En çok önlenebilir 8 kanser türü

Kanser önlenebilir mi?

"Kanser neden olur?" dendiğinde, en sık verilen cevaplardan bazıları şu şekildedir:

• Tahmin edilemeyen, şansa bağlı, kontrol dışı sebepler
• Kalıtsal faktörler (anne-babadan geçme)

Fakat bu cevaplar kanserlerin nedenlerinin yarısını görmezden gelir; çünkü her 10 kanser vakasından en az 4’ü gerçekten önlenebilir. Kanserlerden kendimizi ve sevdiklerimizi korumak için alabileceğimiz çeşitli önlemler vardır.

Yazımızda, kendinizi 8 kanser türünden nasıl koruyacağınızdan bahsedeceğiz.

Serviks (rahim ağzı) kanserinden korunmak

HPV (insan papilloma virüsü) serviks kanserlerinin % 99’unun nedenidir olarak biliniyor. Bu amaçla uzun çalışmalar sonucu bulunan HPV aşısı sayesinde bu kanserin neredeyse tamamen önlenebilir olduğunu söylemek mümkün. Kadınlar ayrıca 21 yaşında itibaren düzenli Pap-smear testi ile serviks kanserine karşı tarama yaptırabilir ve böylelikle kanser öncesi hücresel değişiklikler bulunup müdahale edilebilir.

Aşağıdaki şekilde, HPV ilişkili kanserler görülebilir.

Akciğer kanseriden korunmak

Dünya Sağlık Örgütü'ne göre, akciğer kanserlerinin en az % 80'i sigara nedenlidir. Sigara içmeyin, içiyorsanız bırakın. Aynı zamanda sigara dumanına maruz kalmanız da bu riski artırıyor. Neyse ki, artık kapalı mekanlarda sigara içilme yasağı var ve bir miktar daha korunuyoruz. Ancak, bir barda veya sigara içilmeyen yasalardan muaf bir restoranda çalışmak, bu maruziyeti önemli ölçüde artırabilir. Buna dikkat ederek akciğer kanseri riski önemli oranda azaltılabilir.

Aşağıdaki şekilde, sigara ilişkili hastalıklar görülebilir:

- İlgili Konu: Sigarayı bırakmak için 4 öneri – güncel yaklaşımlar

Ağız ve boğaz kanserlerinden korunmak

Amerikan Kanser Araştırmaları Enstitüsü’ne göre, ağız, faringeal (yutak) ve laringeal (gortlak) kanserlerin % 63'ünün, özellikle sigara ve alkol alımını sınırlandırarak ve bazı kolay yaşam tarzı değişiklikleri yaparak önlenebilir. Alkol, bir dizi kansere bağlı olduğu bilinen kesin bir karsinojendir (kanser yapıcı). Ilımlı alkol tüketiminin bile belli kanserlerin riskini artırdığı artık bilinmektedir. Bu nedenle, erkek ve kadınların, aşağıda belirtilen ılımlı içicilik sınırlarının altında alkol tüketmeleri veya bırakmaları önerilmektedir. Ayrıca yine HPV enfeksiyonunun önemli bir baş-boyun knseri nedeni olduğu unutulmamalı (bakınız HPV ilişkili baş-boyun kanserleri).

- İlgili Konu: Baş ve boyun kanserleri belirtileri

Özofagus (yemek borusu) kanserinden korunmak

Yemek borusu kanserinin de % 63 oranında önlenebildiği hesaplanmaktadır. Bir kişinin özofagus kanseri olma riskini önemli derecede artıran faktör; obezitedir! Obezitenin kanser riskini artırması, vücut yağının neden olduğu kronik iltihaplanmaya bağlıdır, bu da insülin direncine yol açabilir ve hücrelerin büyümesini tetikler. Bu süreçler, hücrelerin mutasyon geçirmesi ve kanserin gelişmesi için daha fazla risktir. Sağlıklı bir kiloyu korumanın yanı sıra, alkol alımını sınırlandırarak, sigarayı bırakarak ve daha fazla meyve ve sebze tüketerek, yemek borusu kanseri riskini belirgin ölçüde azaltabilirsiniz.

Endometrium (rahim) kanserinden korunmak

Endometrium (rahim) kanseri vakalarının % 59'u aşırı vücut yağından kaynaklanmaktadır.

