Farkındalık Temelli Sanat Terapisi ve Kanser Tedavisine Yönelik Uygulamaları

Farkındalık temelli sanat terapisi modeli kanser tedavisine olumlu cevap vermeye önemli ölçüde destek olan bir modeldir. Kanser teşhis ve tedavi süreci hem fiziksel hem de duygusal stres bozukluğuyla ilişkilidir. Bu tür aşırı stres bozuklukları kronik hiperaktiviteye sebep olabilir; dikkati, hafızayı, davranış biçimini, duyguları ve düşünceleri olumsuz yönde etkileyebilir. Bu terapi yönteminin kanser tedavi sürecinde stresi hedef alarak iyileşmeye yardımcı olduğu yapılan araştırmalar sonucu ortaya konmuştur.

Farkındalık Temelli Sanat Terapisinin Dikkat Toparlamaya, Psikolojiye ve Bağışıklık Sistemine Olumlu Katkıları Vardır

Bu yöntem, öncelikle Massachusetts Üniversitesi Tıp Merkezi'nde, Jon Kabat-Zinn tarafından geliştirilmiştir. Buna paralel olarak Pensilvanya Hastanesi'nin Joan Karnell Kanser Merkezi'nde geliştirilmiş olan; dış ve iç mekan fotoğrafları, çeşitli plastik sanat malzemeleri ve kolaj teknikleriyle günlük hayattaki farkındalığı uyandırma ve geliştirme üzerine hastalarla farklı çalışmalar yapılmıştır. Bu araştırmaların sonucunda psikolojik olarak kendini yönetebilme, dikkati toparlama, karar verebilme, olumlu psikoloji, ve bağışıklık fonksiyonlarının geliştiği gözlemlenmiştir.

Örneğin farkındalık temelli sanat terapisi ile ilgili Amerikan Ulusal Sağlık Enstitüsü tarafından yapılan bir araştırmada; 7 farklı kanser teşhisi konmuş kadın grupla, 8 hafta süren çalışma tamamlanmış ve konuyla ilgili bütün gelişmeler kaydedilmiştir. Araştırmanın yapıldığı hastaların stres bozukluklarında önemli ölçüde olumlu anlamda gelişmeler görülmüş, fiziksel sağlıklarını da olumlu yönde etkileyip yaşam kalitelerini artırdığı gözlemlenmiştir. Daha sonra yapılan bir veri analizinde tedavinin uygulanmadığı kontrol grup ile karşılaştırıldığında ciddi derecede ilerleyen bir fark gözlemlendiği rapor edilmiştir. Özellikle erkek gruplarla olan çalışmalarında prostat kanserli hastalarda önemli ölçüde olumlu değişiklikler görülmüştür.

Farkındalık araştırması için sanat malzemeleri olarak; renkli kalemler, pastel boya, keçeli kalem, sulu boya, market kalemi ve kağıdı, çeşitli kağıtlar, yapıştırıcı, makas, pamuk, kil, doğal malzemeler (kuru yaprak gibi), farklı boylar, fırçalar ve seçilmiş fotoğraflar hazırlanmalıdır. Uygulama tekniklerinden biri şöyle özetlenebilir; belirtilen malzemelerden birkaçı hastaya seçtirilir, küçük boyutlu bir kağıt üzerinde hızlı ve dışa vurumcu formlar yaratması istenir. Bu formlar soyut veya somut olabilir, hastanın tercihine bağlıdır. Fakat burada önemli olan bir detayı atlamamakta yarar var; hastanın güzel resim yapma veya bir imgeye benzetme kaygısı olmamalıdır. Hasta bu hızlı ve kısa çalışma süresince fiziksel ve duygusal değişim ve hislerini not eder. Özellikle farkındalığını artırmak için duyularına konsantre olması istenir.

Boyanın Kokusu, Kağıdın Dokusu, Çizerken Çıkan Ses, Renklerin Ton Farkı ve Parlaklığı Gibi Farklı Duyulara Hitap Eden Çalışmalar Yapılır

Birbirinden farklı sanat malzemelerini beraber kullanmak seansı zenginleştirir. Bütün süreçteki deneyimleri hastanın sözlü, yazılı veya görsel ifade etmesi beklenir. Bu çalışma bir nevi meditasyon seansı gibidir, ek olarak dışavurum ve ifade içerir. Böylece daha hızlı ve sağlıklı sonuçlar alınır.

Farkındalık (mindfulness) temelli sanat terapisi yöntemi olumlu sonuçlar almak için düzenli uygulanmalıdır ve sanat terapi uzmanıyla yapılması gerekir. Fakat hastalar küçük bir denemeyi kendi kendilerine motive olmak için (çocuk ise mutlaka bir yetişkin eşliğinde) yapabilirler. Sadece bir renk oyun hamuruyla üç boyutlu bir heykelcik denemesi bile pek çok duyuya hitap ederek, beynin farklı bölgelerini çalıştırarak hastaya kendini daha iyi hissettirir. Hatırlamakta yarar var; sanatın kendisi bir çeşit terapidir.