Adrenal metastaz, vücudun bir başka bölgesinden böbrek üstü bezlere yayılan kanseri ifade etmektedir. Çoğu durumda, adrenal tümörler iyi huylu olabilir, ancak vücudun akciğer veya böbrekler gibi diğer bölgelerinden de adrenal tümörlere kanser yayılabilir.

Tıp dilinde "adrenal gland" olarak adlandırdığımız böbrek üstü bezler, çeşitli kanserlerin sık metastaz yaptığı bölgelerdir.

Adrenal bezler, her bir böbreğin üstünde bulunan iki küçük bezdir. Kalp atış hızı ve kan basıncı gibi önemli vücut fonksiyonlarını kontrol etmeye yardımcı olan adrenalin ve norepinefrin gibi hormonlar üretirler.

adrenal metastaz nedir böbrek üstü bezleri

Adrenal Metastaz Nedir?

Adrenal metastaz, vücudun başka bir bölgesinden köken alan ve adrenal bezlere yayılan kanseri ifade eder. Adrenal bezler, kanserin yayılm gösterdiği en yaygın alanlardan biridir. 

Adrenal metastaz tek taraflı olabilir, yani kanser tek bir adrenal bezi etkileyebilir, veya her iki adrenal bezde de çift taraflı metastaz olabilir.

Belirtileri Nelerdir?

Genellikle adrenal metastaz herhangi bir belirtiye sebep olmaz. Ancak olası genel belirtiler arasında tümör bölgesinde ağrı, örneğin sırt ve karın ağrısı gibi belirtiler yer alabilir. 

Adrenal metastazı her iki adrenal bezde oluşursa ve bezlerin %90'ından fazlasını etkilerse, kişi adrenal yetmezlik yaşayabilir. Adrenal yetmezlik belirtileri ise şunlardır:

  • Önemli kilo kaybı
  • Mide bulantısı
  • Yorgunluk ve halsizlik
  • Karın ağrısı
  • Letarji (derin ve sürekli uyku durumu)
  • Ateş
  • Bilinç bulanıklığı, konfüzyon
  • Elektrolit dengesizlikleri

Öte yandan kişi metastatik, yani 4. evre kanserin genel belirtilerini de yaşayabilir:

  • Günlük aktiviteleri gerçekleştirmeyi zorlaştıran aşırı yorgunluk veya halsizlik
  • Ağrı
  • Nefes darlığı veya nefes almada zorluk
  • İstemsiz kilo kaybı

Nedenleri ve Risk Faktörleri

Vücudun başka bir bölgesindeki kanser adrenal bezlere yayılabilir ve bu da adrenal metastaza neden olabilir.

Adrenal bezlere en sık yayılabilen kanserler şunlardır:

Bazı kanser türlerinde adrenal metastaz riskini daha fazla olabilir. 2020'de 579 adrenal metastaza sahip kişiyi içeren bir çalışmada, adrenal bezlere en yaygın yayılan kanserlerin akciğer, genital – üriner ve gastrointestinal kanserler olduğunu gösterilmiştir.

Tanı ve Tedavisi

Temel kanser tanı testleri ile adrenal metastaz tespit edilebilir. Yaklaşık olarak adrenal metastazının %30 ila %70'i tesadüfen, yani başka amaçlarla çekilen karın görüntülemeleri ile tespit edilmektedir.

Adrenal metastazlar şu testlerde görülebilir:

  • Tümörün iyi huylu mu yoksa kanserli mi olduğunu belirlemeye yardımcı olmak için MRG, BT veya PET-BT gibi görüntüleme taramaları
  • Kanser hücrelerini kontrol etmek amacıyla laboratuvar testi için adrenal bezlerden örnek almak üzere yapılan ince iğne biyopsisi
  • Adrenal bezlerin nasıl çalıştığını gösterebilen kortizol ve adrenokortikotropik hormon (ACTH) seviyelerini kontrol etmek için yapılan kan testleri

Adrenal metastaza yol açan kanserin tedavisi, adrenal metastazı tedavi etmenin en etkili yoludur. Bu tedaviler, kemoterapi, radyoterapi veya immünoterapiyi içerebilir.

Öte yandan adrenal metastaz cerrahi olarak çıkarılmaya uygun ise adrenelektomi yapılabilir. Eğer 6 santimetreden küçük adrenal tümör varsa, genellikle minimal invaziv ve açık cerrahiden daha az soruna neden olabilen laparoskopik cerrahi tercih edilir. Laparoskopik cerrahi sırasında, karın veya sırta küçük kesiler açılır ve bir laparoskop (ince tüp) kullanılarak vücuda sokulan aletler ile adrenal bez çıkarılır. 

Daha büyük tümörler içinse kanserli dokunun tek parça halinde çıkarılması için açık cerrahiye ihtiyaç duyulabilir. Bu da tümörün parçalanmasını ve kanserin yayılmasını önler.

Adrenal metastaz için diğer olası tedaviler arasında bir tümörü yok etmek için radyasyon, ısı veya kriyoablasyon (dondurma) tedavisi kullanımı yer alır.

