Kanser hücreleri "ölmek bilmeyen hücreler" olarak bilinir. Normal hücrelerimiz iki mekanizma ile sürekli bölünebilme yeteneği kazanır ve kanserleşirler; bunlar, telomeraz enzimlerini aktif hale getirmeleri ve alternatif telomer uzatıcı yöntemleri kullanmalarıdır. Bu iki mekanizmadan önceki yazılarımızda detaylı bahsetmiştik. Bu yazımızda telomer boyu ile bazı kanser türleri arasındaki ilişkiyi sizlere aktarmaya çalışacağız.
1.Telomer Boyunun Kısalması ve Kanser İlişkisi
Telomer boyunun kısalması ve kanser ilişkisi pek çok araştırmacının üzerinde durduğu konulardandır. Telomerlerdeki kısalma miktarını ölçmek için referans olarak alınan hücreler lökositlerdir (beyaz kan hücreleri). Bu amaçla "kan telomer uzunluğu" hesaplanır. Northwestern Üniversitesi'nde yapılan 14 yıl süren ve 792 katılımcının yer aldığı araştırmaya göre, yaşlanma kaynaklı telomer boyununn kısalmasının ileriki yaşlarda kansere yakalanmış olan kişilerde daha fazla olduğu bulunmuştur. Daha net bir ifadeyle, yaşın ilerlemesiyle telomerleriniz normalden daha hızlı kısalıyorsa kansere yakalanma riskiniz daha fazla demektir. Ayrıca, telomer kısalmasının kanser teşhis edilmeden önceki dönemlerde yavaşlamaya başladığı ve tüm kanser hastalarında teşhisten sonra 3-4 sene içinde daha uzun telomerlerin olduğu görülmüştür. Araştırma göstermiştir ki, belirli aralıkla yapılan kan tahlilleri ile telomer uzunluğu tespit edilip analiz edilerek bireyin kanser riski saptanabilir.
2.Telomer Uzunluğu ve Beyin Kanseri
Genlerimizin hastalıkların oluşmasında çok önemli bir yere sahip olduğunu biliyoruz. Genler içerdikleri genetik bilgiyi kullanarak vücudumuzdaki olayları yönetirler. Telomerlerin kromozomların uçlarında bulunması ve genetik bilgiyi koruması telomerleri kanser genetiği araştırmalarında önemli bir noktaya getirmiştir. Araştırmacılar telomer uzunluğunun hangi genlerin etkisiyle uzamaya başladığını veya bu uzamanın hangi genleri etkilediğini bulmaya çalışmaktadır. San Franscisco Üniversitesi'nde yapılan araştırmaya göre telomer uzunluğunun artması beyin kanseri riskini artırabilir. Bu çalışmada 1.644 beyin kanseri hastası ve 7.736 sağlıklı bireyin kanları alınarak genomik analizler yapıldı. TERC ve TERT adı verilen iki genin, telomerlerin kısalmasını önleyen telomeraz enziminin yönetiminden sorumlu olduğu ve bu genleri taşıyan kişilerde çok yüksek oranda glioma adı verilen agresif beyin kanserine yakalanma riski olduğu tespit edilmiştir.
3 yazı ile telomer ve kanser ilişkisini kısaca sizlere aktarmaya çalıştık. Sonraki dönemde de bu konunun takipçisi olacak ve gelişmeleri sizlerle paylaşacağız.
Anahtar kelimeler: telomar, kanser, kanser riski, telomeraz, ALT, beyin kanseri, gen, lökosit
