bir hastalık için sağlık otoriteleri tarafından kullanım onayı olmadığını unutmayınız. Çoğu ürün klinik çalışmalarla test edilmez. Son yıllarda, gıda takviyelerinin kullanımından kaynaklanan karaciğer hasarlarının artmakta olduğunu sıkça görmekteyiz. Bu yüzden bir ürünü kullanmadan önce mutlaka doktorunuza danışmalısınız.
Karaciğeri güçlendirmenin ve hastalığı önlemenin yolları nelerdir?
Genetik faktörleri değiştiremeseniz de karaciğer hastalıklarından korunmak için yaşam tarzı değişikliklerine odaklanabilirsiniz. Aşağıdaki önerilere dikkat ederek karaciğerinizi güçlendirebilir ve oluşacak hasarları önleyebilirsiniz.
- Alkol miktarını sınırlayın, mümkünse hiç tüketmeyin.
- Her gün dengeli bir diyet yapın. Sebze, meyve, kuruyemiş, kepekli tahıllar, yağsız ve bitkisel protein kaynaklarına dayanan sağlıklı bir diyet tercih edin.
- Sağlıklı kilonuzda kalın.
- Mümkünse her gün egzersiz yapın. Aktif bir yaşamınız yoksa önce doktorunuza danışın.
- Jilet, diş fırçası veya diğer ev eşyalarını paylaşmayın.
- Kan ve cinsel yolla bulaşan viral hepatitlere yol açabilecek riski davranışlardan kaçının.
- Ağız ve diş işlemlerinin yanı sıra, manikür, pedikür ve cilde dövme yaptırmak istiyorsanız hijyenik bir ortamda steril cihazlarla yapıldığından emin olun.
- İlgili konu: Karaciğer yağlanması nedir, neden oluşur ve hangi sorunlara yol açar?
Sonuç & Özet
Karaciğer eşsiz bir organdır. Hiçbir takviye ve uygulamaya gerek kalmadan kendi hücrelerini çok kısa sürede yenileyerek hasarlı dokuyu hızlıca tamir edebilir. Karaciğeri iyileştirdiğini vadeden detoks diyetlerinin ise bilimsel bir kanıtı yoktur.
Sağlığınızı korumak için gerçekleri söylentilerden ayırmanız gerekir. Tabi ki karaciğeri ve sağlığınızı desteklemek için yapabileceğiniz uygulamalar vardır. Günlük yaşantıda göstereceğiniz dikkat, sağlıklı / sebze ağırlıklı beslenme, alkol tüketmemek ve hareketli bir yaşam yapılabilecek en güzel detoks şeklidir. Hatta bazen takviyeleri kullanmamak bile karaciğerinize nefes aldıracak, kendini yenilemesine yardımcı olabilecektir. Sağlıklı bir karaciğer için yol almaya her gün daha sağlıklı yiyecek seçimleri yaparak başlayabilirsiniz.
*