Genel Olarak Adrenal Metastaz

2022'de yapılan bir araştırmaya göre, adrenal metastazı çıkarmak için yapılan ameliyat güvenli bir tedavi seçeneğidir ve uzun vadeli sağkalımı sağlayabilir. Büyük bir tümör veya adrenal bezler dışındaki metastazlar için gerek duyulan açık cerrahinin daha az olumlu etkileri olabilir.

Eğer kişiler adrenelektomi geçirirse, iyi bir görünümü için gerekli faktörler arasında, kanserin adrenal bezler dışındaki çevreleyen yapılarına yayılmamış olması bulunur. Başka bir faktör ise, birincil kanserin ilk teşhisinden sonra altı aydan daha uzun bir süre hastalık belirtilerinin gözlenmemesidir.

Adrenal metastaz için genel durum, birincil kanser türüne ve tedaviye verilen yanıta bağlı olabilir.

2020'de yapılan bir çalışmaya göre, yaşam kaybı riskini artıran faktörler şunları içerir:

  • İleri yaş
  • Akciğerlerden metastaz yapmış adrenal metastazı
  • İki adrenal beze yayılan metastaz, tek beze yayılan metastazdan farklı olarak
  • Kanserli adrenal bezini çıkarmak için cerrahi müdahale olmaması

Ne Zaman Doktora Başvurmalı?

Adrenal metastaz herhangi bir belirtiye neden olmayabilir. Ancak kişilerin kanser veya kanser öyküsü varsa ve herhangi bir sırt veya karın ağrısı yaşarlarsa bir uzmana başvurmaları önemlidir. Bu belirtiler aynı zamanda başka nedenlerle de ortaya çıkabileceğini unutmamak gerekir. Ayrıca adrenal yetmezlik belirtileri gösteren kişilerin de vakit kaybetmeden bir uzmana başvurmaları önemlidir:

  • Yorgunluk
  • Mide bulantısı
  • Kilo kaybı
  • Ateş
  • Bilinç bulanıklığı, konfüzyon

Kişiler ayrıca, birincil kanserin yayıldığını düşündürebilecek herhangi bir genel belirti gösteriyorsa bir uzmana başvurmalıdır, bunlar arasında:

  • Aşırı yorgunluk veya bitkinlik
  • Açıklanamayan kilo kaybı
  • Ağrı
  • Nefes alma zorlukları veya nefes darlığı

Sık Sorulan Sorular

1. Metastatik adrenal kanser için sağkalım oranı nedir?

2000-2018 yılları arasında, adrenal metastazının çıkarılması için cerrahi operasyon geçiren 435 kişinin incelendiği bir çalışmanın 2022 sonuçları, hastaların yaklaşık üçte birinin operasyonu takiben 5 yıllık sağkalım gösterdiğini ortaya koymuştur. 

Tümörün boyutu, birincil kanser türü ve kanserin diğer bölgelere yayılması, yaş ve genel sağlık durumu gibi diğer faktörler de sağkalım oranlarını etkileyebilir.

2. Adrenal metastaz tedavi edilebilir mi?

2022 çalışmasına göre tüm adrenal tümör, temiz sınırlarla birlikte çıkarabilirlerse, adrenal metastaz tedavi edilebilir. Bu, aynı zamanda çevre dokulardaki kanser hücrelerinin de çıkarıldığı anlamına gelir. Öte yandan hastanın birincil tümörünün cerrahi ile çıkarılması veya birincil tümörün başarılı bir şekilde tedavi edilmesi de bir faktördür.

3. Adrenal kanser hastaları ne kadar yaşarlar?

Bu durumun değerlendirilmesi uzmanlar arasında konu olan kanser türü için 5 yıllık göreceli sağkalım oranına bakılarak yapılmaktadır. Bu, tanı konulduktan 5 yıl sonra hayatta olan insanların yüzdesidir. Amerikan Kanser Derneği'ne göre, adrenal kanser tanısı konmuş kişilerin 5 yıllık göreceli sağkalım oranları şöyledir:

  • Lokalize (Kanser, başlangıç ​​noktasından çevredeki dokulara yayılmamış ise) %73
  • Bölgesel (Kanser, başlangıç ​​noktasından yakındaki lenf düğümlerine veya diğer yakın organlara yayılmı ise) %53
  • Uzak (Kanser, başlangıç ​​noktasından uzak organlara veya dokulara yayılmış ise) %38
  • Tüm evreler (Tüm kanser evreleri görüldüğünde) %50

Özetle Adrenal Metastaz

Adrenal metastaz, vücudun başka bir bölgesinden adrenal bezlere kanserin yayılmasını ifade eder. Akciğerler, meme, gastrointestinal sistem veya böbreklerde başlayan kanser, adrenal bezlere ve vücudun diğer bölgelerine yayılım gösterebilir. Adrenal metastazın tedavisi, radyoterapi, kemoterapi, birincil kanserin cerrahi olarak çıkarılması, direkt adrenal metastazın cerrahi olarak çıkarılması veya diğer kanser tedavilerini içerebilir.

Birincil kanserin başarılı bir şekilde tedavi edilmesi ve adrenal tümörün tamamen çıkarılması, adrenal metastazı potansiyel olarak iyileştirebilir.