Teflon nedir?
Teflon, gıdalarla doğrudan temas halinde olan, neredeyse kaydırmaz bir yüzeye sahip tencere ve tavaların iç yüzey kaplamalarının ticari adıdır. Bilimsel ismi politetrafloroetilen (PTFE) olan insan yapımı bir kimyasaldır. 1940'lardan beri ticari anlamda kullanımdadır. Mutfak gereçleri dışında kumaş, tıbbi aletler (kateter, tıbbi aletler, protezler vb.), kozmetik ürünler gibi birçok başka alanda da kullanılır.
Perflorooktanik asit (PFOA) nedir?
Perflorooktanik asit (PFOA), C8 olarak da bilinir; sentetik bir kimyasaldır. Teflonun yapım sürecinde kullanılan, işlem sırasında yanan ve çıkan üründe az miktarda mevcut olan bir maddedir. Teflon dışında temizlik ürünlerinde, pestisitlerde ve diğer bazı endüstriyel veya ticari ürünlerde halen kullanılmaktadır. PFOA, uzun vadede doğada ve insan bedeninde kalabileceği için bir sağlık sorununa neden olma riski taşımaktadır. Araştırmalar, neredeyse herkesin kanında, çok düşük seviyelerde olduğunu göstermektedir. Yerel su kaynaklarında PFOA karışan toplum sakinlerinin kanında daha yüksek seviyede bulunmuştur. PFOA ve benzeri kimyasallar bazı gıdalarda, içme suyunda ve etraftaki tozlarda düşük seviyelerde bulunur. Bu nedenle teflon tava ve tencereler PFOA'ya maruz kalınmasının en önemli ve tek kaynağı değildir.
Teflon ve PFOA kansere neden olur mu?
Kansere neden olan veya kanserin büyümesine yardımcı olan şeylere karsinojen denir. Teflonun karsinojen olduğuna dair bir kanıt henüz yoktur.
Perflorooktanik asit – PFOA
Son yıllardaki birçok çalışma, PFOA'nın kansere neden olma ihtimalini araştırmaktadır. Laboratuvar çalışmalarında hayvanlar, bir tümör veya diğer sağlık problemlerine neden olup olmadığını anlamak için bu maddeye genellikle yüksek dozda maruz bırakılırlar. Araştırmacılar ayrıca insan hücrelerini kanser hücrelerinde görülen değişikliklere neden olup olmadığını anlamak için de laboratuvar ortamında bir maddeye maruz bırakabilirler.
Laboratuvar hayvanları üzerinde yapılan araştırmalarda, PFOA'ya maruz bırakılan hayvanlarda karaciğer, testis, meme ve pankreasta belirli tümörler için riskin arttığı görüldü. Genel olarak, hayvanlar üzerinde iyi yürütülen çalışmalarda çıkan sonuçlara yakın sonuçlar insanlar üzerinde de çıkar. Ancak, bu kimyasalın hayvanlarda kanser riskini nasıl etkilediği ve insanlarda da aynı sonuçların olup olmayacağı belli değildir.
İnsanlar üzerinde yapılan çalışmalar
Araştırmaların bir kısmı, PFOA'ya özellikle mesleki ortamda yoğun şekilde maruz kalan kişileri incelemiştir. Bu çalışmalarda PFOA maruziyetinin artmasıyla birlikte testis kanseri riskinde de artış görüldü. Çalışmalar aynı zamanda böbrek kanseri ve tiroid kanseri ile de ilişkili olabileceğini belirtti. Fakat bu risk artışları istatistiki olarak anlamlı değildi.
Uzman kuruluşlar ne diyor?
Birçok ulusal ve uluslararası kuruluş bu maddelerin kansere neden olup olmadıklarını belirlemek için farklı araştırmalarda bulunmuşlardır. Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı (IARC), Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) bir parçasıdır. Hedeflerinden biri kanser nedenlerini belirlemektir. IARC, sınırlı kanıtı dikkate alarak PFOA’yı testis ve böbrek kanserleriyle ilişkilendirilmiş ve muhtemelen insanlarda karsinojen olarak sınıflandırılmıştır.
ABD Çevre Koruma Ajansı EPA, resmi olarak PFOA'yı kanserojenliği açısından sınıflandırmamıştır. EPA'nın Bilimsel Danışma Kurulu, taslak bir raporda, çoğunlukla laboratuvar hayvanları araştırmalarından elde edilen kanıtları incelemiştir. Sonuçta insan karsinojenik potansiyelini değerlendirmek için yeterli olmayan karsinojenite bulguları olduğunu belirtmişlerdir. Diğer ajanslar resmi olarak PFOA'nın kansere neden olup olamayacağını değerlendirmemiştir.
Teflon kaplı tava ve tencerelerinizi kullanmamalı mısınız?
İnsanlara PFOA'ya maruz kalma yolları net olarak bilinmediği için nasıl korunabileceği de kesin bilinememektedir. Yüksek düzeyde PFOA'ya maruz kaldığından endişe eden insanlar için kan seviyeleri ölçülebilir, ancak bu rutin yapılan ve kolay bir test değildir. Test yapılsa bile, sonuçların olası sağlık etkileri açısından ne anlama geldiği açık değildir.
Aşırı ısınmış teflon kaplı tencere dumanına maruz kalanlarda gribe benzeyen belirtiler görülmesi dışında, teflon kaplı mutfak araçları kullanımının insanlar için bilinen başka bir riski yoktur.