Bilimsel araştırma sonuçlarına göre menopoz sonrası fazla yağ dokusunun, fazla östrojen üreterek rahim kanserine neden olabileceği düşünülmektedir. Rafine karbonhidratlar da endometrium kanseri ile ilişkili bulunmuştur, bu yüzden şekerli içecekler ve beyaz unun kesilmesi, bu riskin azaltılmasına yardımcı olabilir. Fiziksel aktivite, endometrium kanseri üzerinde olumlu etkiye sahip olarak gösterilmiştir. Günde 30 dakikalık orta dereceli fiziksel aktivite (ideal olarak 60 dk'ya kadar) tavsiye ediyoruz. Egzersiz yaparak her zaman kilo verilmese de, tek başına egzersiz bazı kanserleri geliştirme riskini azaltmaktadır. Bunun nedeni egzersizin kanser hücrelerini uyarabilen, insülin gibi büyüme faktörlerini azaltması olabilir.

- İlgili konu: Egzersiz ve riskini azalttığı 14 kanser türü

Kolorektal (kolon ve rektum) kanserlerinden korunmak

Mide-bağırsak sistemi tüketilen yiyecek ve içeceklerden önemli oranda etkileniyor. Mesela alkol, kolorektal (kalın bağırsak) kanser riskini % 50 oranında artıran karsinojenlerden. Ayrıca, bu kanserlerde çok fazla kırmızı veya işlenmiş et yemek de riski artırır. Özellikle işlenmiş etlerde nitratlar ve nitritler gibi katkı maddeler de oldukça zararlıdır. Kırmızı et tüketimi, genel olarak ayda 1-2 önerilmektedir. Bu kanser türlerinde kolonoskopi ile düzenli taramanın da çok önemlidir. Tüm yetişkinleri, 50 yaşından itibaren, örneğin kolonoskopi gibi bir yöntemle kolon ve rektum kanseri taraması yaptırmasını öneriyoruz.

İlgili Konular:

- Kolonoskopi öncesi bilinmesi gerekenler – Hazırlık aşaması

- Kolon ve rektum kanseri erken tanısı için kolonoskopiye alternatif 7 test

Meme kanserinden korunmak

Meme kanseri vakalarının yaklaşık % 33'ü önlenebilir. Meme kanserinde de alkolün sınırlandırılmasının önemli olduğu, çünkü alkolün hem menopozdan önce hem de sonra meme kanseri riskini artırdığını ortaya konmuştur. Emzirme, kadınları bazı meme kanserlerinden korumada fayda görmektedir (özellikle menopoz sonrası meme kanserleri için). Fazla kilolardan kaçınmak ve düzenli olarak spor yapmak da bu meme kanseri riskini önemli oranda azaltmaktadır. Bunun dışında işlenmiş etin, dizel egsozunun, leke tutmaz kilim ve kumaşlarda kullanılan maddelerin ve yanmış-kömürleşmiş gıdalarda bulunan çeşitli kimyasalların meme kanseri riskini artırdığına dair kanıtlar vardır. Ayrıca, kalıtsal meme kanseri riski taşıyan kişilerin tespiti ve bu kişilere yönelik alınacak önlemler de meme kanseri riskini azaltır.

- İlgili konu: Kalıtsal meme kanserli kişiler nasıl takip ve tedavi edilmeli?

Cilt kanserinden korunmak

Nasıl akciğer kanserinin en önemli sebebi tütün ve tütün ürünleri ise, cilt kanserlerinin de en önemli sebebi güneş ışınlarına korunmasız maruz kalmaktır. Amerikan Dermatoloji Akademisi'ne göre koruyucu güneş kremi uygulaması ile zararlı UV ışınlarına maruziyeti azaltmak mümkün. Güneş koruyucusunu düzenli olarak kullanmak dışında; boyun ve kulakları da koruyan geniş kenarlı şapkalar giymek, güneşin en yoğun olduğu zamanlarda güneş altında uzun vakit geçirmemek önemlidir.

- İlgili konu: Güneş kremleri, zararlı UV ışınlarına maruziyeti azaltır, fakat güvensiz ürünlere dikkat

İlgili Konu:

- En kolay atlatılan kanser türleri hangileridir?