31 Aralık 2019 tarihinde Çin’de Hubei eyaletine bağlı 11 milyon nüfuslu Wuhan şehrinden Dünya Sağlık Örgütü’ne (DSÖ), “nedeni bilinmeyen SARS benzeri pnömoni (zatürre)” vakaları bildirmesinin üzerinden sadece 70 gün geçtikten sonra Covid-19 (Coronavirus Disease-19) adını alan yeni koronavirüs hastalığı nedeni ile DSÖ 11 Mart’ta pandemi ilan etti. Aynı dönemde Türkiye'den de ilk Covid-19 vakası bildirildi. Artık Covid-19, dünya genelinde her yaş grubu etkileyebilen yeni bir viral solunum yolu hastalığı olarak milyarları etkisi altına almaya başlamıştı. Çin’deki ilk klinik gözlemler, Covid-19’un ileri yaş ve ek hastalığı olanları daha ciddi bir şekilde etkilediğini ve bu kişilerde hastalığın daha ölümcül seyrettiğini gösterdi. Ayrıca erkekleri de kadınlardan daha sık etkilediği artık biliniyor.
Bu virüsün de diğer ciddi salgın yapan koronavirüsler (SARS-CoV ve MERS-CoV) gibi bir zoonotik enfeksiyon olduğu, yani hayvanlardan insanlara bulaştığı düşünülmektedir.
Covid-19 ilk olarak Aralık 2019’da Çin’in Wuhan şehrindeki deniz-egzotik hayvan ürünleri pazarında bulunan insanlarda görülmüştür. Bilim insanları Covid-19’un yarasalardan bulaştığını düşünmüş olmasına rağmen pazar yerinde yarasa satılmaması düşünüldüğünde, virüsün insanlara iletilmesinde pangolin gibi bir tür ara hayvanın taşıyıcı olduğu görüşü ileri sürülmüştür.
Covid-19’un en yaygın ve dikkat çekici 3 belirtisi vardır: ateş, kuru öksürük ve nefes darlığı. Bunların dışında boğaz ağrısından, ishale ve koku-tat duygusu kaybına kadar başka belirtilere de sebep olabilir. Ciddi vakalarda pnömoni, çoklu organ yetmezliği ve ölüm görülmektedir. Dünya Sağlık Örgütü'nün (DSÖ) tanısı doğrulanmış vakalara dayanarak yaptığı hesaplamada ölüm oranı % 2 civarında olmakla birlikte, birçok vakanın asemptomatik (belirtisiz) olduğu için tanı göstermediği hesaba katılarak, gerçek ölüm oranının % 0.1-0.5 arası olduğu düşünülmektedir. Bu haliyle bile, 2 yıl içinde dünya nüfusunun yarısı bu virüsle karşılaşırsa, Covid-19'a bağlı toplam 10-15 milyon arası bir yaşam kaybı gerçekleşebilir.
Virüsün genellikle öksürük sonucu oluşan solunum damlacıkları yolu ile insandan insana bulaştığı belirlenmiştir. Aerosol (havada asılı kalan sıvı parçacıklar) ile de bulaşmanın olduğu artık gösterildi. Bununla birlikte kontamine (bulaş olmuş) yüzeylere dokunulmasından / maruz kalmadan sonra da bulaş ihtimali düşük gözüküyor.
Aşağıda, güncel Covid-19 verileri ve devamında bu konudaki bilimsel makaleler yer almaktadır.
