Onkolojide çığır açan bağışıklık sistemi kontrol noktası inhibitörlerinin pankreas kanserinde etkinliği oldukça düşüktür. Bu sebeple pankreas kanseri için, daha etkili immünoterapilere ve diğer anti-kanser ilaçlara ihtiyaç duyulmaktadır. Ocak 2019'da PNAS'ta yayımlanan çalışmada, pankreas kanserinde etkili olabilecek VISTA adlı yeni bir immünoterapi hedefi, 2018 Nobel Tıp Ödülü'nün kazananlarından biri olan Jim Allison ve ekibi tarafından keşfedildi. Bu gelişme, pankreas kanserinde klinik pratiği değiştirecek immünoterapilerin önünü açabilir.

Araştırma, ABD Teksas MD Anderson Kanser Merkezinde gerçekleştirildi. Jim Allison ve ekibi, cilt kanseri malign melanom ve pankreas tümörleri arasındaki bağışıklık sistemi kontrol noktası proteinlerinin ekspresyonunu (ifade edilme düzeylerini) karşılaştırdılar.

Araştırma sonuçlarına göre;

  • Öncelikle 23 pankreas tümör örneğindeki 9 bağışıklık sistemi baskılayıcı gen ekspresyonu (ifadesi) analiz edildi. 12 hastada bağışıklık sistemi baskılayıcı genlerin ekspresyonu düşük bulunurken, 11 hastada yüksek bulundu. Düşük bağışıklık sistemi baskılayıcı gen ekspresyonuna sahip hastaların ortalama yasam suresi 37 ay iken, yüksek ekspresyona sahip hastalarda ise 20 ay idi.
  • Pankreas tümörlerinin yüksek oranda stroma (organın destek dokusu) ve malign (kanser) olmayan tümör hücreleri içerdiği bulundu. Buna göre, pankreas tümörlerinin %30’u malign hücrelerden oluşurken %70’i stroma hücrelerinden oluşmaktadır. Melanomada ise bu durumun tam tersi gözlendi. Yani pankreas kanseri diğer kanserlere göre çok daha yoğun bir tümör mikroçevresine sahiptir.
  • 29 tedavi edilmemiş pankreas ve 44 tedavi edilmemiş melanom tümörlerinde yapılan analizlerde, melanom tümörlerinde PD-1 ve PD-L1 ekspresyonu yüksek bulunurken, pankreas tümörlerinde ise VISTA hücresel yolağı oldukça aktif bulundu.

VISTA nedir?

VISTA, makrofaj hücrelerinde oldukça aktif olan bir proteindir. Bilindiği üzere, makrofajlar mikropları, hücresel atıkları ve tümör hücrelerini fagositoz yoluyla yok ederler. VISTA, T hücrelerini inaktif hale getirmektedir. Tedavi edilmemiş primer ve metastatik tümörlerde VISTA aktivitesi oldukça yüksek bulundu.

  • Pankreas tümörlerinde, T hücrelerin sadece stromada toplandığı ve kanser hücrelerinin bulunduğu bölgeye ulaşamadığı gözlendi. 
  • 7 pankreas tümör örneğinde, CD68 pozitif makrofajlar tespit edildi. Bu tip makrofajlarin PD-L1 ve VISTA yolaklarını kullanarak bağışıklık sistemini baskıladığı görüldü.
  • 3 metastatik pankreas kanseri hastasından alınan tümör örneklerindeki T hücrelerinde yapılan analizlerde aktif VISTA yolağına sahip tümörlerin düşük T hücre bağışıklık tepkisine neden olduğu görülmüştür. Bu durumda, VISTA'nın, PD-L1 yolağından daha etkili bir immünoterapi hedefi olabileceği tespit edildi. Dikkat çekici bir bilgi olarak, PD-1 ve PD-L1 blokaj tedavilerinin etkili olmamasındaki nedeni VISTA yolağının aktif olması olabilir.

Peki bu çalışma bize ne ifade ediyor?

  • Günümüzdeki immünoterapi ilaçlarına dirençli pankreas kanserinde etkili olabilecek bir immünoterapi hedefi keşfedildi. Pankreas kanserindeki farklı özelliklere sahip tümör mikroçevresi, immünoterapilere karşı gelişen direncin nedeni olabilir.
  • Tümöre T hücre inflitrasyonunu artıran yaklaşımlar, anti-CTLA4 inhibitörleri ve VISTA antikorlarının kombinasyonu pankreas kanserinde etkili bir tedavi sunabilir.

Bu çalışma, James P. Allison'a yeni bir Nobel Ödülü'nün kapısını aralayabilir. 

İlgili Konular:

- Pankreas kanseri tedavisinde yeni bir sayfa açıldı

- Ergenlik çağında obezite, pankreas kanseri riskini 4 kat arttırıyor

- Diyabetin ortaya çıkması veya hızla bozulması pankreas kanserinin erken belirtisi olabilir mi?