Kolostomi ameliyatı sonrasında kişiler, vücut atıklarını toplayan bir torba kullanırlar. Bu durum geçici veya kalıcı olabilir. Torba, cerrahların karında deldiği bir açıklığa takılır ve stoma olarak adlandırılır.

Doktorlar ve beslenme uzmanları, kolostomi operasyonu sonrası kişilere bir kolostomi beslenme planı önermektedir. Kolostomi, kişinin yeme ya da sindirme alışkanlıklarını etkilemez, ancak belli yiyeceklerin tüketilmesi bu süreci daha yönetilebilir/kolay kılacaktır.

Kolostomi sonrası kişilerin beslenme alışkanlıklarını düzenlemeleri gereken belli aşamalar olacaktır. İyileşme sürecinde kişiler ilk olarak sıvılarla başlar ve her geçen gün beslenme rutinlere bir tür yiyecek ekleyebilirler. Kolonun iyileştiği bu sürede kişilerin, vücutlarının kaldırabileceği yiyecekleri tüketmeye özen göstermeleri önemlidir. Ayrıca ameliyattan sonra insanların yiyeceklere gösterecekleri toleransların aynı olmayabileceğini unutmamak gerekir.

Kolostomi Hastaları Ne Yemeli?

Kolostomi sonrasında, insanların tüketebileceği besinler şunlar olabilir;

  • Yağsız ya da az yağlı süt
  • Laktozsuz süt ürünleri
  • Yoğurt
  • Peynir
  • Yağsız hayvansal proteinler
  • Az miktarda fındık ezmesi veya fındık
  • Düşük lifli karbonhidratlar (beyaz ekmek veya makarna gibi)
  • Kabuksuz, pişmiş sebzeler
  • Marul
  • Posasız meyve suyu
  • Soyulmuş veya konserve meyve
  • Kalın kabuklu meyve (karpuz veya kavun gibi)

Hafif yiyecek seçenekleri;

  • Et suyu
  • Tofu peyniri
  • Beyaz makarna
  • Pancar
  • Fasulye
  • Ispanak
  • Havuç
  • Yumurta
  • Yağsız proteinler
  • Meyve suyu

Sindirim sistemi, hafif yiyecekleri, yağlı ve baharatlı yiyeceklere nazaran daha iyi tolere edebilir. Hafif yiyecekler ayrıca daha az asidik olduğundan daha az mide rahatsızlıklarına yol açar. Kolostomisi olan kişiler, çiğ besinlerin sindirimi daha zor olduğundan pişmiş yiyecekler tercih etmelidirler.

Kolostomi sonrası katı besinlere geçmeden önce, sıvı besinler tercih edilmelidir. Uzmanlar genellikle, sindirim sistemi komplikasyonları oluşmaması açısından sıvı beslenmeyi tavsiye etmektedir.

Sıvı besleme için tercih edilebilecek seçenekler;

  • Berrak ve posasız meyve suları
  • Et suyu
  • Sporcu içecekleri
  • Kemik-et suyu
  • Su
  • Kafeinsiz çay veya kahve

Yeme alışkanlıkları için ipuçları

Az miktarlarda ve sindirim sisteminin tolere edebileceği gıdalar ile beslenmeye başlamak en iyisidir. Bu süreci birkaç gün sıvı beslenerek başlangıcı iyi atlatmak ve ardından hafif ve kolay sindirilebilen yiyeceklere geçmek tavsiye edilir.

Yemek yerken kişiler, yavaş yavaş yemeye, besinleri iyice çiğnemeye ve sıvı besinleri oda sıcaklığında tüketmeye dikkat etmelidir. Ayrıca uzmanlar, sindirim sistemini zorlayabilecek gazlı veya kafeinli içeceklerden kaçınılmasını ve kolon rahatsızlığını ya da tahrişi önlemek açısında az miktarlarda olacak şekilde günde birkaç öğün şeklinde bir beslenme planı (az ve sık yeme) önermektedir.

Kolostomi Sonrası Yenmemesi Gereken Gıdalar

Kolostomi sonrası, kolonun iltihaplanması veya zorlanmasını önlemek açısından insanların kaçınması gereken bazı besinler vardır;

  • Yüksek lifli besinler
  • Gazlı içecekler
  • Aşırı yağlı ya da kızarmış yiyecekler
  • Kabuklu ve çiğ meyveler
  • Çiğ sebzeler
  • Kepekli tahıllar
  • Kızarmış tavuk, kızarmış balık vb.
  • Bakliyatlar
  • Aşırı yağlı süt ürünleri
  • Baharatlı yiyecekler

Cerrahi operasyon sonrası kolonun iyileşmesi için bu besinlerden kaçınılması önerilmektedir. Uzmanlar onaylayana kadar kolostomisi olan bir kişi bu besinlerden kaçınmalıdır.

Kolostomisi Olan Kişiler İçin Yemek Tarifleri

Seçenekleri sınırlı da olsa yine de kolostomisi olan kişiler için birkaç hızlı ve basit yemek tarifleri bulunmaktadır.

  • Beyaz tost ekmeği üzerine reçel veya jöle: Reçel veya jöle pektin içerir ve beyaz tost ekmeği lif bakımından düşüktür.
  • Konserve veya pişmiş sebze ile beyaz pirinç: Hem konserve hem de pişmiş sebzeler lif bakımından düşüktür ancak yine de kişinin besin ihtiyacını karşılayabilirler. Sebze için havuç, kuşkonmaz veya kabuğu soyulmuş kabak tercih edilebilir.
  • Az yağlı ve muzlu yoğurt: Yoğurt, iyi bir protein kaynağıdır ve muz potasyum seviyesini artırır. Az yağlı yoğurdun içine muz dilimleyip tüketilebilir. Ayrıca bu karışım, uzun süre tok kalmanıza yardımcı olacak bir karbonhidrat karışımıdır.

Kolostomi Olan Kişiler İçin İçecek Önerileri

Kolostomi operasyonu sonrası, tüketilen bazı sıvılar da kolonu etkileyebilir. Tahriş edici, gaz yapıcı ve rahatsızlıklara yol açabilecek gazlı ve kafeinli içeceklerden kaçınmak önemlidir. Kafeinsiz çay ve kahve tüketilebilecek içecekler olabilir.

Kişiler kolostomi sonrası iyileşme sürecinde alkolden kaçınmalı ya da oldukça az tüketmelidirler. Bu süreçte yine de alkol tüketmeden önce uzmana danışmaları önerilir. Çoğu kişi için alkollü içecekler, ishal, gaz veya kokuya sebep olabilir. Bu, özellikle maya ve şerbetçiotu içeriği yüksek olan bira gibi içecekler için geçerlidir.

Kolostomi sonrası iyileşmekte olan bir kişinin içebileceği en iyi içecek bol sudur. Uzmanlar, günde 6 – 8 bardak sıvı tüketilmesini önermektedir ancak bu miktar kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Herhangi bir bağırsak ameliyatından sonra bazı kişilerde suyun emilebilme yeteneği azalabilir. Bu nedenle, yeterli hidrasyon (sıvı alımı), iyileşme sürecinin gerekli bir parçasıdır.

Kolostomi Sonrası Olası Kabızlık İçin Öneriler

İnsanlar, kolostomi ameliyatından sonra lifli besinler tüketmemeye özen gösterdiklerinden dolayı kabızlık sorunu yaşayabilirler. Bu durumdan muzdarip olan kişiler için şunlar önerilebilir;

  • Sıvı tüketimini artırmak
  • Kabızlık önleyici ilaçlar
  • Tıbbi onaylı probiyotik takviyeler

Kolostomi Sonrası İshal İçin Öneriler

İshal, birçok etkene bağlı olarak gelişebilir. Bakteri ya da virüs enfeksiyonu geçirmiş olmak, antibiyotik tedavisi almak, iyi yıkanmamış sebze ve meyve yemek, kemoterapi ya da radyoterapi tedavileri sayılabilir. İshali azaltmak için lif azaltılmalıdır.

İshale sebep olabilen besinler şunlardır;

  • Baharatlı ve yağlı yemekler
  • Karpuz
  • Üzüm
  • Kayısı
  • Erik

Kolostomi Sonrası Olası Koku Problemi İçin Öneriler

Mide-bağırsak rahatsızlığı, gaz sorunu yaşayan kişiler koku problemi de yaşayabilir. Bu durumu en aza indirmek için özellikle şu besinlerden kaçınılmalıdır;

  • Alkol
  • Brokoli
  • Brüksel lahanası
  • Lahana
  • Gazlı içecekler
  • Mısır
  • Kuru fasulye
  • Yumurta
  • Balık
  • Sarımsak
  • Üzüm
  • Süt ve süt ürünleri
  • Soğan
  • Yer fıstığı
  • Kuru erik

Ayrıca kolostomi torbası kullanımı geçici veya kalıcı olabilir ve kolostomi torbası olan kişiler oluşabilecek kokudan dolayı rahatsızlık duyabilirler. Bu durumlar için uzmanlar torbaya bir deodorant tablet konulmasını önerebilir.

Kolostomi Sonrası Elektrolit Dengesi

Kolostomi sonrası hastalar fazla miktarda sıvı kaybettikleri için dehidratasyon (sıvı kaybı) bulgularına karşı dikkatli olunmalıdır. Kaybedilen sıvı ile birlikte günlük 70-80 mmol sodyum kaybı ve kayba bağlı hiponatremi (normalde gaita ile 5 mmol/gün) görülebilmektedir. Hiponatremi sonucu hastalarda halsizlik, bulantı, kusma ve 400ml/gün’den az idrar çıkarımı olabilmektedir. Hastalarda sodyum kaybı durumunda böbrek sodyumu tutup potasyumu atmaya çalışmakta ve hipokalemi (potasyum azlığı) tablosu gelişmektedir. Hipokalemi yüzeysel solunuma, bağırsak hareketlerinde azalmaya ve iştahsızlığa sebep olabilmektedir. Erken müdahale edilip tedavi edilmezse hipotansiyona ve kardiyak arreste sebep olabilen ciddi bir elektrolit dengesizlik görülür. Kolostomili hastalarda fazla miktarda su ve tuz kaybı olduğu için su ve tuzu daha fazla tüketmelilerdir. Terlemeyle kaybedilen sıvı miktarı da hesaba katılmalı ve sıcak iklimde yaşayan hastaların daha fazla su ve tuz tüketmeleri sağlanmalıdır.

Kolostomi Sonrası Beslenme Yetersizliği

Özellikle yaşlı kolostomili hastalarda beslenme yetersizlikleri sık görülmektedir. Beslenme durumunun iyi olması ameliyat başarısını arttırmaktadır. Beslenme yetersizliği olan hastaların protein ve karbonhidrattan zengin, yeterli vitamin ve mineral içeren yiyecekler yemeleri sağlanmalıdır. Ağızdan beslenemeyen hastalar enteral ya da parental yolla beslenmelidir. Ayrıca peristaltik hareketlerin ve krampların azaltılması, yara iyileşmesinin hızlanması için de yüksek kalorili, proteinli ve karbonhidratlı yiyeceklerin tüketilmesi sağlanmalıdır.

Kolostomi Sonrası Kilo Almak

Stoma ameliyatından sonra insanların kilo alması yaygın görülen bir durumdur. Bu aşağıdakilerde dahil olmak üzeri birçok faktörden kaynaklanmaktadır;

  • Daha iyi besin toleransı
  • Dışkının düzenlenmesi için yüksek düşük kalorili ve sindirimi kolay besinlerin tüketilmesi
  • Vücuttaki meydana gelen değişiklikler
  • Farklı bir yemek alışkanlığının edinilmesi

Yağ dokusu arttıkça yara iyileşmesi güçleşmekte, insizyon bölgesi genişlemekte ve enfeksiyon görülme riski artmaktadır. Aşırı kilo solunum kaslarının etkin çalışmasını zorlaştıracağından ameliyat sonrası dönemde solunumsal problemler de görülebilmektedir.

Bir diyet programını takip etmek gibi standart kilo verme uygulamaları, besin toleransındaki değişiklikler nedeniyle stoması olan kişiler için zor olabilir. İstenmeyen kilo alımının üstesinden gelmek için kişi öncelikle stomaya sahip olduğunu kabullenmelidir. Bazı kişiler, stomadan utanç ve rahatsızlık duyduğu için bazı beslenme alışkanlıklarının ya da besin seçimlerinin ardındaki nedenleri anlamayabilirler. Bu durumu kabullenen kişiler, yeme alışkanlığı ile olan ilişkilerini de değiştirebilirler.

Özet

Kolostomi torbası takılması için karına stoma açılması, kolonun hasarlı alanına uğramadan kolonun karındaki yapay bir açıklığa yönlendirilmesini içeren bir cerrahi operasyondur. Hastaların ameliyattan sonra kolostomi torbası kullanması gerekir.

İyileşme sürecindeki kişiler kolona zarar vermeyecek yiyecek ve içecekleri tüketmelidirler. İyileşme süreci için geçerli olan beslenme tarzı iki hafta ya da daha fazla sürebilir. Ayrıca kişiler, belli besinleri yemek listelerine eklemeden önce uzmana danışmaları tavsiye edilir.

*

Kemoterapi ve beslenme – işinize yarayacak 14 öneri ve bir atıştırmalık tarifi